İMAM ZÜFER B. el-HÜZEYL VE HANEFİ FIKHINDAKİ YERİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 13 - 33, 25.12.2018

Rifat Uslu

Öz

Züfer b. el-
Hüzeyl bütün kaynakların ittifakıyla hicri 110 tarihinde Isfahan’da doğmuştur.
Doğumu babasının Isfahan valiliği dönemine rastlamaktadır. Küçük yaştan
itibaren İslami ilimlerle meşgul olmuştur. Önceleri hadis tahsili yapan Züfer
ehl-i hadis taraftarı iken, sonradan İmam A’zam Ebu Hanife’nin ders halkasına
intisap ederek, O’ndan fıkıh tahsili yapmıştır. Ebu Hanife ile olan beraberliği
yirmi seneye yakın devam etmiştir. Hocasının vefatından sonra, ders halkasının
başına geçmiştir.

              
Züfer, hocası gibi birçok talebe yetiştirmiştir. İmam A’zam’ın
görüşlerinin Basra’da kabul görmesinde ve yayılmasında büyük rol oynamıştır.
Kıyası diğer imamlara nispetle daha fazla kullanmıştır. İlim ve takvayı
üzerinde toplayan Züfer, kadılık teklifinden kaçınmıştır. Ömrünü ilme veren
Züfer, hicri 158 tarihinde Basra’da 48 yaşında vefat etmiştir.

Anahtar Kelimeler

İmam Züfer, Fıkıh, Hanefi Mezhebi, Kıyas

Kaynakça

• Aras, Mehmet Özgü, Hammad b. Ebi Süleyman Hayatı ve Fıkhi Görüşleri, (basılmamış doktora tezi) Konya, 1987İslamda Ad koyma, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya, 1985Askalani, Ahmed b. Ali b. Hacer, Lisanü’l-Mizan, Beyrut, 1971, I-VIIBağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Arifin ve Esmaü’l-Müellifin, İstanbul, 1951Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuku İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul,1976,I-VIIICevdet Paşa, Ahmet, Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa, İstanbul, 1966, I-IIÇalış, Halit-Yaman, Ahmet, İslam Hukukuna Giriş, İstanbul, 2013Debusi, Ebu Zeyd Ubeydullah Ömer b. İsa, Te’sisü’n-Nazar, İstanbul, 1990.Ebu Zehra, Muhammed, Ebu Hanife (tecüme Osman Keskioğlu) Konya, 1981İslamda Siyasi, İtikadi ve Fıkhi Mezhepler Tarihi, (tercüme Abdülkadir Şener) İstanbul, 1978, I-II.Erdoğan, Mehmet, Fıkıh İlmine Giriş, İstanbul, 2013Hakim en-Nisaburi, Ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah, Ma’rifetü Ulumi’l-Hadis, Kahire, 1937.Heyet, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, İstanbul, tsz, I-XVHeytemi, Şihabüddin Ahed b. Hacer, el-Hayratü’l-Hisan fi Menakibi’l-İmam A’zam Ebu Hanife, Beyrut, 1983Hudari, Tarihu’t-Teşrii’l-İslami, (tercüme Haydar Hatipoğlu, İslam Hukuk Tarihi) İstanbul, 1987İbn Abdi’l-Berr, Ebu Ömer Yusuf b. Abdullah, el-İntika, Mısır, 1350İbn Abidin, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülaziz, Reddü’l-Muhtar ale’d-Dürri’l-Muhtar, İstanbul,1084, I-VIIUkudü Resmi’l-Müfti (Mecmuatü’r-Resail), İstanbul,1325, I-IIİbn Ebi Hatim, Abdurrahman b. Muhammed, el-Cerh ve’t-Ta’dil, Haydarabad, 1952,I-IXİbn Hallikan, Şemseddin Ahmed b. Muhammed b. Ebi Bekr, Vefeyatü’l-A’yan ve Enbaü Ebnai’z-Zaman, Beyrut, 1972, I-VIIIİbn İmad, Ebu’l-Felah Abdü’l-Hayy el-Hanbeli, Şeceratü’z-Zeheb fi Ahbari Men Zeheb, Beyrut, tsz.I-VIIIİbn Nedim, Ebu’l-Ferec Muhammed b. Ebu Ya’kub, el-Fihrist, Beyrut, 1978İbn Sa’d, Ebu Abdullah Muhammed, et-Tabakatü’l-Kübra, Beyrut, 1960, I-IXİsmail Hakkı, Mevahibü’r-Rahman, İstanbul, 1330 Karaman, Hayreddin, İslam Hukuk Tarihi, Ankara, 1989Katip Çelebi, Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-Zunun an Esmai’l-Kütüb ve’l-Fünün, İstanbul, tsz.Kehhale, Ömer rıza, Mu’cemü’l-Müellifin Teracümü Musannifi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Dimeşk, 1957, I-XVIIIKeskioğlu, Osman, Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, Ankara, 1980Kevseri, Muhammed Zahid, lemehatü’n-Nazar fi Sirati’l-İmam Züfer, 1969Kiranevi, Habib Ahmed, Ebu Hanife ve Ashabühü, Beyrut, 1989Köse, Saffet, İslam Hukukunun Oluşumu ve Tarihsel Dönemleri (İslam Hukuku El Kitabı içinde) Ankara,2015Kuraşi, İbn Ebi’l-Vefa Muhyiddin b. Muhammed, el-Cevahiru’l-Mudiyye fi Tabakati’-Hanefiyye, Haydarabad, 1332, Leknevi, Muhammed Abdü’l-Hayy, el-Fevaidü’l-Behiyye fi Teracimi’l-Hanefiyye, Mısır,1324Muhammed b. Veli el Din, Tabakatü’l-Eimmeti’l-Müctehidin ve’l-Ulemai’l-Müttekın, (el yazma Yuusufağa Kütüphanesi, No: 4696)Özel, Ahmet, Hanefi Fıkıh Alimleri, Ankara, 1990Saymeri, Ebu Abdullah Hüseyin b. Ali, Ahbaru Ebi Hanife ve Ashabuh, Beyrut, 1974Şirazi, Ebu İshak, Tabakatü’l-Fukaha, Bağdat, 1337Taşköprü Zade, İsamüddin Ebu’l-Hayr Ahmed b. Musliddin Mustafa, Mevzuatü’l-Ulüm, İstanbul, 1313, I-IIMiftahu’s-Seade ve Mısbahu’s-Siyade, Mısır, tsz, I-IIITabakatü’l-Fukaha, Musul, 1961Uslu, Rifat,İmam Ebu Yusuf’un Hayatı ve Kitabu’l-Harac’ı, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy.22, 2013Uzunpostalcı, Mustafa, Ebu Hanife Hayatı ve İslam Fıkhındaki Yeri,(basılmamış doktora tezi)Konya, 1985Zehebi, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyeru A’lami’n-Nübela, Beyrut, 1985Zirikli, Hayreddin, el-A’lam, Mısır,tsz, IXVZuhayli, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslami ve Edilletüh, Dımeşk, 1989, I-VIII