Kehf Sûresi 39-40. Ayetleri Bağlamında Mâşâallah Kavramı ve Kültürümüzdeki Yeri

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 113 - 127, 31.12.2020

Hasan Fehmi Ulus

Öz

Bir hayat kitabı olan Kur’ân-ı Kerîm’den kültürümüze geçmiş, yerleşmiş pek çok kelime ve ifade vardır. Bu kelime ve ifade kalıplarından biri de günlük konuşmalarda sıkça kullanılan mâşâallah kavramıdır. Makalemizde bu kelimeyi ele alıyor ve bütün yönleriyle incelemeye çalışıyoruz. Kur’an kaynaklı bir lafız olan mâşâallah ifadesi asıl itibariyle ilâhî iradeyi ifade ve sembolize eder. Kültürümüze ve dilimize yerleşme sebebi de bu olmalıdır. Çünkü müslümanların sözde ve eylemde ilâhî irade ve kudreti hesaba katma ve hatta en başa alma mecburiyetleri vardır. Kur’ân-ı Kerîm’de buna dair pek çok ayetin bulunduğunu biliyoruz. Nitekim çalışma konumuzun eksenini oluşturan mâşâallah içerikli ayette bu husus açık bir şekilde görülecektir. Bu anlam çerçevesiyle kültürümüzde yerini alan mâşâallah ifadesinin, zaman içinde farklı bir manave kullanım alanı zenginliği kazandığı görülür. Çalışmamızda üzerinde durulan bir husus da yazıda ve telaffuzda kavramın Kur’ân’daki aslına uygunluğuna özen gösterilmesi meselesidir. Zira bu hususta toplum fertlerinin birbirinden tevârüs ettiği yanlış yazım ve telaffuz alışkanlığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Mâşâallah, Kur'ân, Hadîs, Kültür, Toplum

In The Context of Verses 39-40 of Surah Qahf Mashaallah Concept and Its Place In Our Culture

Öz

There are many words and concepts that have passed from the Qur'an, which is a book of life, to our culture. In our article, we consider this concept and try to examine all aspects. The concept of MashaAllah, which is a word originating from the Qur'an, essentially expresses and symbolizes the divine will. This should be the reason why he settled in our culture and language too. Because Muslims have the obligation to take into account Divine Will and power in the so-called and action. We know that there are many verses about this in the Qur'an. As a matter of fact, this issue will be clearly seen in the verse with Mashallah content, which forms the axis of our study topic. It is seen that the concept of MashaAllah, which takes its place in our culture with this framework of meaning, has acquired a different meaning and richness of use over time. One topic our study focuses on is the question of paying attention to the originality of the concept in the Qur'an in writing and pronunciation. Because the word Mashallah has undergone a change in pronunciation in the colloquial language and has caused a change in meaning. Our goal is to provide an accurate understanding..

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Mashaallah, Qur'an, Hadith, Culture, Society

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu‘cemu’l-müfehres li elfâẓı’l-Ḳur’âni’l-Kerîm. Dâru ihyâi’t- Türâsi’l-Arabî. Beyrut-Lübnan. 1364/1945.
• Bezzâr, Ebubekir Ahmed Bin Amr, Müsnedü’l-Bezzâr, Thk. Âdil Mürşid, 20 cilt, el-Medinetü’l- Münevvere, Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 2005, 13/506-507 (No:7339)
• Cürcânî, Allâme Ali Bin Muhammed es-Seyyidü’s-serîy, Mu‘cemü’t-ta‘rîfât. Thk. Muhammed Sıddîk el-Menşâvî. Dâru’l-fazîle li’n-neşr. Kahire. ts.
• Eren, Hasan vd. Türkçe Sözlük. K-Z. 2 Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu, Yeni Baskı,1988.
• Eyice, Semavi, “Mâşallah” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 1989) 2/39
• Ferrâ’, Ebu Zekeriyyâ Yahyâ Bin Ziyâd, Ma‘ani’l-Kur’ân, Âlemü’l-kütüb, Beyrut 1983, 2/144-145
• Ferâhîdî, el-Halil Ahmed, Kitâbü’l᾿Ayn, thk. Abdulhamîd Hendâvî. 4 cilt. Dâru’l-kütübü’l- ilmiyye, Beyrut-Lübnan, 1. Baskı,1424/2003.
• İbn Manzur, Cemaleddin Muhammed b. Mükrrem. Lisânu’l-‘Arab. Dâru Sâdır, Beyrut Ts. İsfahânî, Râgıb.el-Müfredât Kur’ân Kavramaları Sözlüğü. trc. Abdulbaki Güneş – Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yayınları, 3. Baskı, 2012.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Zekeriyyâ. el-Câmi‘u li Aḥkâmi’l-Ḳur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut-Lübnan: Muessetu’r- Risâle,1427/2006.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîr-ü Mukâtil Bin Süleyman, thk. Dr. Abdullah Mahmud Şahâta. 5 cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’t-türâsi’l-Arabî, 1423/2002.
• Sâmî, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî. nşr. Ahmet Cevdet. Dersaadet: 1317/1901,İstanbul: Çağrı yayınları,Tıpkıbs. 1978.
• Serinsu, Ahmet Nedim vd. Dinî Terimler Sözlüğü. nşr. Ahmet Nedim Serinsu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2009.
• Şa‘râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsîrü’s-Şa‘râvî. nşr. Ahbâru’l-Yevm kıtâu’l-hâs. 24 Cilt. Mısır: dâru ahbârı’l-yevm, 1411/1991
• Şınkîtî, Muhammedü’l-Emin, b. Muhammed. Eḍvâu’l-Beyân fî îḍâhi’l-Ḳur’âni bi’l-Ḳur’ân. 9 Cilt. y.y.:Dâruâlemi’l-fevâid, 2. Basım, 1400/1979.
• Taberânî, Süleyman Bin Ahmed, el-Mu‘cemü’l-evsaṭ, Thk. Tarık Bin Avadullah, 10 cilt, ts. 6/126 (No: 5995)
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b.Cerîr. el-Câmi‘u’l-Beyân an TefsîriÂyi ‘l-Ḳur’ân. Thk. Dr. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî. 25 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1422/2001
• Yapar Ünal, Berrin, vı. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi/Sanat Etkinlikleri, nşr. Doç.Dr. Osman Kunduracı-Ahmet Aytaç, 955-959. 2016
• Yaşaroğlu, M. Kâmil, “Mâşallah” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopadisi,(İstanbul:TDV Yayınları, 2003) 28/104
• Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî. Tâcu’l-‘Arûs. thk. Ali Hilâlî, 2. Baskı, Kuveyt 2004
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Seriy. Ma‘ânî’l-Ḳur’ân ve i‘râbuhû. thk. Abdulcelîl Abduh Şelebî, Âlemü’l-kütüb, Beyrut 1988.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an ḥaḳâıḳı’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-eḳâvîl. thk. Halil Me’mun Şîhâ. 2 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Ma’rife, 1430/2009.