Terra Rossa oluşumlarının CBS uygulamaları ile değerlendirilmesi, Akseki (Antalya) örneği

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 271 - 282, 27.03.2020

Ali İskenderoğlu

https://doi.org/10.24012/dumf.532983

Öz

Bu çalışmada, Akdeniz iklim kuşağında yer alan Akseki (Antalya) ilçesi çevresinin karbonatlı platformlarında oluşmuş Terra Rossalar CBS ortamında araştırılmıştır. Bu araştırmada, sahaya ait tüm vektörel ve raster sayısal veriler, CBS yazılımı ve uydu görüntüleri kullanılmıştır. CBS uygulamalarına yönelik yazılım ortamında sahaya ait jeoloji, topografya, ziraat ve imar-iskan alanlarının sayısal verileri hem analiz yapılmış hem de birlikte değerlendirilerek güncel uydu haritalarıyla karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Bir yandan sahanın topoğrafik verileriyle eğim analizleri yapılmış, öte yandan da sahanın jeolojisine ait formasyonlar dikkate alınarak karbonatlı platform oluşumları ortaya konmuştur. Alüvyonlar, imar-iskan alanları hariç 14688 hektar alan karbonatlı platform bulunmuştur. Güncel uydu görüntüleriyle karbonatlı platformlar üzerinde eğimi %0-%55 arasında toplam 1292 hektar alan Terra Rossa oluşumları tespit edilmiştir. Eğimi %55’den büyük 1640 hektar karbonatlı platformlarda ise Terra Rossa oluşumları izlenmemiştir. Terra Rossa oluşumları en çok grabenlerde yer alan Paleosen-Eosen yaşlı konglomera, kumtaşı, siltaşı, kiltaşı, ve marn ile nummulitli kireçtaşları, killi-kumlu kireçtaşı ardalanmalarıyla oluşan İbradı grubu kayaçlarda izlenmiştir. Terra Rossa oluşumlarının 1164 hektarı ziraatte kullanılmakta geriye kalan 128 hektar alan ise kullanılmayan Terra Rossa oluşumları olarak bulunmuştur. Kullanılmayan Terra Rossa oluşumları ziraatte kullanılan Terra Rossa oluşumlarının %11’ni oluşturmaktadır. Potansiyel Terra Rossa oluşum alanının %10'da Terra Rossa oluşmuştur. Kullanılmayan Terra Rossa oluşumları; amenajman planlamalarında, yöreye özgü bağcılık, hayvancılıkta (küçükbaş ve arıcılık dahil) ve ağaçlandırma alanları olarak kullanılabilirler. Terra Rossa oluşumları içerdikleri demiroksit mineralleri sebebiyle uzaktan algılama yöntemleri ile daha detaylı olarak araştırılabilirler. 

Anahtar Kelimeler

CBS, CBS analizleri, Jeoloji, Terra Rossa

Kaynakça

• Anon, (1970). Antalya Havzası Toprakları, Topraksu Genel Müdürlüğü, Toprak Etüdleri ve Haritalama Dairesi, Yay.:235, Raporlar Serisi:23, Ankara.
• Bellanca, A., Hauser, S., Neri, R., Palumbo, B. (1996). Mineralogy and geochemistry of Terra Rossa soils, western Sicily: insights into heavy metal fractionation and mobility. Science of the Total Environment, 193(1), 57-67.
• Boero, V., Schwertmann, U. (1989). Iron oxide mineralogy of Terra Rossa and its genetic implications. Geoderma, 44(4), 319-327.
• Bulduk, A. (1991). 1/25.000 ölçekli Sayısal Jeoloji Haritası, Konya N27-c4 Paftası, Türkiye Jeoloji Veri tabanı, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Çabuk, A., Avdan, U., Cömert, R., Uyguçgil, H., Şorman, A., Küpçü, S., Bektöre, E. Işık, Ö. (2011). Coğrafi Bilgi Sistemleri, TC Anadolu Üniversitesi Yayın No:2246, Açıköğretim Fakültesi Yayın No:1245.
• Çabuk, S.N. (2015). CBS’nin Yerel Yönetimlerde Kullanımı ve Kent Bilgi Sistemleri, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, Cilt:7, No:3, (69-87).Delgado, R., Martín‐García, J. M., Oyonarte, C., Delgado, G. (2003). Genesis of the terrae rossae of the Sierra Gádor (Andalusia, Spain). European Journal of Soil Science, 54(1), 1-16.
• Demirtaşlı, E. (1979). Batı Toros Kuşağının (Akseki yöresi) petrol olanakları, Türkiye Jeoloji Mühendisliği Birinci Bilimsel ve Teknik Kongresi Bildirileri, 5-9 Şubat, 1979, Ankara, 187- 190.
• Demirtaşlı, E. (1987). Batı Toroslar’da Akseki-Manavgat ve Köprülü arasında kalan bölgenin jeoloji incelemesi. Maden Tetkik ve Arama Rapor Genel Müdürlüğü Rapor No: 8779 (yayımlanmamış), Ankara.
• Ekmekçi, E. (1993). Beyşehir Gölü güneyi-Cetmi yoresinin stratigrafisi, Yüksek Lisans Tezi, (basılmamış). AU Fen Bilimleri Enstitüsü, 86s., Ankara.
• Ekmekçi, E. (1999). Anamas-Akseki paraotoktonunda (Orta Toroslar) Kretase-Tersiyer çökellerinin biyostratigrafisi, Doktora Tezi (basılmamış). AU Fen Bilimleri Enstitüsü, 165s., Ankara.
• Fedoroff, N., Courty, M. A. (2013). Revisiting the genesis of red Mediterranean soils, Turkish Journal of Earth Sciences, 22(3), 359-375.
• Güçlü, Y. (2000). Köyceğiz-Kalkan Kıyı Bölgesi ve Yakın Çevresinde Doğal Ortam İnsan İlişkileri, DEU Egitim Bilimleri Enstitüsü Çoğrafya Öğretmenliği Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi (basılmamış), 100-114. İzmir.
• Haktanır, K. (2012). Toprak E-Kılavuzu. Genç TEMA. s.14.
• Hayes, M. P., Rhodes, M. W., Turner, E. C., Hitchcock, G. E., Knock, R. I., Lucas, C. B. H., Chaney, P. K. (2018). Determining the long-term habitat preferences of the Duke of Burgundy butterfly, Hamearis lucina, on a chalk grassland reserve in the UK, Journal of Insect Conservation, 1-15.
• İskenderoğlu, A., Bilgin, İ., Baş, M., Yağcı, M.Ö., Özeyranlı, N., Taymaz, O. (2003). İstanbul’da Muhtemel Depremler Karşısında Çözüm Önerileri/Suggestions of Soluions For Probable Earthquakes In Istanbul, Turkey, Geological Engineering Journal, n.2, vol.27, p:3-17.
• Kahraman, S., Ünsal, Ö. (2014). ArcGIS, Spatial Analiz, ESRI Türkiye.
• Kantarcı, M. D. (2000). Toprak ilmi, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayınları, İÜ Yayın No:4261, O.F.Yayın No:462.
• Kavzoğlu, T., Şahin, E. K., Çölkesen, İ. (2014). Heyelan Duyarlılık Analizinde Ki-Kare Testine Dayalı Faktör Seçimi, sunulan V. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu.
• Küpçü, S., Özkeser, İ. (2011). Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No:2348, Açıköğretim Fakültesi Yayın No:1345.
• Lucke, B., Kemnitz, H., Bäumler, R., Schmidt, M. (2014). Red Mediterranean Soils in Jordan: New insights in their origin, genesis, and role as environmental archives. Catena, 112, 4-24.
• Martin, C. (1969). Akseki kuzeyindeki bir kisim Toroslar'ın stratigrafik ve tektonik incelenmesi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 72(72).
• Metin, Y. (1990). 1/25.000 ölçekli Sayısal Jeoloji Haritası, Konya N27-c4 Paftası, Türkiye Jeoloji Veri tabanı, Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Monod, O. (1977). Recherches géologiques dans les Taurides occidentales au sud de Beysehir (Turquie). Unpublished thesis, 442p. Univ. Paris Sud (Orsay).
• Nur, W. H., Kumoro, Y., Susilowati, Y. (2018). GIS and Geodatabase Disaster Risk for Spatial Planning. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 118, No.1, p.012046), IOP Publishing.
• Rüstemov, V. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri ve 3D modelleme, KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si 16 (Özel Sayı II): 146-150, 2014 ISSN: 2147-7833, www.kmu.edu.tr.
• Sahana, M., Hong, H., Sajjad, H., Liu, J., Zhu, A. X. (2018). Assessing deforestation susceptibility to forest ecosystem in Rudraprayag district, India using fragmentation approach and frequency ratio model, Science of the Total Environment, 627, 1264-1275.
• Shariff, A. M. (2006). Geographical Information Systems.
• Sümer, Ö.E., San, T.B., Gürçay, B., Pekesin, F.B., Avcı, K.M., Koruyucu, M., Dağlıyar, A., Teoman, Ş., Topçu, T., Özgüner, C. (2006). Aster Uydu Verisi Uygulamaları; Türkiye’den Örnekler, MTA-JICA. Özel Yayın Serisi:5, s:71, Ankara.
• Şenel, M., Dalkılıç, H., Gedik, T., Serdaroğlu, M., Bölükbaşı A.S., Metin, S., Esentürk, K., Bilgin, A.Z., Uğuz, M.F., Korucu, M., Özgül, N. (1992). Eğirdir-Yenişarbademli, Gebiz ve Geris-Köprülü (Isparta-Antalya) arasında kalan alanların jeolojisi. MTA Rapor (yayınlanmamış). No: 9390, TPAO Rapor. No: 3132, 559 s, Ankara.
• Şenel, M., Gedik, İ., Dalkılıç, H., Serdaroğlu, M., Bilgin, A. Z., Uğuz, M. F., Özgül, N. (1996). Isparta büklümü doğusunda, otokton ve allokton birimlerin stratigrafisi (Batı Toroslar), Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 118(118).
• Şenel, M., Dalkiliç, H., Gedik, İ., Serdaroğlu, M., Metin, S., Esentürk, K., Bölükbaşı, A.S., Korucu, M., Özgül, N. (1998). Orta Toroslar’da Güzelsu koridoru ve kuzeyinin stratigrafisi, Türkiye. Bulletin of Mineral Research and Exploration of Turkey, 120, 171-198.
• Şenel, M., Ekmekçi, E. (2016). 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları, Konya-N27 paftası, No:230. s.61. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Töreyen, G., Özdemir, İ., Kurt, T. (2010). ArcGIS 10 Desktop, Uygulama Dökümanı, ESRI ArcGIS, İşlem Şirketler Grubu Eğitim Dökümanları.
• Yalçın, M. G., İlhan, S. (2008). Multivariate analyses to determine the origin of potentially harmful heavy metals in beach and dune sediments from Kizkalesi coast (Mersin), Turkey. Bulletin of environmental contamination and Toxicology, 81(1), 57-68.
• Yomralıoğlu, T. (2009). Coğrafi bilgi sistemleri: Temel kavramlar ve uygulamalar. Akademi Kitabevi, V.Baskı, 479 sayfa, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Ziegler, L.G.K. (1938). Garbi Toros mıntıkasında yapılmış olan maden ve jeoloji tetkikatı. I. Kısım Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Rapor No: 768, Ankara (yayımlanmamış).
• Zlinszky, A., Heilmeier, H., Balzter, H., Czúcz, B., Pfeifer, N. (2015). Remote sensing and GIS for habitat quality monitoring: New approaches and future research