AFTER THE 2001 OHRID FRAMEWORK AGREEMENTTHE ROLE OF TURKEY IN THE CONTEXT OF SUSTAINABLE ETHNIC PEACE AND POLITICAL UNITY IN MACEDONIA

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 85 - 115, 31.07.2018

Mehmet Dalkılıç

Öz

Throughout history, Macedonia has been dominated by many nations or states. Macedonians, who spent about four and a half centuries under the Ottoman administration, rely on the old ties with Turkey. Due to its multiethnic, multilingual and multicultural nature, sustainable ethnic peace and political unity is one of the most important countries. In 2001, as a result of discriminatory practices, the point of bloody conflict reached and the Ohrid Framework Agreement (OFA) was signed. In this article, a survey supported by the Istanbul University Scientific Research Unit will evaluate the answers to the question on ethnic discrimination. It is a first in our field of research. A descriptive approach aims to identify problems and propose solutions. The research also has a precaution because it is of a nature to be a source of further research.

Anahtar Kelimeler

Ethnic Peace, Macedonia, Balkans, Albanian, Turk, Muslim Ethnic Groups

2001 OHRİ ÇERÇEVE ANLAŞMASI SONRASI MAKEDONYA’DA SÜRDÜRÜLEBİLİR ETNİK BARIŞ VE POLİTİK BÜTÜNLÜK SAĞLANMASI BAĞLAMINDA TÜRKİYE’NİN ROLÜ

Öz

Tarih boyunca Makedonya birçok milletin veya devletin egemenliği altına girmiştir. Osmanlı idaresi altında dört buçuk asra varan bir süre geçiren Makedonya’nın, Türkiye ile bağları oldukça eskiye dayanmaktadır. Çok etnikli, çok dilli ve çok kültürlü yapısı sürdürülebilir etnik barışın ve politik bütüncüllüğün en önemli olduğu ülkelerden biridir. 2001 yılında ayrımcı uygulamalar neticesinde kanlı çatışma noktasına gelinmiş ve Ohri Çerçeve Anlaşması (OÇA) imzalanmıştır. Bu makalede, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimi tarafından desteklenen bir anketteki (survey) “etnik ayrımcılık” ile ilgili soruya verilen cevaplar değerlendirilecektir1. Araştırmamız, alanında bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Tanımlayıcı/deskriptif bir yaklaşımla sorunları tespit ve çözüm önerileri hedeflenmiştir. Araştırma kendinden sonraki araştırmalara kaynaklık edecek nitelikte olması nedeniyle ayrıca bir öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Etnik barış, Makedonya, Balkanlar, Arnavut, Türk, Müslüman etnik gruplar

Kaynakça

• Akalın, Ş. H., Toparlı, R., Dağlı, Y. ve Çavuşoğlu, Ş. B. (2011), “Balkan”. Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Aktan, H. (2006), Makedonya-Arnavutluk İlişkilerinde Arnavut Sorunu, Logos-A, Makedonya/Üsküp.
• Bağcı, H. (1998), Güvenlik Politikaları ve Risk Analizi Çerçevesinde Balkanlar, Ankara: Dış Politika Enstitüsü.
• Bahadır, G. (2002), Batı’dan Doğu’ya Uzanan Çizgide Balkanlar ve Türkler, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, Ağustos.
• Bayraktar, K. (2014 Bahar), “Makedonya Sorunu ve Avrupa Müdahalesi (1902-1905)”, bilig, Bahar 2014/Sayı 69, ss. 1-28.
• Bora, T. (1995), Yugoslavya, Milliyetçiliğin Provokasyonu, İstanbul: Birikim Yay.
• Brunnbauer, U. (2002), “The implementation of the Ohrid Agreement: Ethnic Macedonian resentments”, Journal on Ethno politics and Minority Issues in Europe.
• Bumçi, A. (2001), Macedonia and the Albanians: The Confines of Ethnic Politics, Albania: Albanian Institute for International Studies.
• Büyük, H. F. (2015), “Ohri Çerçeve Anlaşması’nın 15. Yılı: Makedonya’da “Barış”, www.usak.org.tr [Erişim: 22.01.2017].
• Castellan, G. (1995), Balkanların Tarihi, İstanbul: Milliyet Yay.
• Çavuşoğlu, H. (2007 Bahar), “Yugoslavya-Makedonya Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri”, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Ankara: Bahar, sayı 41:123-154.
• Dalkılıç, M. Ve Biçer, R. (2016), Balkanların Geleceği Açısından Makedonya’da Etnik Barış ve Dini Aşırı Gruplar, Proje, İstanbul Üniversitesi BAP Birimi.
• Davutoğlu, A. (2010), Stratejik Derinlik, İstanbul: Küre Yay.
• Ekşi, M. (2015), “AK Parti Döneminde Türkiye'nin Balkanlarda Kamu-Kültürel Diplomasi Aracılığıyla toplumsal-Kültürel Etkinliğini Artırma Politikası”, Bildiriler Kitabı, (edit.Hasan Kara), I. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi, Denizli, ss. 716-730.
• Emin, N. (2014), Makedonya Siyasetini Anlama Kılavuzu, Seta: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, www.yenibalkan.com [Erişim: 27.03.2016]
• Gülboy, G. P. E. (2012), "Makedonya’da Arnavut-Makedon Çatışması Ve Ohrid Anlaşması", Türkiye-Makedonya İlişkileri, (edit. Okay,A.-Babalı,T.), İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Hacısalihoğlu, M. (2003), “Makedonya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: c. 27, ss. 437-444.
• http://www.anlayis.net/makaleGoster.aspx?makaleid=3149; “Makedonya Azınlık Raporu-1”, http://diplomatikgozlem.com/_haber/makedonya-azinlik-raporu-1-? (Erişim:10/12/2017)
• http://www.mynet.com/haber/haberler/srebrenitsa-35557 (Erişim 08.08.2017).
• https://www.haberler.com/srebrenitsa/s9 (Erişim 08.08.2017).
• İbrahim, E. (2011), “Ohri Çerçeve Anlaşması’nın 10. Yılında Türkler”, Ufuk Dergisi, Üsküp: Sayı: 15, Eylül-Ekim, ss. 2-3, 18-19.
• Jelavich, B. (2006), Balkan Tarihi Cilt 1, İstanbul: Küre Yay.
• Jelavich, B. (2006), Balkan Tarihi Cilt 2, İstanbul: Küre Yay.
• Karpat, K. H. (1992), “Balkanlar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: c. 5, s. 25-32, İstanbul.
• Kenar, N. (2005), Yugoslavya Sorununun Ulusal ve Uluslararası Boyutu, Ankara: Palme Yay.
• Kodal, T. (2014), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Journal Of Modern Turkish History Studies, XIV/29 (2014-Güz/Autumn), ss.377-396.
• Kut, Ş. (2005), Balkanlar’da Kimlik ve Egemenlik, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
• Kutlu, S. (2007), Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Lacoste, Y. (2008), Büyük Oyunu Anlamak, Jeopolitik: Bugünün Uzun Tarihi, İstanbul: NTV Yay.
• Maliqi, N. ve Hani, A., (2011), “Ohrid Framework Agreement, Challenge Or Opportunity”, Presented at the Conference of Center for Research and Policy Making, titled “20 years Macedonian independence–economic, political and policy developments”, 15-16 September, Skopje.
• Mandacı, N. (2003), Makedonya Cumhuriyeti’nde Arnavut-Makedonya etnik çatışması ve Ohri süreci, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Manol, P. (1978), Macedonia and Macedonians in thme Eastern Crisis, Skopje: Macedonian Deview Editions.
• McCarthy, J. (1995), Death and Exile: The Ethnic Cleansing of Otto man Muslims 1821-1922, Princeton, N.J., The Darwin Press.
• Nayçevska, M. T. S. (2009), Etnik Mensubiyet Esası Üzere Ayrımcılığın Kaldırılması, El Kitabı, Makedonya Açık Toplum-Makedonya Enstitüsü Vakfı Etniler Arası Diyalog ve Topluluğun Gelişmesi- Ortak Değerleri Destekleyen Vatandaş Birliği, (ATEVM) Skopje, Republika Makedonija.
• Nuredin, A. (2008), Osmanlı Sonrası Makedonya, Üsküp: MATUSTEB Yay.
• Ohri Çerçeve Anlaşması, (2001), (Çev.) Anadolu Kalkınma Vakfının Katkılarıyla, Eğitim Kültür Ekoloji ve Dayanışma Derneği-Millennium, Gostivar: İlko Basımevi, Eylül.
• Oran, B. (2012), Türk Dış Politikası Cilt 2, İstanbul: İletişim Yay.
• Oran, B. (2012), Türk Dış Politikası Cilt 3, İstanbul: İletişim Yay.
• Popetrevski, V. Latifi, V. (2004), “The Ohrid Framework Agreement Negotiations, the 2001 Conflict in Fyrom”, Reflections, Conflict Studies Research Centre.
• Poulton, H. (1989), Who Are The Macedonians?, London: Hurst&Company.
• Poulton, H. (1993), Balkanlar, Çatışan Azınlıklar Çatışan Devletler, İstanbul: Sarmal Yay.
• Progonati, E. (2013), “Etnik Arnavutların Arnavutluk Dış Politikasında Etkisi”, Karadeniz Araştırmaları, Bahar, sayı:37, ss.159-182.
• Rahman, R. (2012), Makedonya’da Türk Azınlık ve Makedonya-Türkiye ilişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Ramet, S. P. (1992), Nationalism and Federalism in Yugoslavia, Nationalism and Federalism in Yugoslavia, 1962 Nationalism and Federalism in Yugoslavia, 1962- oslavia, 1962-1991, Bloomington: Indiana University Press.
• Rapor, (2007), İnsan Hakları Gündemi Derneği, Kriz Bölgelerinde İnsan Hakları Sorunları (Bosna/Hersek-Kosova-Makedonya), Ankara: İHGD/Kamusal Açıklama/TR -001/2007.
• Samar, K. (2015), “Makedonya’da Etnik Çatışma Kaygısı”, http://tr.euronews.com [Erişim: 04.09.2016].
• Şabani, G. (2007), 2001 Makedonya Etnik Çatışması Ve Çözümü: Çerçeve Anlaşmasına Giden Süreç, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Şanlı, B. (2017), “Kader birliğinin açmazları: Arnavut meselesi ve Kosova’nın statüsü”, Anlayış, http://www.arnavut.com/makedonyadaki-etnik-arnavutlar, Aylık Siyaset, Ekonomi, Toplum Dergisi, (Erişim: 20/12/2017)
• Threat (Rapor), (1996), A Threat to "Stability", Human Rights Violations in macedonia, Human Rights Watmhc7 Helsinki.
• Todorova, M. (1997), Balkanlarda Osmanlı Mirası, içinde: “Yeni Balkanlar Eski Sorunlar”, der. Kemali Saybaşılı, Gencer Özcan, İstanbul: Bağlam Yay.
• Turan, Ö. (1996), “Makedonya'da Türk Varlığı Ve Kültürü”, bilig-3/Güz’96, ss. 21-32.
• Turna, M. (1996), "Makedonya Türkiye İlişkileri ve Makedonya'nın Geleceğine Bakış", Avrasya Dosyası, c.3, Sayı:3, Sonbahar, ss. 69-86.
• Wachtel, A. B. (2009), Dünya Tarihinde Balkanlar, İstanbul: Doğan Kitap.