Almanya’da Yaşayan Türkiyeli Göçmen Kadınların Kimlik Değişimlerine Yönelik Bir Alan Araştırması

Yıl 2021, Sayı: 4, 189 - 222, 29.06.2021

Ayşe Gayırnal Bekir Gündoğmuş

Öz

İkinci Dünya Savaşı sonrası sanayileşme sürecine giren ülkelerin ihtiyaç duyduğu işgücünü temin etmek için çevre ülkelerden işçi talebinde bulunması, yeni bir göç hikâyesinin oluşmasına kaynaklık etmiştir. 1961 yılında Türkiye ile Almanya arasında imzalanan işgücü antlaşması bu niteliğe haizdir. İlk dönemde kısa süreli olarak planlanan işgücü göçü, ilerleyen yıllarda yerini kalıcılığa bırakmıştır. Bu araştırma, altmış yıllık bir geçmişe sahip Türk işçi göçünün ardından Almanya’da yaşamaya başlayan Türkiyeli göçmen kadınların kimlik dönüşüm süreçlerini ele almayı amaçlamaktadır. Almanya’da Türklerin yaşadığı üç önemli şehirde gerçekleştirilen alan araştırmasında kadınların genel kimlik algıları, kolektif kimlik algıları ve kültürel kimlik algıları kuşak farklılıkları da göz önünde bulundurularak ölçülmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda elde edilen bulgular; Türkiye’den Almanya’ya giden dört kuşak arasında önemli farklılıkların gözlemlenmediğini, Türkiyeli kadınların Alman kültür ve kimliğine karşı kültürel ve kolektif kimliklerini korumaya çalıştığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Almanya, İşgücü Göçü, Kimlik, Göçmen, Kadın

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (2015). Türkiye’nin Son Elli Yıllık Emek Göçü: Yorum, Eleştiri, Öngörü. Erdoğan, M. M. ve Kaya, A. (Der), Türkiye’nin göç tarihi 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler içinde (259-276). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Abadan-Unat, N. (2017). Bitmeyen göç. Konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa (3.Baskı). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arango, J. (2000). Explaining migration: a critical view. International Social Science Journal, 52(165), 283-296.
• Arıcan, M. ve Bulut, R. (2020). “Avrupa'da yaşayan Türkler’de dini kimlik ve aidiyet algısı: Sandıklı örneği”. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 4(1), 66-80.
• Arıdıcı, S. (2015). Almanya’daki Türkiye kökenli göçmen kadınların kimlik algısı üzerine bir alan çalışması: Hessen Eyaleti örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Aslan, A. (2018). Çok kültürlülük ve entegrasyon tartışmaları bağlamında üçüncü kuşağın kimlik algısı ve din: Köln örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Ayaz, M. F. (2016). Çokkültürlülük algı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 463-471.
• Aydın, S. (2009). Türk kimliğinin yaratılması ve ulusal kimlik sorunu üzerine (3.Basım). İstanbul: Özgür Üniversite.
• Başay, A. C. (2015). Üniversite öğrencilerinin benlik yapısı ve eş seçme kriterleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bhabha, J. (2011). Children without a state: A global human rights challenge. Oxford: Oxford Unıversıty Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Castles, S. ve Miller, M. J. (2008). Göçler çağı: Modern dünya’da uluslararası göç hareketleri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chambers, I. (2019). Göç, kültür, kimlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2010). Research methods, design, and analysis. London: Pearson Education Limited.
• Coşkun, H. (2004). Kimlik ölçeğinin bir türk örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları Dergisi, 7 (14), 49-60.
• Çağırkan, B. (2016). Göç, hibrit kimlik ve aidiyet: Yeni toplumlar, yeni kimlikler. Itobiad: Journal of the Human ve Social Science Researches, 5(8), 2613-2623.
• Dalbay, R. S. (2018). Kimlik ve toplumsal kimlik kavramı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 161-176.
• Demir, Z. (2010). Almanya'da yaşayan Türk kadınları: durumları, sorunları, din ve diyanet algıları. Ankara: DİB Yayınları.
• Elnajjar, H. (1993). Planned emigration: the Palestinian case. International Migration Review, 27(1), 34-50.
• Eng, D. L. ve Han, S. (2000). A dialogue on racial melancholia. Psychoanalytic Dialogues, 10(4), 667–700.
• Faist, T. (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar. (Çev. A. Gündoğan ve C. Nacar). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Hall, S. (2000). Conclusion: The Multicultural Question. In B. Hesse (Ed.), Unsettled Multiculturalisms: Diasporas, Entanglements, Transruptions, London: Zed Books. 209-241.
• Kaya, A. ve Kentel, F. ( 2005). Euro-Türkler, Türkiye ile Avrupa Birliği arasında köprü mü, engel mi?. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Knox, P. L. ve Marston, S. A. (2016). Human geography: Places and regions in global context. New York: Pearson.
• Knox, P. ve Pinch, S. (2010). Urban social geography: An introduction. New York: Routledge.
• Lee, E. S. (1966). A theory of migration demography. Population Association of Amerika, 3, 47-57.
• Linhard, T. ve Parsons, T. H. (Ed.). (2019). Mapping migration, identity, and space. London: Palgrave Macmillan.
• Martin, P. L., Martin, S. F. ve Weil, P. (2006). Managing migration: The promise of cooperation. New York: Lexington Books.
• Massey, D. S. (1998). Social structure, household strategies, and the cumulative causation of migration. Population Index, 56 (1), 2-26.
• Morrison, A. R., Schiff, M. ve Sjöblom, M. (2007). The international migration of women. Washington D.C.: World Bank and Palgrave Macmillan.
• Mouffe, C. (2015). Dünyayı politik düşünmek agonistik siyaset (1.Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Neto, M. I. D. A., Durand-Delvigne, A. ve Nazareth, J. (2012). Feminisim and migration. New York: Springer.
• Nightingale, C. H. (2012). Segregation: A global history of divided cities. University of Chicago Press.
• Ortaylı, İ. (2005). Genel göç olgusu. Uluslararası Göç Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi. 17- 41.
• Schiff, M. ve Özden, Ç. (2005). International migration, remittances, and the brain drain. Washington: The World Bank.
• Sirkeci, İ., Şeker, B. D. ve Çağlar, A. (Ed.). (2015). Turkish migration identity and integration. London: Transnational press London.
• Smith, A. D. (1994). Milli kimlik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, K. E. I., ve Leavy, P. (Ed.). (2009). Hybrid identities: Theoretical and empirical examinations. Chicago: Haymarket Books.
• Spellman, W. M. (2008). Uncertain identity: International migration since 1945. London: Reaktion Books.
• Şahin, S. (2017). Almanya ve Avusturya’da dördüncü kuşak Türk gençleri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 281-291.
• Todaro, M. P. (1977). Economic development in the Third World: An introduction to problems and policies in a global perspective. London: Pearson Education.
• Tuna Turhan, S. (2015). Kişisel kimlik ve kolektif - millî kimlik bağlamında Manasçı Destancı ve Manas Destanı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (36). 230-242.
• Vermeer, P. ve Van Der Ven, J. (2006). Dini kimlik oluşumu: Eğitimsel bir yaklaşım. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (13), 173-193.
• Zolberg, A. R. (2009). A nation by design: Immigration policy in the fashioning of America. Harvard University Press.
• Wickramasinghe, A. A. I. N. ve Wimalaratana, W. (2016). International migration and migration theories. Social Affairs. 1(5), 13-32.