Şırnak'ta Satışa Sunulan Pırtıga Bige (Ferulago stellata) Bitkisinin Mikrobiyolojik Kalite Parametreleri

Yıl 2024, , 40 - 44, 17.12.2024

Mehmet Emin Erkan , Uğur Uçar , Berna Duman Aydın

https://doi.org/10.47027/duvetfd.1513389

Öz

Ferulago stellata beşeri hekimlikte bazı hastalıklara karşı kullanılan şifalı bir bitki türüdür. Dünyada bilinen 28000 bitki taksonunun tıbbi değere sahip olduğu rapor edilmiştir. 3000'den fazla türün kanser ve diyabet başta olmak üzere birçok hastalığa karşı etnomedikal kullanım ve uygulamalarının olduğu bildirilmektedir. Türkiye'nin Doğu ve Güney Anadolu Bölgesi'nde doğal olarak yetişen endemik olmayan bir bitkidir. Kuzey İran ve Kuzey Irak’ta da yetişebilen bu bitki Şırnak ilimizde dağ yamaçlarında 1650-2800 m yükseklikteki alanlarda yetişir ve halk arasında “Pırtıga bige”, “Bük”, “Nerbig” olarak adlandırılır. Halk arasında geleneksel otantik gıda olarak tüketilen Ferulago stellata'nın antidiyabetik, antikolinerjik, antioksidan, antienflamatuar ve antimikrobiyal etkilerinin olduğu bildirilmektedir. Bu çalışmada, Şırnak il merkezi ve ilçelerinden farklı dönemlerde toplanan 36 Pırtıga bige örneğinin mikrobiyolojik kalite parametreleri incelenmiştir. Örnekler Toplam Mezofilik Aerobik Bakteri (TMAB), koliform bakteri, Escherichia coli, Staphylococcus-Micrococcus spp., Listeria monocytogenes, Salmonella spp., Yersinia enterocolitica, Lactobacillus spp., küf, maya ve sülfit indirgeyen anaerobik bakteriler açısından analiz edilmiştir. Salmonella spp., Listeria monocytogenes ve Yersinia enterocolitica Pırtıga bige numunelerinde tespit edilemezken, Escherichia coli, koliform bakteri ve sülfit indirgeyen anaerobik bakteriler sırasıyla örneklerin %52.77, %63.88 ve %27.77'sinde tespit edilmiştir. Şırnak'ta satışa sunulan Pırtıga bige örneklerinin mikrobiyolojik kalitesinin çok düşük olduğu ve bu durumun potansiyel bir sağlık riski oluşturduğu tespit edilmiştir. Bu tür gıdaların fonksiyonel özelliklerinin daha kapsamlı araştırılması gerekmektedir. Pırtıga bige üretiminin daha hijyenik koşullarda yapılması ve organik olan bu ürünlerin tanıtımının yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ferulago stellata, gıda hijyeni, Pırtıga bige, prebiyotik

Microbiological Quality Parameters of Pırtıga Bige (Ferulago stellata) Plant for Sale in Şırnak

Öz

Ferulago stellata is a medicinal plant species used in folk medicine against some diseases. It has been reported that 28000 plant taxa known in the world have medicinal value. More than 3000 species are reported to have ethno medicinal uses and applications against many diseases, especially cancer and diabetes. It is a non-endemic plant that grows naturally in the East-South Anatolia region of Turkey. This plant, which can also grow in Northern Iran and Northern Iraq, grows on the mountain slopes in our Şırnak province in areas at an altitude of 1650-2800 m. It is popularly called "Pırtıga bige", "Bük", "Nerbig". Ferulago stellata, which is consumed as a traditional authentic food among the people, is reported to have antidiabetic, anticholinergic, antioxidant, anti-inflammatory and antimicrobial effects. In this study, the microbiological quality parameters of 36 Pırtıga bige samples collected from Şırnak provincial center and its districts in different periods were investigated. The samples were analyzed for Total Mesophilic Aerobic Bacteria (TMAB), coliform bacteria, Escherichia coli, Staphylococcus-Micrococcus spp., Listeria monocytogenes, Salmonella spp., Yersinia enterocolitica, Lactobacillus spp., mould, yeast and sulphite reducing anaerobic bacteria. Salmonella spp., Listeria monocytogenes and Yersinia enterocolitica were not detected in the samples, while Escherichia coli, coliform bacteria and sulphite reducing anaerobic bacteria were detected in 52.77%, 63.88% and 27.77% of the samples, respectively. It was found that the microbiological quality of Pırtıga bige samples offered for sale in Şırnak was very low and this posed a potential health risk. The functional properties of such foods need to be investigated more extensively. Production should be carried out under more hygienic conditions and these organic products should be promoted.

Anahtar Kelimeler

Ferulago stellata, food hygiene, Pırtıga bige, prebiotic

Kaynakça

• Yang J, Lee J. (2019). Application of Sensory Descriptive Analysis and Consumer Studies to Investigate Traditional and Authentic Foods: A Review. Foods. 8(2):54.
• Albayrak A. (2013). Farklı Milletlerden Turistlerin Türk Mutfağına İlişkin Görüşlerinin Saptanması Üzerine Bir Çalışma. Journal of Yasar University. 8(30):5049-5063
• Jang SS, Ha J, Park K. (2012). Effects of Ethnic Authenticity: Investigating Korean Restaurant Customers in the US. Int. J. Hosp. Manag. 31:990–1003.
• Sırrı M, Sırrı G. (2020). Hakkâri İlinde Gıda Olarak Tüketilen Yabani Bitki ve Yabancı Ot Türlerinin Güncel Durumu. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 393-409.
• Heywood V. (1999). Use and Potential of Wild Plants in Farm Households. FAO Farm Systems Management Series 15. Erişim adresi: https://www.fao.org/3/W8801E/w8801e00.htm#toc_00 Erişim tarihi: 3.10.2022.
• Bacchetta L, Visioli F, Cappelli G et al. (2016) A Manifesto for the Valorization of Wild Edible Plants. J. Ethnopharmacol. 191:180–187.
• Peña-Chocarro L. (2000). Agricultura y Alimentación Vegetal en el Poblado de la Edad del Bronce de Peñalosa (Baños de la Encina, Jaén). Complutum, 11:209–219.
• Ghanimi R, Ouhammou A, Babahmad R, Cherkaoui M. (2022). A Quantitative Study on the Ethnobotanical Knowledge about Wild Edible Plants among the Population Of Messiwa. Ethiop J Health Sci. 32(6):1237
• Erkan ME, Vural A, Baran MS, Güran HS, Durmusoglu H. (2014). Türkiye'nin Güneydoğusundaki Perakendecilerden Toplanan Manna (Gezo) Örneklerinin Fiziko-Kimyasal ve Mikrobiyolojik Özellikleri. Bitkiler Üzerine Araştırma, 15(4):902-906.
• Rüstemoğlu M, Erkan ME, Cengiz G, Hajyzadeh M. (2023). Coğrafi İşaret ve Pazarlama Potansiyelini Tespit Etmek için Yüksek Verimli Dizilemeyi Kullanan El Yapımı Otlu Peynir Örneklerinin Bakteriyel Metagenom Profili. Heliyon , 9(2):1-10.
• Erkan ME, Vural A. (2023). Mıcrobıologıcal Qualıty Parameters ff Pıckled Soryaz Samples 1st International Future Engineering Conference. 225-227.
• Öztürk M, Özçelik H. (1991). Doğu Anadolu’nun Faydalı Bitkileri, Siirt İlim Vakfı Yay., Ankara.
• Baytop T. (1984). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fak.Yay., İstanbul.
• Uysal A, Zengin G, Mahomoodally MF, et al. (2021). A Comparative Study On Biological Properties and Chemical Profiles of Different Solvent Extracts from Centaurea Bingoelensis, an Endemic Plant of Turkey. Process Biochemistry, 102:315-324.
• Kızıltaş H, Bingol Z, Gören AC, et al. (2021). LC-HRMS Profiling and Antidiabetic, Anticholinergic, and Antioxidant Activities of Aerial Parts of Kınkor (Ferulago Stellata). Molecules, 26(9):2469.
• Akalin E, Koçyiğit M. (2010). A Chemotaxonomic Study on Ferulago Species in Turkey. J. Pharm. Istanbul Univ. 41:33-41.
• Gözcü S, Akşit Z, Şimşek S, et al. (2024). Phytochemical Analysis and Biological Evaluation of Ferulago setifolia K. Koch. J Sci Food Agric., 104(3):1382-1390.
• Karakaya S, Simsek D, Göger G, et al. (2019). Comparison of Essential Oils of Ferulago pachyloba (Fenzl) Boiss., F. trachycarpa Boiss. and F. bracteata Boiss. & Hausskn. Species (Apiaceae) Growing in Turkey and Determination of Their Antimicrobial Activities. J Essent Oil Bear Plants. 22(1):200– 213.
• Rahimpour Y, Delazar A, Asnaashari S, Asgharian P. (2021). The Genus Ferulago: a Review on Ethnopharmacology, Phytochemistry, and Pharmacology. Iran J Pharm Res., 20(4):352.
• Mollae S. Sedighi F, Habibi B, Hazrat S, Asgharian P. (2019). Extraction of Essential oils of Ferulago angulata with Microwave-assisted Hydrodistillation. Industrial Crops and Products, 137:43-51.
• Ekin S, Kizilta H, Bayramoglu Akkoyun M, et al. (2019). Nephroprotective Effect of Ferulago Angulata Flowers on N‐Nitrosodimethylamine‐induced Nephrotoxicity in Rats And its Phytochemical Profile. J Food Biochem, 43(11):E13030.
• Baytop T. (1999). Therapy with Medicinal Plants in Turkey. Past and Present, 2:348-349.
• Badalamenti N, Ilardi V, Rosselli S, Bruno M. (2021). The ethnobotany, phytochemistry and biological properties of genus Ferulago–A review. J Ethnopharmacol, 274:114050.
• Freitas Araujo M G de, & Maria, T. (2012). Microbial Quality of Medicinal Plant Materials. InTech.
• Anie OC, Egbon OT, Enemchukwu CM, Adushoke, EL, (2022). The Microbial Quality of Herbal Products, Journal of Drug Delivery and Therapeutics. 12(5):64-69.
• International Organization for Standardization (ISO). (2006). Microbiology of Food and Animal Feeding Stuffs— Horizontal Method for the Enumeration of Coliforms-Colony-Count Technique. 4832.
• International Organization for Standardization (ISO). (2001). Microbiology of Food and Animal Feeding Stuffs-Horizontal Method for the Enumeration of β-glucuronidase-positive Escherichia coli. Part 2, 16649-2.
• Bacteriological Analytical Manual. (2001). BAM: Yeasts, Molds and Mycotoxins. Erişim adresi: https://www.fda.gov/food/laboratorymethods-food/bam-yeasts-molds-and-mycotoxins. Erişim Tarihi: 06.09.2019.
• Harrigan WF. (1998). Laboratory Methods in Food Microbiology. 3th Ed. Academic Press, San Diego.
• TSE ISO 6579. (2005). Mikrobiyoloji - Gıda ve Hayvan Yemleri - Salmonella İçin Yatay Yöntem. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Anonim. (1996) Gıda ve Hayvan Yemlerinin Mikrobiyolojisi - Listeria monocytogenes'in Tespiti ve Sayımı için Yatay Yöntem. Bölüm 1: Tespit Yöntemi. ISO Standardı 11290-1.
• Akpınar M, Ataman P, Bağder Elmacı S, et al. (2019). Gıda Mikrobiyolojisi. (İçinde): Mikroorganizma Analizleri. Halkman AK (editör). s.534. Başak Matbaacılık ve Tanıtım Hizmetleri Ltd, Ankara, Türkiye.