Akkaraman ve Morkaraman Koyunlarında Bulbus Oculi’nin Komparatif Olarak İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 1, 57 - 64, 30.06.2024

Funda Aksünger Karaavcı , Muhammet Bahaeddin Dörtbudak , Muhammed Demircioğlu , Barış Can Güzel

https://doi.org/10.47027/duvetfd.1394337

Öz

Akkaraman ve Morkaraman koyun ırkları Türkiyede’ki koyun ırklarının yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Göz insan ve hayvanlarda çevreden gelen ışık uyarılarını alıp işleyebilen, bunları anatomik ve fizyolojik mekanizmalarla elektrik sinyaline dönüştürerek merkezi sinir sistemi kortekste görme alanına ileten, vücudun en karmaşık organlarından biridir. Akkaraman ve Morkaraman koyun ırklarında bulbus oculi'nin anatomik-morfometrik ve histolojik incelemeleri, veteriner bilimleri ve koyunların model olarak kullanıldığı beşeri hekimlik bilimleri için referans veriler sağlayacaktır. Bu amaçla çalışmada her iki ırk ve cinsiyetten sağ ve sol olmak üzere toplam 80 bulbus oculi kullanıldı. Çalışmada her iki ırk ve cinsiyetten sağ ve sol olmak üzere toplam 80 adet bulbus oculi kullanılmıştır. Morfometrik ölçümler için 20 parametre değerlendirildi. Histolojik inceleme için rutin doku takibi prosedürleri sonrası Hematoksilen eozin boyalı preparatlar ışık mikroskobu altında incelendi. Verilerin istatistiki değerlendirilmesinde Akkaraman ırkında cinsiyete göre anlamlı farklılıkların Morkaraman ırkına göre daha az olduğu belirlendi. Türler arasındaki karşılaştırmada ise dişilerdeki farklılıkların daha fazla olduğu dikkat çekti. Çalışma sonuçları hem veteriner hekimlik alanında çalışan bilim dallarına hem de beşeri hekimlikte sıklıkla model olarak koyunun kullanması açısından oftalmoloji başta olmak üzere farklı bilim dallarına veri sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akkaraman, bulbus oculi, histoloji, morfometrik anatomi, morkaraman

Etik Beyan

Çalışma esnasında tüm yazarlar etik ilkelere uyduğunu beyan eder.

Comparative Investigation of Bulbus Oculi in Akkaraman and Morkaraman Sheep

Öz

Akkaraman and Morkaraman sheep breeds constitute more than half of the sheep breeds in Turkey. The eye is one of the most complex organs of the body in humans and animals that receives and processes light impulses from the environment, converts them into electrical signals through anatomical and physiological mechanisms, and transmits them to the visual cortex of the central nervous system. Anatomical-morphometric and histological investigations of the bulbus oculi in Akkaraman and Morkaraman sheep breeds will provide reference data for veterinary sciences and human medicine where sheep are used as models. For this purpose, a total of 80 bulbus oculi, right and left, from both breeds and sexes were used in the study. For morphometric measurements, 20 parameters were evaluated. Hematoxylin and eosin-stained preparations were examined under a light microscope after routine tissue monitoring procedures for histologic examination. In the statistical evaluation of the data, it was determined that significant differences according to sex were less in Akkaraman breed than in Morkaraman breed. In the comparison between the species, it was noteworthy that the differences in females were higher. It is thought that the results of the study will provide data both to the disciplines working in the field of veterinary medicine and to different disciplines, especially ophthalmology, as sheep are frequently used as a model in human medicine.

Anahtar Kelimeler

Akkaraman, bulbus oculi, histologia, morkaraman, morphometrics anatomy

Kaynakça

• Guyton DL. (1989). Sights and Sounds in Ophthalmology. Ocular Motility and Binocular Vision. 6th ed. Mosby Co. Louis, Missouri, US.
• Akın F, Samsar E. (2005). Göz Hastalıkları. Medipres Yayıncılık, Ankara, Türkiye.
• Dyce KM, Sack WO, Wensing CJG. (2016) Textbook of Veterinary Anatomy. 4th ed. Elsevier Science, Missouri, US.
• Serbest A. (2010). Evcil Memeli ve Kanatlı Hayvanların Duyu Organları Anatomisi, Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, Yayın No: 2010-3, Bursa, Türkiye.
• Prince JH, Diesem CD, Eglitis I, Ruskell GL. (1960). Anatomy and Histology of the Eye and Orbit in Domestic Animals. Thomas Publisher, Springfield, US.
• Kirk NG. (2003). Veterinary Ophthalmology. 4th ed., Blackwell Publishion, John Wiley & Sons, New York, USA.
• Dursun N. (2008) Veteriner Anatomi III. Medisan Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• König HE, Liebich HG (Ed), Kürtül İ, Türkmenoğlu İ (Çeviri Editörleri) (2015). Veteriner Anatomi (Evcil Memeli Hayvanlar). 6. Baskı, Medipres, Malatya, Türkiye.
• O'dwyer PA, Akova YA. (2015). Temel Göz Hastalıkları. 3rh ed. Güneş tıp Evi, Ankara.
• Akçapınar H, Aydın İ. (1984). Morkaraman Kuzularının Erzurum’da Özel Bir İşletmede Yarı Entansif Şartlarda Büyüme ve Yaşama Gücü. Atatürk University J Vet Sci. 31(1): 128-136.
• Demircioğlu İ, Yılmaz B. (2019). Morphometric investigation of bulbus oculi of Awassi Sheep (Ovis aries). Dicle Üniv Vet Fak Derg. 12(2): 108-111.
• Okşar D, Orhan İ, Alan A, Köse F, Düzler A. (2021). Anatomical Study of Bulbus Oculi in Akkaraman Sheep. Erciyes Üniv Vet Fak Derg. 18(3): 145-151.
• Nomina Anatomica Veterinaria. (2017). International Committee on Veterinary Gross Anatomical Nomenclature (ICVGAN), Published by the Editorial Committee, Hannover.
• Olopade JO, Kwari HD, Agbashe IO, Onwuka SK. (2005). Morphometric Study of the Eyeball of Three Breeds of Goats in Nigeria. Int J Morphol. 23(4): 377-380.
• Verma A, Pathak A, Farooqui MM, Prakash A, Kumar P. (2016). Gross and Morphometrical Observations of Eyeball in Buffalo Calf (Bubalus bubalus). Ruminant Sci. 5(2): 169-172.
• Barhaiya RK, Malsawmkima, Vyas YL, Bhayani. (2015). Gross Anatomical, Histomorphological and Biometrical Study of the Cornea in Adult Marwari Goat (Capra hircus). Indian J Vet Anat. 27: 24-6.
• Dalga S, Aksu SI, Aslan K, Deprem T, Uğran R. (2022). Anatomical and Histological Structures of Eye and Lacrimal Gland in Norduz and Morkaraman Sheep. Turkish J. Vet Anim Sci 46(2): 336-346.
• Abuagla IA, Ali HA, Ibrahim ZH. (2016). An Anatomical Study On the Eye of the One-Humped Camel (Camelus Dromedarius). IJVS. 5(3): 137-141.
• Fornazari GA, Montiani-Ferreira F, de Barros Filho IR, Somma AT, Somma B. (2016). The Eye of the Barbary Sheep or Aoudad (Ammotragus lervia): Reference Values for Selected Ophthalmic Diagnostic Tests, Morphologic and Biometric Observations. Open Vet J. 6(2): 102-113.
• Shea JE, Hallows RK, Ricks S, Bloebaum RD. (2002). Microvascularization of the Hypermineralized Calcified Fibrocartilage and Cortical Bone in the Sheep Proximal Femur. Anat Rec. 268(4): 365-370.
• Turner AS. (2002). The Sheep as a Model for Osteoporosis in Humans. Vet J. 163: 232-239.
• Lill CA, Hesseln J, Schlegel U, et al. (2003). Biomechanical Evaluation of Healing in a Noncritical Defect in a Large Animal Model of Osteoporosis. J Orthop Res. 21: 836-842.
• Hettwer W, Horstmann PF, Bischoff S, et al. (2019). Establishment and Effects of Allograft and Synthetic Bone Graft Substitute Treatment of a Critical Size Metaphyseal Bone Defect Model in the Sheep Femur. APMIS. 127(2): 53-63.
• Pearce AI, Richards RG, Milz S, Schneider E, Pearce SG. (2007). Animal Models for Implant Biomaterial Research in Bone: a Review. Cell Mater. 13: 1–10.
• Sakarya AH, Uyanik O, Karabagli M, Karaaltin MV. (2023). A Sheep Whole-eye Autotransplantation Model. Turk J Plast Surg. 31(4): 117-122.