X (TWITTER) TÜRKİYE EVRENİNİN DİKKAT EKONOMİSİ VE EKONOMİ POLİTİK ELEŞTİRİSİ

Yıl 2024, , 764 - 792, 14.06.2024

Fuat Boğaç Evren

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1406473

Öz

Daha önceki birçok araştırma, internet ve sosyal medya üretketicilerinin dijital emeğini belli başlı internet sitelerinin ve ana akım sosyal medyaların hedefli reklamcılık sistemi üzerinde durarak ekonomi politik eleştirisini yapmaya odaklanmıştır. Ancak sosyal medya şirketlerinin özel mülkiyete ait olduğunu ve ekonomik amaçlara sahip olduğunu gözden kaçırmıştır. Bu çalışma ise ticari sosyal medyaların tekel konumundaki hegemonik üstünlüğünü vurgulayarak bu şirketlerle üretketiciler arasında yeni bir sınıflaşmanın oluştuğunu iddia etmekte ve X Türkiye evreni özelinde özgün bir tartışma yürütmeyi amaçlamıştır. Amaç doğrultusunda günümüzün bilindik sosyal medyalarından olan X’in eleştirel ekonomi politik eleştirisi yapılmıştır. Ortaya çıkan sonuçlar, X’in, üretketicilerini yalnızca ekonomik amaçlarına ulaşmasındaki araç olarak gördüğünü; görünürlüğün ve dikkat çekmenin satın alınabilir olgular dönüştüğünü, ağdaki etkileşim gruplarının görünürlüğü doğrudan etkilediği ve böylesi bir mecrada katılımcılık ve katılımcı kültür olanaklarının tüketildiğini ortaya koymuştur. Ayrıca dijital emekçilerle tekel konumundaki sosyal medya şirketleri arasında ekonomi ve emek sömürüsü temelli sınıflaşmanın yaratıldığı, buna neden en önemli unsurun da söz konusu şirketlerin tekelci hegemonik konumu olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

X, Katılımcılık, Ekonomi politik eleştiri, Dijital emek, Üretketici

ATTENTION ECONOMY AND POLITICAL ECONOMY CRITIQUE OF X (TWITTER) TURKEY UNIVERSE

Öz

Previous research has focused on the political economy critique of internet and social media prosumers' digital labor by focusing on the targeted advertising system of major websites and mainstream social media. However, it has overlooked the fact that social media companies are privately owned and have economic goals. This study, on the other hand, argues that a new class division has emerged between these companies and prosumers by highlighting the hegemonic superiority of commercial social media in a monopoly position, and aims to conduct an original discussion in the context of X Turkey universe. In line with this goal, a critical political economy critique of X, which is one of the well-known social media platforms today, has been carried out. The results revealed that X sees its prosumers as a tool to achieve its economic goals; visibility and attention have become purchasable phenomena, the visibility of interaction groups in the network directly affects visibility, and the opportunities for participation and participatory culture in such a platform are consumed. It is also thought that a class division based on economics and labor exploitation has been created between digital workers and social media companies in a monopoly position, and the most important factor in this is the monopolistic hegemonic position of these companies.

Anahtar Kelimeler

X, Participation, Political economy criticism, Digital labour, Prosumer

Kaynakça

• ADAKLI, Gülseren (2006). Türkiye’de Medya Endüstrisi, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• AKCAN, Irmak (2023, Temmuz 24). Elon Musk Twitter’ın Logosunu Değiştirdi, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/elon-musk-twitter-in-logosunu-degistirdi/2952925, Erişim tarihi: 30.09.2023.
• AKPINAR, Metin (2023). Twitter’da Beğeni ve Takipçi Nasıl Artırılır? (Twitter Algoritması Sırları), https://www.donanimhaber.com/twitter-takipci-ve-begeni-arttirma-icin-hileler--162193, Erişim tarihi: 30.09.2023.
• ASLANYÜREK, Malik (2022). “Anlık Mesajlaşma Uygulamalarında Kullanıcı Metasının Sömürülmesi: Whatsapp Gizlilik Sözleşmesi Üzerine Bir Araştırma”, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 3 (2), s.1-30. https://doi.org/10.51969/klusbmyo.1167020
• AYTEKİN, Çiğdem ve YANDIM, Doğukan (2017). “Yeni İletişim Ortamlarının Ekonomi Politiği Bağlamında Ağın Zorlayıcılığı Üzerine Bir Araştırma”, İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, (17), s.1-29.
• BAUMAN, Zygmunt ve LYON, David (2013). Akışkan Gözetim, (Çev: Elçin Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BOLIN, Göran (2011). Value and The Media: Cultural Production and Consumption in Digital Markets, Farnham, UK: Ashgate.