1990 SONRASI TÜRK SİNEMASI’NDA HASTALIK TEMSİLLERİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 779 - 805, 11.04.2018

Doğan Aydoğan

https://doi.org/10.19145/e-gifder.325874

Öz

Modernite
ideolojisi toplumu tanımlarken “hastalık” ve “beden” söylemlerini yoğun olarak
kullanmıştır. Toplumun normatif kodlarını tanımlayan modernlik ideolojisi,
hastalık söylemi üzerinden öteki olarak konumlandırılanı işaret etmiştir.
Hastalık teması; sağlıklı ve onaylanan bireysel/toplumsal bedenin tayininde
önemli bir işlevsellik üstlenmiştir. Modernite ile birlikte yükselen modernite karşıtı
tepkiler ise modern yaşamın kendisini olumsuz bir gelişme olarak görmüş,
modernite ile ilişkili kavramları hastalık metaforuna başvurarak ele almıştır.
Modernleşmeyi geç yaşayan toplumlarda ise hem modernleşme ideolojisi hem de
modernleşmeye direnen hareketler aynı anda toplumu tanımlamaya girişmiştir.
Sağlıklı bir toplumsal beden söylemini üretmeye çalışan her iki ideoloji de
“hastalık” temasını farklılaşan biçimlerde ve yoğun
olarak kullanmışlardır. Osmanlı Devleti-Türkiye Cumhuriyeti modernleşme
sürecinde anlatılara yerleşen bu kullanım, 1990 sonrası süreçte daha belirgin
bir hale gelmiştir. Neo-liberalizm ve küreselleşmenin gündelik hayatta kendini
belirgin bir biçimde hissettirmeye başladığı bu dönemde, modernleşme söylemi de
modernlik karşıtı söylem de hastalık temasına yoğun olarak başvurmuştur. Bu
çalışma 1990 sonrası Türk Sineması’nda hastalık temasını ve kullanım
biçimlerini ele almaktadır. 1990 sonrası Türk Sineması evreninden seçilen
filmler tarihsel bağlamı ile ele alınmakta, hastalığın öykü içindeki ideolojik işlevi
incelenmektedir. Çalışma içinde hastalık kavramının ilişkili olduğu kavramlarla
nasıl bir ideolojik bağlam oluşturduğu incelenmiştir. Çalışma sonucunda Türk
Sineması’nda hastalık temsillerinin yoğun olarak ve ideolojik bir işlevsellik
içinde kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gecikmiş modernlik, hastalık, Türk sineması

REPRESANTATION OF ILLNESS IN TURKISH CINEMA AFTER 1990 ABSTRACT

Öz

The ideology of modernity used the "illness" and
"body" discourse intensively while describing society. The ideology
of modernity indicates the other with illness discourse while defining the
normative codes of society. Illness discourse has  an important function for the determination
of a healthy and approved personal/social body. The anti modern reactions which
has risen with modernity has seen a modernity as a negative development and
notions related with modernity adressed with illness discourse. In belated
modern societies, both of modernity and anti-modern resistance has attempted to
define society at the same time. Both ideologies have used the
"illness" discourse in differentiated forms and intensively while
producing a healthy social body image. This usage of allegory, which was
settled in the Ottoman Empire-Turkish Republic modernization process, became
more distinct and different in the post-1990 period. In this period, when
neo-liberalism and globalization began to influence themselves clearly in
everyday life, the discourse of modernization and anti-modern rhetoric were also
heavily resorted to illness discourse. This study examines illness
representations and patterns of usage in post-1990 Turkish cinema. Films selected from the Turkish cinema universe after 1990 are
examined with their historical context and the ideological function of illness
in the naration. The ideological function of illness in narration is examined
in the study. As a result of the study, it is revealed that the representations
of illness in Turkish cinema are used intensively and functional by the ideological
perspective. 

Anahtar Kelimeler

Belated modernity, illness, Turkish cinema

Kaynakça

• Aksakal, H. (2011). Politik Romantizm ve Modernite Eleştirileri. Ankara: Kadim Yayınları.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Arslan, U. T. (2005). Bu Kabuslar Neden Cemil? İstanbul: Metis Yayınları.
• Berman, M. (2005). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buruma, I., & Margalit, A. (2008). Garbiyatçılık, Düşmanlarının Gözünde Batı. (G. Turan, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Catherjee, P. (1996). Milliyetçi Düşünce ve Sömürge Dünyası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ceylan, N. B. (Yöneten). (2002). Uzak [Sinema Filmi].
• Clifford, J. (2007). Oryantalizm Üzerine . A. Yıldız içinde, Oryantalizm Tartışma Metinleri (s. 134-158). Ankara : Doğu Batı Yayınları.
• Demirkubuz, Z. (Yöneten). (1997). Masumiyet [Sinema Filmi].
• Diken, B., & Laustsen, C. B. (2016). Filmlerle Sosyoloji. İstanbul: Metis Yayınları.
• Durkheim, E. (1986). İntihar. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ercan, F. (2006). Modernizm, Kapitalizm ve Azgelişmişlik. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Erdem, R. (Yöneten). (2008). Hayat Var [Sinema Filmi].
• Fiske, J. (2015). İletişim Çalışmalarına Giriş. (S. İrvan, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi. Ankara : İmge Kitabevi.
• Girard, R. (2007). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güçhan, G. (1993). Sinema-Toplum İlişkileri. Kurgu Dergisi, 51-71.
• İpekçi, H. (Yöneten). (2001). Büyük Adam Küçük Aşk [Sinema Filmi].
• Irmak, Ç. (Yöneten). (2005). Babam ve Oğlum [Sinema Filmi].
• Jameson, F. (2005). Modernizm İdeolojisi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaptanoğlu, C. (2010). Birarada tutulmak-Birarada yaşamak. Toplum ve Bilim(118), 235-243.
• Karpat, K. (2003). Türkiye'de Toplumsal Dönüşüm. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kaya, İ. (2016). "Geç Modernlikler" Çerçevesinde Türk Modernlik Deneyimi. M. Zencirkıran içinde, Türkiye'nin Toplumsal Yapısı (s. 91-118). Bursa: Dora Basım Yayım.
• Kırmızıgül, M. (Yöneten). (2009). Güneşi Gördüm [Sinema Filmi].
• Löwy, M., & Sayre, R. (2007). İsyan ve Melankoli, Moderniteye Karşı Romantizm. İstanbul: Versus Kitap.
• Parla, J. (2009). Babalar ve Oğullar. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Sennett, R. (2001). Ten ve Taş, Batı Uygarlığında Beden ve Şehir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sontag, S. (2005). Metafor Olarak Hastalık, Aids ve Metaforları. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Tokatlı, E. (Yöneten). (1990). Boynu Bükük Küheylan [Sinema Filmi].
• Tuğan, N. H. (2015). Son Dönem Türk Sinemasında Hastalık Temsilleri: ‘Saç’ Filminin Eleştirel Söylem Çözümlemesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(40), 49-76.
• Turgul, Y. (Yöneten). (1996). Eşkıya [Sinema Filmi].
• Zizek, S. (2004). İdeolojinin Yüce Nesnesi. İstanbul: Metis Yayınları.