THE REFLECTION OF THE PERIOD BEFORE 16TH APRIL 2017 CONSTITUTION REFERENDUM ON TURKISH PRINTED PRESS: THE EXAMPLE OF HÜRRİYET, SABAH AND SÖZCÜ NEWSPAPERS

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 224 - 249, 10.04.2018

Ümit Arklan , Hasan Rençber

https://doi.org/10.19145/e-gifder.378634

Cited By: 3

Öz

The aim of the study is to
reveal the reflection of the period before 16th April 2017 Constitution
Referendum on Turkish printed press. In the light of this aim,  the news that were about referendum between
the dates 1-15th April 2017 from  three
different newspapers which has the highest circulations between all the
national newspapers and has different publishing policies (Hürriyet, Sabah and
Sözcü) has been put to content analysis. As the results of the researches done,
it has been found that the newspapers have been following a similar
broadcasting policy as before, in the way they approached the news about
referendum, it has been observed very clearly, by  looking at how they highlighted  quotes of the leaders and with the use of
imagery.In this context, the “Sabah” newspaper which is closer to the “Yes”
wing has mostly highlighted the President Recep Tayyip Erdoğan and Prime Minister
Binali Yıldırım while the newspaper Sozcu which is closer to the “No” wing have
cited Kemal Kılıçdaroğlu, the Hurriyet newspaper, which seeks to find a
balanced  policy between both sides, have
been observed  to have mentioned both
leaders and parties about the same proportions.

Anahtar Kelimeler

Referendum, printed press, constitutional amendment, democracy, Turkey

16 NİSAN 2017 ANAYASA REFERANDUMU ÖNCESİ SÜRECİN TÜRK YAZILI BASININDAKİ YANSIMASI: HÜRRİYET, SABAH VE SÖZCÜ GAZETELERİ ÖRNEĞİ

Öz

Çalışmanın
temel amacı 16 Nisan 2017 Anayasa Referandumu öncesi sürecin Türk yazılı
basınındaki yansımasını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye’de
yayınlanan ulusal gazeteler içerisinde en çok tiraj yapan ve farklı yayın
politikalarına sahip üç gazetenin (Hürriyet, Sabah ve Sözcü) Anayasa
Referandumu öncesi 1-15 Nisan 2017 tarihleri arasındaki 15 günlük süreçte
referandum konulu haberleri içerik çözümlemesine tabi tutulmuştur. Yapılan
incelemeler sonucunda, gazetelerin yayın politikalarıyla benzer nitelikte bir
yayıncılık faaliyeti yürüttükleri, referandum konulu haberleri ele alış
tarzlarında, liderlerin sözlerine verdikleri ağırlıkta ve görsel
kullanımlarında bu durumun net bir biçimde ortaya çıktığı görülmüştür. Bu
bağlamda, ‘Evet’ cephesine yakın Sabah gazetesi daha çok Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan’ı ve Başbakan Binali Yıldırım’ı, ‘Hayır’ cephesine yakın Sözcü
gazetesi CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu sayfalarına taşırken,  taraflar arasında denge politikası gözeten
Hürriyet gazetesinin liderlere ve partilere birbirine yakın oranlarda yer verdiği
bulgularına ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Referandum, Türkiye, yazılı basın, anayasa değişikliği, demokrasi, Türkiye

Kaynakça

• ACUN, Fatma (2005). “Muhteva Analizi Metodu ve Cumhuriyet Tarihi Araştırmalarında Kullanımı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), s.27-50. AKMAN, Gözde (2011). Analyse critique du discours: Articles sur le referendum costitutionnel 12 Septembre 2010, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. ARIKAN, Rauf (2004). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Ankara: Asil Yayın Dağıtım. ARKLAN, Ümit (2011). “Kamu Yönetiminin Halkla İlişkileri Açısından Referandum:12 Eylül 2010 Referandumu Sivas Araştırması”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, s.87-125. AVŞAR, Halil İbrahim. (2014). 12 Eylül 2010 Anayasa Değişikliği Referandumuna Yazılı Basının Yaklaşımı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. AYDIN, Mehmet Ali (2007). “Milletvekili Adaylarının Belirlenme Usulü ve Önseçim”, Yasama Dergisi, 5, s.82-108. AZİZ, Aysel (2011). Siyasette Etkili İletişim Teknikleri, İstanbul: Başlık Yayınları. AZİZ, Aysel (1994). Araştırma Yöntemleri – Teknikleri ve İletişim, Ankara: Turhan Kitabevi. AZİZ, Aysel (2007). Siyasal İletişim, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. BABBIE, Earl R. (2010). The Practice of Social Research, Belmont: Cengage Learning. BAYHAN, Vehbi (2002). “Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm”, Cmhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), s.1-13. BEKİROĞLU, Onur ve ÇAKIN, Ömer (2016). 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri’nde Gazete Siyasal Reklamlarının Analizi, (Editör), Şükrü Balcı. 7 Haziran’dan 1 Kasım’a Türkiye’de Siyasal İletişim Uygulamaları, Konya: Literatürk Academia, s.349-400. BUDGE, Ian (2001). Political Parties in Direct Democracy, (Editörler), Matthew Mendelsohn ve Andrew Parkin. Referendum Democracy: Citizens, Elites and Deliberation in Referendum Campaigns, New York: Palgrave, p.67-87. CANATAN, Bilal (2010). Anayasa Hukuku, Detay Yayıncılık: Ankara. CEYHAN, Çağdaş (2014). Muhafazakar Basında Hegemonya Uğrakları: 12 Eylül 2010 Referandumu ve Yeni Anayasa Tartışmaları, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir. ÇEVİKEL, Tolga (2004). “Türkçe Haber Siteleri ve Türkiye'de İnternet Gazeteciliğinin Gelişimini Sınırlayan Faktörler”, İLETİ-Ş-İM, 1(1), s.147-163. ÇUKURÇAYIR, M. Akif (2006). Yerel Katılma ve Yerel Demokrasi, Konya: Çizgi Kitabevi. DAĞABAKAN, Fatma Öztürk (2016). “1 Kasım 2015 Türkiye Erken Genel Seçiminde Kadın ve Erkek Milletvekili Adaylarının Söylemlerine Toplumdilbilimsel Bir Yaklaşım”, Zeitschrift für die Welt der Türken, 8(2), s.57-79. de SAUSSURE, Ferdinand (1998). Genel Dilbilim Dersleri, (Çev: Berke Vardar), İstanbul: Multilingual Yayınevi. de VREESE, Claes H. (2007). Context, Elites, Media and Public Opinion in Referendums: When Campaigns Really Matter, (Editör), Claes H. de Vreese. The Dynamics of Referendum Campaigns: An International Perspective, New York: Palgrave Macmillan, p.1-20. DELİVELİ, Ömür (2000). Anayasa Hukuku, Ankara: Yargı Yayınevi. DERDİMAN, Ramazan Cengiz (2006). Anayasa Hukukunun Genel Esasları ve Türk Anayasa Düzeni, İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları. DURUR, Elif Küçük (2011). Kuzey Kıbrıs Türk Basınında Milliyetçilik Söylemi (Referandum Süreci), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. ERDOĞAN, İrfan (2012). Pozitivist Metodoloji ve Ötesi, Ankara: Erk Yayınları. ERDOĞAN, Mustafa (2011). “Demokrasi, Anayasa Yargısı ve Türkiye Örneği”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), s.27-45. ERTÜRK, Hatice (2012). Referandum Sürecinde Yazılı Basının Kamuoyunu Oluşturma İşlevi (Yeni Şafak- Radikal Gazeteleri), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. FEDAYİ, Cemal (2011). Siyaset Bilimi, Ankara: Kadim Yayınları. GÖKER, Göksel ve DOĞAN, Adem (2011). “2010 Referandumunda Türk Basınının Siyasal Gündemi: Hürriyet, Haber Türk, Zaman ve Yeni Şafak Örneğiyle”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-GİFDER),1(2), s.45-69. GÖZLER, Kemal (2012). Anayasa Hukukuna Giriş: Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım. GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (2008). Anayasa Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi. GÜRSAKAL, Necmi (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayımları. KAHRAMAN, Leyla ve EVRE, Bülent (2008). “Türkiye’deki Siyasi Parti Programlarında “Demokrasi” Kavramlaştırmaları: Karşılaştırmalı Perspektifle AKP ve CHP Örnek Olayı”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), s.63-80. KALDIRIM, Elif (2005). “İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), s.143-162. KARAMAN, Dursun (2011). Seçim Hukuku ve Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık. KILIÇASLAN, D. Emine Çakmak (2008). Siyasal İletişim: İdeoloji ve Medya İlişkisi, İstanbul: Kriter Yayınevi. KRIPPENDORFF, Klaus (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, California: Sage Publications. KUZU, Burhan (1992). “Demokrasi-Resmi İdeoloji-Sivil Toplum”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47(1), s.335-369. MATSUSAKA, John G. (2008) Direct Democracy and the Executive Branch, (Editörler), Shaun Bowler ve Amihai Glazer. Direct Democracy’s Impact on American Political Institutions, New York: Palgrave Macmillan, p.115-135. NEIJENS, Peter; van PRAAG, Philip; BOSVELD, Willem ve SLOT, Jeroen (2007). Turnout in Referendums: the Dutch Experience. An Analysis of Voter and Referendum Characteristics that Influence Turnout in Referendums, (Editör), Claes H. de Vreese. The Dynamics of Referendum Campaigns: An International Perspective, New York: Palgrave Macmillan, p.142-158. NİSAN, Fatma (2012). Siyasal Söylemin ve İdeolojilerin Gazete Karikatürlerinde Yeniden Üretimi (Örnek Olay 1982 ve 2010 Anayasa Referandum Süreci), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya. ODER, Bertil Emrah (2016). Anayasa Nedir? Anayasacılık nedir?, (Editör), İbrahim Kaboğlu. Türkiye’nin Anayasa Gündemi, İstanbul: İletişim Yayınları, s.14-17. O'NEIL, Patrick H. (2007). Essentials of Comparative Politics, New York: WW Norton & Company. ORDUKAYA, Elif (2012). Türkiye'de Yazılı Basında Platon Diyalektiği Metodunun Kullanımı: 12 Eylül 2010 Referandumu Öncesi Hürriyet ve Zaman Gazetelerinin Köşe Yazıları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. ÖNER, Şerif (2001). “Belediyelerde Yönetime Katılmada Halkla İlişkilerin Rolü ve Önemi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), s.100-114. PINAR, Lütfü (2016). Türkiye'de Anayasa Referandumları ve Basın: 1961, 1982 Anayasaları ile 2010 Anayasa Değişiklik Paketi Referandumlarının Türkiye Basınındaki Sunumunun Karşılaştırmalı Çözümlemesi (Cumhuriyet, Hürriyet, Tercüman / Bugün Gazeteleri Örnekleri), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. QVORTRUP, Mads (2005). A Comparative Study of Referendums: Government by the People, Manchester: Manchester University Press. SEZEN, Saim (1994). Seçim ve Demokrasi, Ankara: Gündoğan Yayınları. ŞAHBAZ, İbrahim (2006). Yarı Doğrudan Demokrasi Kurumu Olarak Referandum ve Türkiye, Ankara: Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım. ŞİMŞEK, Sedat (2009). “Medya-Siyaset-İktidar Üçgeninde Medya Gerçeği”, Selçuk İletişim, 6(1), s.124-143. T.C. RESMİ GAZETE (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Kanun No: 2709, Yayınlanma Tarihi: 09.11.1982, Sayı: 17863. TOPUZ, Hıfzı (1973). 100 Soruda Türk Basın Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınevi. TOSUN, Çiğdem (2012). 12 Eylül 2010 Tarihinde Yapılan Referandum Sürecinde Siyasi Parti Liderlerinin Söylemlerinin Basına Yansıması: Cumhuriyet, Radikal, Sabah ve Zaman Gazeteleri Örnekleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. TUNÇ, Hasan (2008). “Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XII(1-2), s.1113-1132. UZUN, Hakan (2008). “24 Nisan 2004'te Yapılan Annan Planı Oylama Sonuçlarının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Rum Basınına Yansımaları”, Türk Dünyası Araştırmaları, 177, s.195-214. WEB_1 (2017). “Tiraj”, http://www.medyatava.com/tiraj, Erişim Tarihi: 15.04.2017. WEB_2 (2017). “Referandum”, http://www.tdk.gov.tr, Erişim Tarihi: 22.05.2017. WEB_3 (2017). “Referandum Basın/Gazete”, http://www.scholar.google.com, Erişim Tarihi: 23.05.2017. WEB_4 (2017). “Sürmanşet”, http://www.tdk.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.07.2017. YAYLAGÜL, Levent ve ÇİÇEK, Cengiz (2011). “12 Eylül 2010 Referandum Sürecinin Türkiye’deki Yazılı Basında Sunumu”, Folklor/Edebiyat, 17(68), s.85-120. YENİ ÖNCÜ (2010). Referandum’da Ne Yapmalı?, Seçim Referandum Devrim: Tarihsel Bir Seçki, Ankara: Erginbay Yayıncılık, s.209-215. YILDIRIM, Besim (2015). İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Gelişimi Uygulama Alanları ve Aşamaları, (Editör), Besim Yıldırım. İletişim Araştırmalarında Yöntemler: Uygulama ve Örneklerle, Konya: Literatürk Academia, s.105-153. YOZGAT, Fazıl (2001). Bilimsel Araştırma Metodları: Teori-Uygulama Örnekleri İstatistiksel Analiz, Ankara: Yargı Yayınevi.