ANTI - RELIGION IN THE PRESS DURING THE SOVIET UNION ERA: THE EXAMPLE OF İLERİ MAGAZINE

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 3, 1433 - 1448, 26.12.2019

Kamelya Tekne

https://doi.org/10.19145/e-gifder.582610

Öz

October Revolution,
which is one of the most important events that influenced the course of world
political history, also influenced the Muslim Turkic community, which
demographically has the second most population after the Russians, in the field
of internal politics. Besides continuing its physical sovereignty on the Turkic
territories that it had taken over from the Tsarist era, the Soviet Union
applied Sovietization policies ranging from politics and culture to economics
and historiography rapidly and in its own way. One of the focal points of these
policies, which aimed to transform the society, was religious life. While the
uncompromising attitude of the Soviet ideology towards all religions in the
general sense caused it to perceive Islam, which provided spiritual and
ideological ties among the Russian Turks, as a threat, it also used
anti-religion propaganda through the press if we put aside the pressures and
sanctions it applied in the field of religious life.

In our study,
editorials on religion in the “İleri” magazine, which was published in Crimea
between the years of 1926-1930 and was in fact a literary magazine, were
evaluated in terms of content. From this point of view, the use of press in
order to penetrate into the minds of Muslim Crimean Turks was explained.

Anahtar Kelimeler

Crimean Turks, Religion, Press, Propaganda, USSR

SOVYETLER BİRLİĞİ DÖNEMİNDE BASINDA DİN KARŞITLIĞI: İLERİ DERGİSİ ÖRNEĞİ

Öz

Dünya siyasi tarihinin
seyrini etkilemiş önemli olaylardan biri olan Ekim Devrimi iç politika
sahasında da demografik olarak Ruslardan sonra en yoğun nüfusa sahip Müslüman
Türk dünyasını etkilemiştir. Sovyetler Birliği, Çarlık idaresi döneminden
devraldığı Türk illeri üzerindeki fiziksel hâkimiyeti devam ettirmenin yanı
sıra kendince ve süratle siyasetten ekonomiye, kültürden tarih yazımına uzanan
Sovyetleştirme politikalarını hayata geçirmiştir. Toplumu dönüştürmeyi amaç
edinen bu politikaların odak noktalarından birisi de dini hayattır. Sovyet
ideolojisinin genel anlamda tüm dinlerle uzlaşmaz tavrı Rusya Türkleri
arasındaki manevi ve fikri bağları sağlayan İslâmiyet’i de bir tehdit olarak
görmesine sebep olurken dini yaşam alanında uyguladığı baskı ve yaptırımlar bir
tarafa basın aracılığıyla da din karşıtı propagandayı kullanmıştır.

Çalışmamızda Kırım’da 1926-1930
yılları arasında yayımlanan ve aslında bir edebiyat dergisi olan “İleri”
dergisindeki din konulu fikir yazıları içerik üzerinden değerlendirilecektir.
Bu noktadan hareketle yerel basının Müslüman Kırım Türklerinin zihinlerine
nüfuz etmek üzere ne şekilde kullanıldığı açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kırım Türkleri, Din, Basın, Propaganda, SSCB

Kaynakça

• ABBASOV (1929). “İlim İçin Kureş”, İleri Dergisi, 37(2), s. 4-6.AYVAZOV, Hasan Sabri (1928). “Yeni Medeni Yolda Tarihi Gün”, İleri Dergisi, 25(5), s. 5-7. (Arap harfleriyle Kırım Tatarca)CAVTÖBELİ, Ziyadin Menliaziz (1928). “İslâm Dininin Zuhuru Sebepleri”, İleri Dergisi, 32(12), s. 9-11. (Arap harfleriyle Kırım Tatarca)CAVTÖBELİ, Ziyadin Menliaziz (1929). “Medeniy İnkılâp ve Kurban”, İleri Dergisi, 41(6), s. 1-3. CAVTÖBELİ, Ziyadin Menliaziz (1930). “Oraza Munasibetile”, İleri Dergisi, 57(2), s. 1-2. DERMENCİ, Abdullah (1930). “İleri’nin Çıkmasına Dört Yıl Toluvı Munasibetile”, İleri Dergisi, 56(1), s. 2-6.F. D. (Faik Doktor?) (1929). “Oraza Kaydan Keluv Çıktı”, İleri Dergisi, 36(1), s. 9.FISHER, Alan (2009). Kırım Tatarları. (Çev: E. B. Özbilen) İstanbul: Selenge Yayınları.HAYIT, Baymirza (2000). Sovyetlerde Türklüğün ve İslâm’ın Bazı Meseleleri. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.Kırım Devlet Neşriyatının Yeni Basılıp Çıkan Kitapları (1930). İleri Dergisi, 67-68 (12-13), iç kapak sayfasında.MUHİTTİNOV, Nasih (1929). “Tatar Ruhani Başlarından Ohranka Agentleri ve Monarhiya Direkleri”, İleri Dergisi, 51(16), s. 4-5.SMİRNOV, N. A. (2013). Sovyet Rusya’da İslam Tarihi İncelemeleri. (Çev: A. Berberoğlu). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.WEBER, Max (2004). Sosyoloji Yazıları. (Çev: T. Parla) İstanbul: İletişim Yayınları.Yazarı belirtilmemiş (1928). “Din ve Köylüler”, İleri Dergisi, 33-35, s. 1-3. Yeni çıkan kitaplar tanıtımı (1929). İleri Dergisi, 37(2), iç kapak sayfasında.