THE MEANINGS OF MOTIVES USED IN TRADITIONAL TURKISH CARPET ART: SEMIOTIC ANALYSIS ON SINDIRGI-YAGCIBEDIR CARPETS

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 697 - 731, 28.03.2020

Sevda Bozkurt

https://doi.org/10.19145/e-gifder.641272

Cited By: 4

Öz

Although hand-woven carpets have a history of thousands of years in the handicrafts that have existed to today, the basic production and technique is still the most important product that has not changed. The knotted technique, which gives its character to the art of weaving on the carpet, first appeared in the regions of Turks in Central Asia. The knotted technique continued its development with the Turks and was introduced to the whole Islamic world by the Turks. Carpet art, which is one of the basic elements of Anatolian culture, has a special importance with its qualities such as colors and symbolic language. In this study, the rich cultural heritage, composition, color structure and symbolic motifs of Sındırgı Yagcıbedir carpets, which are the most remarkable and recognized carpet art, are evaluated. The symbolic motif reflects phenomena such as tradition and belief in terms of expressing something, arousing a thought and expressing it. Within the scope of this study, semiotic analysis will be made on the symbols in the basic motifs and patterns of Yağcıbedir carpets. Symbolic language, subtexts, technical and artistic characteristics of these motifs have been tried to be examined. 

In the study, the social and usage of the motifs used in Yagcıbedir carpets involves certain purposes in life, because with this movement, the symbolic and indicative meanings of these motifs and what kind of communicative features are examined. In this context, it is aimed to reveal that the use of motifs, which is a way of expressing itself in Anatolian culture, in terms of Yagcıbedir carpets, has different meanings. In this way, it is hoped that the study will contribute to the field of communication, as it tries to keep projections on one aspect of the field of communication that is not intensely discussed in the literature. In the study, it has been determined that the motifs in Yagcıbedir carpets have very striking and deep meanings regarding many aspects of individual and social life such as life, death, love, love, marriage, youth, old age, hope, and longing. 

Anahtar Kelimeler

Sındırgı, Carpet, Yagcıbedir Carpet, Motif, Symbolic Analysis, Semiotic Analysis

GELENEKSEL TÜRK HALI SANATINDA KULLANILAN MOTİFLERİN ANLAMLARI: SINDIRGI-YAĞCIBEDİR HALILARI ÜZERİNE GÖSTERGEBİLİMSEL BİR ANALİZ

Öz

El dokuması halı, bu güne kadar var
olagelmiş el sanatların içinde binlerce yıllık geçmişe sahip olmasına rağmen
temel üretimi ve tekniği hiç değişmeden hâlâ devam eden en önemli ürünlerdendir.
Halıya, dokuma sanatı içinde karakterini veren düğümlü teknik, ilk kez Orta
Asya’da Türklerin bulunduğu bölgelerde ortaya çıkmış, gelişimini Türklerle
sürdürmüş ve tüm İslam dünyasına Türkler tarafından tanıtılmıştır. Bu tekniğin
bulunuşu, göçebe bir kavmin daha kalın ve ısıtıcı bir zemin bulma arzusu gibi
pratik bir nedene dayanmaktadır. Tarih boyunca oluşturduğumuz engin
kültürümüzün ana unsurlarından biri olan halı sanatı, renkleri ve sembolik dili
gibi nitelikleriyle özel bir öneme sahiptir. Bu çalışmada halı sanatının en
dikkat çeken ve tanınan Sındırgı Yağcıbedir halılarının zengin kültür mirası,
kompozisyonu, renk yapısı ve sembolik motifleri değerlendirilmektedir. Sembolik
motif, bir şeyi ifade eden, bir düşünceyi uyandıran ve ifade ettiği bu
anlamlarıyla gelenek, görenek ve inanç gibi olguları yansıtmaktadır. Çalışma
kapsamında Yağcıbedir halılarında yer alan temel motif ve desenlerindeki
semboller üzerinde göstergebilimsel çözümleme yapılarak, bu motiflerin sembolik
dili, alt metinleri, teknik ve sanatsal özellikleri irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sındırgı, Halı, Yağcıbedir Halısı, Motif, Göstergebilimsel Analiz

Kaynakça

• ASLANAPA, Oktay (1987). Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul: Eren Yayıncılık
• ELDENER, Tülin Karadağ (2011). Yeni Dokunan Dekoratif Kilimler, Eskişehir: Tc. Anadolu Üniversitesi Yayınları
• İNANCIK, Halil (2008). Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• SEKENDİZ, Orhan; AYHAN, Aydın; YÜNGÜL, Aydan; (1997). Balıkesir Yöresi Yağcıbedir Halıları Motif Envanteri, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Yayınları
• TC. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI (2011). El Sanatları Teknolojisi Yağcıbedir Halısı Desenleri, Ankara
• YETKİN, Şerare (1974). Türk Halı Sanatı, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları,
• YETKİN, Şerare (1991). Türk Halı Sanatı, II. Baskı, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları
• ASLANAPA, Oktay (1997).” “Türk Halı Sanatının Tarihi Gelişmesi”, D. Ü. Arış Dergisi, 1 (3), s. 18- 28
• ARSLAN, Sevim: ÇİNKO, Levent (2018) “Türk Halı Sanatının Gelişimi Çerçevesinde Halı Ticaretinin Türkiye Ekonomisindeki Boyutu”, GOP. Ü. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7 (2), s. 206-213
• AKSOY, Mustafa (2008). “Kültür Sosyolojisi Açısından Halı-Kilim Sanatı ve Etnografik Eserlerdeki Damgaların Dili”, 38. ICANAS Bildirileri, Eylül 2008, Maddi Kültür, Cilt I, Ankara.
• MÜLAYİM, Selçuk (1998). “Tanımsız Figürlerin İkonografisi”, Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı, Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Mayıs 1996, Kayseri. Ankara: AKM Başkanlığı Yayınları.
• DEMİR, Fikret; (2017), “El Dokuması Halıları- Manşet”, Halı Sanayi Sektörü İş Adamları Gazetesi, https://haligazetesi.com/turk-halicilik-tarihi.html, Erişim Tarihi: 20.10.2019
• DENİZ, Bekir (1999). “Sındırgı (Balıkesir) Yöresi Yağcıbedir Halıları”, Erdem, 10 (28) , 111-124 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/erdem/issue/44388/549237, Erişim Tarihi: 25.10.2019.
• ÇUKUROVA, Didem Atiş (1993). Yagcıbedir Halılarındaki Motiflerin YÖRESEL İsimleri ve Anlamları, Kurumsal Akademik Arşiv, 81-88, internet uzantısı, https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/handle/11421/1046?locale-attribute=tr, Erişim Tarihi: 25.10.2019.
• GÖRSEL EL SANATLARI PLATFORMU; (2010), https://www.gorselsanatlar.org/geleneksel-el-sanatlari/hayvan-figurlu-halilar/, Erişim Tarihi: 20.10.2019
• ERBEK, Mine (2002). “Çatalhöyük'ten Bugüne Anadolu Motifleri”, Kültür BakanlığıYayınları, http://dipnotkitap.net/deneme/anadolu_motifleri.htm, Erişim Tarihi: 25.10.2019.
• AKSOY, Mustafa (ty), Genel Türk Tarihi, http://www.genelturktarihi.net/turk-kiliminin-sifresi-cozuldu, Erişim Tarihi: 25.10.2019.
• SINDIRGI BELEDİYESİ RESMİ WEB SİTESİ, 2019, http://www.sindirgi.bel.tr/tema1/sindirgi/detay.asp?id=13, Erişim Tarihi: 20.10.2019.
• ŞEN, Pelin; (2019), “Türk Tarihinde Halı Sanatı” https://arkeofili.com/turk-tarihinde-hali-sanati/, Erişim Tarihi: 20.10.2019