ULUSLARARASI MEDYADA SİNCAN/DOĞU TÜRKİSTAN HABERLERİNİN ÇERÇEVELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 295 - 324, 31.03.2021

Ahmet Güven

https://doi.org/10.19145/e-gifder.820769

Öz

Türkiye’de Doğu Türkistan sorunu olarak bilinen Çin’in, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki sorunlar, eskiden beri gündemde olmasına rağmen son yıllarda özellikle Çin’in “asimilasyon politikaları” çerçevesinde kurduğu iddia edilen “toplama kamplarının” faaliyete geçmesiyle birlikte daha aktif bir şekilde uluslararası kamuoyunun gündemine gelmiştir. Çin ise söz konusu kampların birer “meslek eğitim merkezi” olduğunu savunarak, iddiaları reddetmektedir. ABD ile Çin arasındaki stratejik ve ekonomik mücadele göz önünü alındığında Sincan meselesi bu mücadelenin görünür olduğu önemli alanlardan biri haline gelmiştir. Uygurlarla hem soy hem din hem de dil birliği taşıması itibariyle Türkiye’deki kamuoyunun ve yönetimin konu hakkında takındığı tavır tüm aktörler açısından oldukça önemlidir. Dolayısıyla uluslararası medya kuruluşlarının Türkiye kamuoyuna yönelik olarak yapmış olduğu Sincan haberleri stratejik anlamda önem taşımaktadır. Bu çalışmada Türkçe yayın yapan Amerika menşeli Voice of Amerika (VOA), Alman menşeli Deutsche Welle (DW), Çin menşeli China Radio International (CRI Türk) ve Rus menşeli Sputnik Türkiye’nin Sincan ile ilgili yaptığı haberlerinde nasıl bir çerçeveleme yaptığı incelenmiştir. İnternet sitelerinde Sincan üzerine yapılmış olan beşer haber (toplamda yirmi haber) incelenerek VOA ve DW’nin “insan hakları ihlalleri” ana çerçevesini CRI Türk ve Sptnik Türkiye’nin “terörle mücadele” ana çerçevesini kullandığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca VOA’nın “asimilasyon”, “zulüm”, “tepkisizlik” ve “Türkiye”; DW’nin “asimilasyon”, “zulüm” ve “Türkiye”; CRI Tük ve Sputnik Türkiye’nin “terör”, “savunma”, “kalkınma” ve “Türkiye” alt çerçevelerini kullandıkları görülmüştür. Her dört medya kuruluşunun da alt çerçevesinde “Türkiye”nin yer alması Sincan sorununda uluslararası medyanın Türkiye’ye verdiği önemi göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sincan/Doğu Türkistan, Çerçeveleme, Uluslararası medya, Terör, İnsan hakları

FRAMING THE NEWS OF XINJIANG/EAST TURKISTAN IN INTERNATIONAL MEDIA

Öz

The problem known as East Turkistan problems in Turkey even though it has remained on the agenda for years has become a news topic actively in World public opinion in recent years especially after China allegedly activated “concentration camps” in the context of “assimilation politics”. On the other hand, China rejected the allegations by claiming that the aforementioned camps are “career training centers”. When the strategic and economical struggle between China and U.S.A. has been taken into account Xinjiang problem became one of the main issues between these two states. As sharing common race, language and religion with Uyghurs, the attitude of Turkish government and public opinion towards this issue is significantly important for all parts. Thereby the news made by international media about Xinjiang aimed at Turkish public opinion are strategically significant.
In this study the framing of the news in Turkish about Xinjiang made by media institutions American oriented Voice of America (VOA), German oriented Deutsche Welle (DW), China oriented China Radio International (CRI) and Russian oriented Sputnik were analyzed. In the light of analyzes of the five news from each of the institutions (twenty news totally), the results demonstrated that VOA and DW used the main frame of “human rights violations” while CRI and Sputnik were using the main frames of “war on terrorism”. Furthermore, it was seen that VOA used “assimilation”, “oppression”, “unresponsiveness” and “Turkey”; DW used “assimilation”, “oppression” and “Turkey”; CRI and Sputnik used “terror”, “defense”, and “Turkey” as sub frames in their news. The sub frame of “Turkey” took place in all four of the analyzed institutions’ news and this fact demonstrated the significance given by international media to Turkey in the problem of Xinjiang. 

Anahtar Kelimeler

Xinjiang/East Turkistan, Framing, International Media, Terror, Human Rights

Kaynakça

• ACET İNCE, Gül Seda (2019). “Çin’in Vahşi Yüzü: Doğu Türkistan Zulmü ve Uluslararası Toplumun Sorumlulukları”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), s. 572-584.
• AHMETBEYOĞLU, Ali (2011). “Orta Asya Satrancında Doğu Türkistan’ın Önemi”, Türk Yurdu Dergisi, 287, Erişim adresi: https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=1558
• ALTIN ÖZTÜRK, Gülnihal (2013). “Uluslararası Çatışma Bölgeleri: Doğu Türkistan ve İnsan Hakları İhlalleri”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(1), s. 67-79.
• ARSLAN, Hüsamettin (1995). Pozitivizm: Bir Bilim ideolojisinin Anatomisi, (Editör), Sebahattin Şen. Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, İstanbul: Bağlam Yayınları, s. 541-583
• BAŞKAYA, Muzaffer (2019). “Arşiv Belgelerine Göre Cumhuriyetin İlk Yıllarında Doğu Türkistan’ın Genel Durumu ve Türkiye ile Kültürel Münasebetler”, Bilig, 89, s. 215-236.
• BERGER, Peter ve LUCKMANN, Thomas (2018). Gerçekliğin Sosyal İnşası, Ankara: Atıf Yayınları.
• BHATTACHARYA, Abanti (2003). “Conceptualising Uyghur Separatism in Chinese Nationalism”, Strategic Analysis, 27(3), s. 357-381.
• CARTER, Michael J. (2013). “The Hermeneutics of Frames and Framing: An Examination of the Media’s Construction of Reality”, Sage Open, s. 1-12. Erişim adresi: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/2158244013487915
• DAĞCI, Kenan ve KESKİN, Mustafa (2013). “Çin’in Doğu Türkistan Politikası ve Azınlık Hakları Bağlamında Hak İhlalleri”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(2), s. 11-29.
• DEMİRAĞ, Yelda (2014). “1755-1949 Yılları Arasında Doğu Türkistan”, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 3, s. 229-245.
• ENTMAN, Robert M. (1991) “Framing United-States Coverage Of International News: Contrasts in Narratives Of The Kal And Iran Air Incidents”, Journal of Communication, 41(4), s. 6-27.
• ENTMAN, Robert M. (1993). “Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm”, Journal of Communication, 43(4), s. 51-58.
• GAMSON, William ve MODİGLİANİ, Andre (1989). “Media Discourse and Public Opinion on Nuclear Power: A Constructionist Approach”, American Journal of Socialogy, 95(1), s. 1-37.
• HİCAZİ, Ekrem (2010). “Soğuk Savaş ve 11 Eylül Sonrası Doğu Türkistan - Çin Tezleri ve Politikalarına Yönelik Eleştirel Bir Araştırma”, Hür Doğu Türkistan Sempozyumu Bildiri Kitabı, İHH.
• HUNTİNGTON, Samuel (2019). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması, İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• İHH. (8 Temmuz 2015). Doğu Türkistan Raporu, Erişim adresi: https://www.ihh.org.tr/public/publish/0/26/dogu-turkistan-raporu.pdf
• İNAYET, Alimcan (2010). “Bir Medeniyet Havzası Olarak Doğu Türkistan”, Hür Doğu Türkistan Sempozyumu Bildiri Kitabı, İHH.
• İZBASAR, Nureddin (4 Temmuz 2020). Doğu Türkistan Raporu: Geçmişten Bugüne Dinî ve Etnik Baskılar, İNSAMER. Erişim adresi: https://insamer.com/tr/dogu-turkistan-raporu-gecmisten-bugune-din-ve-etnik-baskilar_3059.html
• KAPCI, Hikmet Zeki ve ERDOĞAN, Abdullah (2018). “Arşiv Belgeleri Işığında Türk-Sovyet İlişkilerinde Doğu Türkistan’ın Bağımsızlık Faaliyetleri (1933-1934)”, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 12, s. 123-134.
• KARACA, R. Kutay (2007). “Türkiye-Çin Halk Cumhuriyeti İlişkilerinde Doğu Türkistan Sorunu”, Akademik Bakış Dergisi, 1(1), s. 219-245.
• KIRKIL, Emin ve TUNCER, Tekin (2019). “Üç Efendilerin Nanking ve Doğu Türkistan’daki Mücadeleleri”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), s. 295-306.
• KÖKSOY, Fulya (2019). “Çin Halk Cumhuriyeti Merkezli Tayvan, Tibet ve Doğu Türkistan Sorununun Amerika-Çin İlişkilerine Yansıması”, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 10(2), s. 83-103.
• KUL, Ömer (2015). “Tarihte Düzenlenen İlk Doğu Türkistan Kurultayı: Hicaz Kurultayı (1-5 Eylül 1954)”, Türkiyat Mecmuası, 25(Bahar), s. 143-159.
• KUL, Ömer (2018). “1949 Sonrası Hariçte Doğu Türkistan Davası ve Tayvan Yönetiminin Tutumu”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 16(24), s. 29-62.
• ÖZARSLAN, Hüseyin (2014). “Türk Basınında 1 Mayıs 2013 Şiddet Olaylarının Çerçevelenmesi”, Selçuk İletişim Dergisi, 8(3), s. 122-139.
• ÖZARSLAN, Hüseyin ve GÜRAN, Salih (2015). “İletişim Araştırmalarında Çerçeveleme Paradigması: Son Döneme Ait Bir İnceleme”, Selçuk İletişim Dergisi, 8(4), s. 32-48.
• PAKER, Manolya (2017). “Uluslararası Hukuk Bakımından Çin’in Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Politikasına Bir Bakış”, Asya Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 93-109.
• POLOMA, Margaret (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Ankara: Palme Yayıncılık,
• SAYIN, Yusuf ve KOÇAK, Gamze (2017). “Müslüman Dünyanın Bir Sorun Alanı Olarak Doğu Türkistan Meselesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin İzlediği Politikalar”, Journal of Ottoman Civilization Studies, 3(4), s. 10-24.
• ŞEN, Fatih (2009). “Çin’in Şincan-Doğu Türkistan Sorunu: Dünü, Bugünü, Geleceği”, Ortadoğu Analiz, 1(7-8), s.124-134.
• TANKARD, James W. Jr. (2001). The Empirical Approach To The Study Of Media Framing, (Editörler), Stephen D. Reese, Oscar H. Gandy and August E. Grant, Framing Public Life: Perspectives On Media And Our Understanding Of The Social World, London: Lawrence Erlbaum Associates, 95-106.
• TUNA, Amine (2012). Doğu Türkistan’da Asimilasyon ve Ayrımcılık, İHH. Erişim adresi: https://www.ihh.org.tr/public/publish/0/30/dogu-turkistanda-asimilasyon-ve-ayrimcilik.pdf
• de VREESE, Claes (2005). “News Framing: Theory and Typology”, Information Design Journal, 13(1), s. 51-62.
• YALÇINKAYA, Alaeddin (2010). “Doğu Türkistan Tarihinde Önemli Kavşaklar ve Çin İşgali”, Hür Doğu Türkistan Sempozyumu Bildiri Kitabı, İHH.