DAĞLIK KARABAĞ SAVAŞI’NIN TÜRKİYE BASININDA TEMSİLİ: SAVAŞ FOTOĞRAFLARI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 150 - 175, 25.03.2022

Devrim Deniz Erol

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1010200

Öz

Savaş fotoğrafları an’ı çerçeveleyen, sosyo-kültürel ve tarihsel nitelikler taşıyan fotoğraflardır. Aynı zamanda bu fotoğraflar yayınlandıkları gazetelerde, metin dolayımıyla, yeniden çerçevelenirler. Bundan dolayı savaş fotoğrafları çözümlenmeye ihtiyaç duyan metinlerdir. Bu çalışmanın amacı ise Türkiye basınında yer alan Dağlık Karabağ Savaşı’nı fotoğraflar üzerinden çözümlemektir. Bu amaçla çalışma Hürriyet, Sabah, Milliyet, Türkiye ve Posta gazetelerinde yer alan fotoğraflar ve fotoğraflara eşlik eden fotoğraf altı yazıları ve haber başlıkları üzerinden gerçekleştirilmiş, çalışmada görsel içerik analizi ve göstergebilimsel çözümleme kullanılmıştır. Buna göre içerik analizinin öne çıkan sonuçlarından biri Azerbaycan tarafının çok sayıda, Ermenistan tarafınınsa az sayıda fotoğrafla temsil edilmesi olmuştur. Göstergebilimsel çözümlemenin sonuçları ise öne çıkan üç tema/mit üzerinden sunulmuştur. Bunlar haklı savaş-haksız savaş, askeri başarı-askeri başarısızlık ve dostluk-düşmanlık mitleridir. Bu birbirine karşıt anlatılardan ilki Azerbaycan, ikinciler ise Ermenistan için kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularından yola çıkarak gazetelerin ideolojik konumlarının Dağlık-Karabağ Savaşı’nın temsilinde etkili olduğu söylenebilmektedir. Gazetelerin temsili iktidarın savaşa dair dış politikasıyla da örtüşmektedir. Son olarak gazeteler Dağlık-Karabağ Savaşı’nı, militarizmi ve savaşı yücelten öğeleri kullanarak temsil etmişlerdir. Basın savaşlarda, barışa katkıda bulunabilecek bir yayıncılık tarzını benimsemeli, dost-düşman ya da biz-onlar anlatısına odaklanmak yerine tüm tarafları kapsayan hak ihlallerine ve insanlık hikayelerine odaklanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Görsel içerik analizi, göstergebilim, Dağlık-Karabağ Savaşı, savaş fotoğrafları, Türkiye basını

THE REPRESENTATION OF NAGORNO-KARABAGH WAR ON TURKISH PRESS: A STUDY ON WAR PHOTOGRAPHS

Öz

War photographs are the photographs that frame the moment and have socio-cultural and historical characteristics. Since in published journals they are reframed through text, war photographs constitute visual texts that deserve to be analyzed. The objective of this article is to look at the representation of the Nagorno-Karabakh War through war photographs published in the Turkish press. The study is based on an analysis of the titles of the news, photographs and the captions accompanies the
photographs published in five Turkish newspapers: Hurriyet, Sabah, Milliyet, Turkiye and Posta, using visual content analysis and semiotic analysis as a research method. One of the main results of the content analysis is the over-representation of photographs relating to the Azerbaijani side compared to those relating to the Armenian side. As for the results of the semiotic analysis, they were grouped according to the following three themes / myths: just and unjust war, military success and failure, friendship and hostility. While the first element of these binary oppositions were used for Azerbaijan, the second were applied for Armenia. Based on the results of this study, it should finally be noted that the ideological positions taken by newspapers were decisive in the representation of the Nagorno-Karabakh War. The representation of the newspapers also coincides with the foreign policy of the government regarding the war. Lastly, newspapers represented the Nagorno-Karabakh War by using elements that glorified militarism and war. The press should adopt a publishing manner that can contribute to peace in the war situation, and should focus on violations of rights and stories of humanity covering all sides, instead of focusing on the friend-enemy or us-them narrative.

Anahtar Kelimeler

Visual content analysis, semiotics, Nagorno-Karabagh war, War photographs, Turkish press.

Kaynakça

• ALTUNAY, A.Gül (2002), “Bir Madde Olarak “Militarizm”. http://www.ykp.org.cy/bir-madde-olarak-militarizm-ayse-gul-altinay/, Erişim Tarihi: 20.04.2021.
• ALTUNAY, A.Gül ve Tanıl BORA (2002), Ordu, Militarizm ve Milliyetçilik, Tanıl Bora (Ed.), Milliyetçilik: Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 4, s.140-155. İstanbul: İletişim.
• AMAR, P. J. (2009). Basın Fotoğrafçılığı. (Çev:İ. Çınarlı). İstanbul: Kırmızı.
• ARIK, Emel (2013). “Irak’tan Suriye’ye İliştirilmiş Gazetecilik”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 19, s. 60-77.
• ASLAN, M. Yasin (2008) “Savaş Hukukunun Temel Prensipleri”, TBB Dergisi 79, 235-274, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2008-79-470, Erişim Tarihi: 20.03.2021.
• BARTHES, Roland. 1993. The Photographic Message, Susan Sontag (Ed.), A Barthes Reader, s.194-210, New York: Vintage
• Dağlık Karabağ: Azerbaycan, Ermenistan'la Yeni Bir Savaşa Mı Hazırlanıyor?, BBC, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56256463, Erişim Tarihi: 03.03.2021. Dağlık Karabağ Neden Önemli, Azerbaycan Ve Ermenistan Arasındaki Sorun Ne Zaman Ve Nasıl Başladı? BBC, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54330024, Erişim Tarihi: 06.03.2021.
• BELL, Philip (2007). Content Analysis of Visual Images. Theo van Leeuwen ve Carey Jewitt (Ed.), Handbook of Visual Analysis, s.10-35. London: Sage.
• BERELSON, Bernard. 1952. Content Analysis In Communication Research. N.Y.: Hafner Press.
• BORA, Tanıl (2017) Cereyanlar. İstanbul:İletişim.
• BUTLER, Judith (2020). Savaş Tertipleri. (Çev:Şeyda Öztürk). İstanbul:YKY
• DURAN, Ragıp (2011). “Savaş Alanlarında Foto-muhabirliği”. Apoletli Medya: Ragıp Duran’ın Medya Eleştirisi Bloğu, http://apoletlimedya.blogspot.com/2011/10/savas-alanlarnda-foto-muhabirligi.html, Erişim Tarihi: 18.12.2011.
• Dağlık Karabağ Sorunu Nedir? Azerbaycan İle Ermenistan Arasında Çözülemeyen Mesele Nasıl Başladı?, Euronews, https://tr.euronews.com/2020/09/27/dagl-k-karabag-sorunu-nedir-azerbaycan-ile-ermenistan-aras-ndaki-cozumsuz-mesele-nas-l-bas, Erişim Tarihi: 03.03.2021.
• Dağlık Karabağ Ateşkesi Ne Anlama Geliyor? Türkiye Müzakerelerin Dışında Mı Bırakıldı? Euronews, https://tr.euronews.com/2020/10/10/daglik-karabagda-varilan-ateskes-anlasmas-ne-anlama-geliyor-turkiye-neden-masada-yok, Erişim Tarihi: 03.03.2021.
• EROL, Devrim Deniz (2013). Türkiye Yazılı Basınında Yugoslavya Savaşları Ve Savaş Foto Muhabirliği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• _______ (2017). “Representation of Punishment: Execution Images of IS”. AGP 6th Humanities and Social Science Conference, s.73-78, 26-29 Ocak 2017, Barcelona.
• FİSKE, John. 1996. İletişim Çalışmalarına Giriş. (Çev:Süleyman İrvan). Ankara:Ark
• FREUND, G. (2006). Fotoğraf ve Toplum. (Çev:Ş. Demirkol.). İstanbul: Sel
• Gazete Tirajları, 2021. Haftalık tirajlar. http://gazetetirajlari.com/HaftalikTirajlar.aspx, Erişim Tarihi: 10.02.2021.
• GRİFFİN, M. (1999). The Great War Photographs: Constructing Myths Of History And Photojournalism. Picturing the Past: Media, History and Photography (Ed: B.
• Brennen ve H. Hart). Urbana/Chicago: University of Illinois Press, 122-158’den Akt. EROL, Devrim Deniz (2013). Türkiye yazılı basınında Yugoslavya Savaşları ve savaş foto muhabirliği. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Medyafaresi, “2021 Türkiye'de Hangi Tv. Ve Gazeteler Hükümete Yakın, Hangileri Bağımsız?” 27 Mart 2018. https://www.medyafaresi.com/haber/turkiyede-hangi-tv-ve-gazeteler-hukumete-yakin-hangileri-bagimsiz/863924, Erişim Tarihi: 25.02.2021.
• ORTAYLI, İlber (2004). “Soykırım İddialarının Arkasındaki Saklanan Gerçekler”, https://ilberortayli.com/?haber,14, Erişim Tarihi: 25.04.2021.
• _______ (2014). Osmanlı Devleti’nden Günümüze Ermeniler, Mehmet Metin HÜLAGÜ vd. (Ed.), Tarihte Türkler ve Ermeniler (Birlikte Yaşama Kültürü), Cilt 3, s.193-202, Ankara: TTK.,
• _______. “Azerbaycan’ın Karabağ’ı”. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/azerbaycanin-karabagi-41627340, Erişim Tarihi: 20.02.2021.
• _______. “Azerbaycan'daki halk Oğuz TÜRK'üdür ve Dili Azerbaycan Türkçesi'dir...” Bloomberg HT, Zaman Kaybolmaz, https://www.youtube.com/watch?v=syniN6lVElE, Erişim Tarihi: 20.02.2021.
• SONTAG, Susan (2004a). “Regarding The Torture Of Others”, The New York Times Magazine, https://www.nytimes.com/2004/05/23/magazine/regarding-the-torture-of-others.html, Erişim Tarihi: 10.04.2021.
• _______ (2004b). Başkalarının Acısına Bakmak. (Çev:O. Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Dağlık Karabağ’daki Çatışmalarda 5 Binden Fazla Asker Öldü, Sözcü, https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/daglik-karabagdaki-catismalarda-5-binden-fazla-asker-oldu-, Erişim Tarihi: 20.02.2021.
• ZELİZER, B. (2004). When War Is Reduced To A Photograph. Reporting War: Journalism in Wartime, S. Allan ve B. Zelizer (Ed.), New York: Routledge115-136’dan Akt.
• EROL, Devrim Deniz (2013). Türkiye yazılı basınında Yugoslavya Savaşları ve savaş foto muhabirliği. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ZELİZER, B. ve S. Allen (2010). Keywords In News And Journalism Studies. New York: Open University Press.
• T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, Türkiye-Azerbaycan Siyasi İlişkileri, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-azerbaycan-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Erişim Tarihi: 20.02.2021.
• TDK (2021). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr, Erişim Tarihi: 24.04.2021.
• TİMUR, Taner. “Tarihin Aynasında Türkler Ve Azeriler…” Birgün Gazetesi. https://www.birgun.net/haber/tarihin-aynasinda-turkler-ve-azeriler-318677, Erişim Tarihi: 20.02.2021.