SOSYAL MEDYADA YALAN HABERLE MÜCADELE: KAHRAMANMARAŞ DEPREM HABERLERİNİN TEYİT.ORG ÜZERİNDEN İNCELENMESİ
Öz
Dijital iletişim dünyasında bilgi akışının hızlanmasına bağlı olarak yalan haberle mücadele önemli bir gereksinimdir. Yalan haber, izleyici/okuyucu kitlesinin gerçek olaylar ve ifadeler hakkındaki düşüncelerini manipüle etmek amacıyla kasıtlı olarak hazırlanmış haber metinleri olarak tanımlanabilir. Yalan haberle mücadele edilmesinde doğruluk kontrolünü yapan sitelere büyük bir görev düşmektedir. Doğruluk kontrolü, doğruluğundan şüphe edilen bilgilerin açık kaynaklar ve sistematik bir yöntem ile kanıtlanması ya da çürütülmesidir. Teyit.org da doğruluk kontrolü yapan web sitelerinden biridir. Bu çalışmanın amacı, 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında sosyal medyada dolaşıma giren yalan ve uydurma haberlerin neler olduğunu tespit etmektir. Bu amaçla teyit.org web sitesinde deprem konulu yalan ve uydurma içerikli haberler, 06.02.023-06.04.2023 tarihleri arasında iki ay boyunca incelenmiştir. İncelemeler, elde edilen verilerin daha önceden belirlenmiş temalar altında özetlenmesi ve yorumlanması mantığına dayanan betimsel içerik analizi ile gerçekleştirilmiştir. Analizlerden elde edilen bulgular, Claire Wardle tarafından oluşturulan kategorilere uygun olarak yorumlanmıştır. Sonuç olarak depremin ilk gününden itibaren birbirinden farklı amaçlarla sosyal medyada birçok yalan ve uydurma haberin bilerek ya da bilmeyerek dolaşıma sokulduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abuşoğlu, Hilal Özlem ve Balcı Aydoğan, Bahar (2023). "Sosyal Medyada Z Kuşağına Yönelik Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük Örneği". Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 707-728.
- Akaş, Cem (1998). "Bireysel Hak, Toplumsal Görev ve Kaçınılmaz Durum Olarak Yalan". Cogito Dergisi, (16), 230-237.
- Binark, Mutlu ve Bayraktutan, Günseli (2013). Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik. İstanbul: Kalkedon. Bulunmaz, Barış (2011). "Otomotiv Sektöründe Sosyal Medyanın Kullanımı ve Fiat Örneği". Global Media Journal, 2(3), 19-50.
- Damlapınar, Zülfikar ve Işık, Uumur (2017). "Sağlık İçerikli Basın Haberleri ve Çocuğa Yaklaşımı: Bir İçerik Analizi". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 373-398.
- Duman, Mustafa (2019). "Geleneksellik-Gerçeklik İlişkisi Bağlamında Bilginin Niteliği ve Folklorda Yalan Haber-I". Folklor/Edebiyat, 25(100), 971-984.
- Dursun, Çiler (2005). Haber ve Habercilik/Gazetecilik Üzerine Düşünmek. (Editör) Sevda Alankuş. Gazetecilik ve Habercilik. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
- Fabry, Merrill (2017). Here’s How the First Fact-Checkers Were Able to Do Their Jobs Before the Internet, https://time.com/4858683/fact-checking-history/, Erişim Tarihi: 27.02.2023.
- Girgin, Atilla (2005). Haber Yazmak. İstanbul: Der Yayınları.
Öz
In the digital communication world, combating fake news is an important requirement due to the acceleration of information flow. Fake news can be defined as news texts intentionally prepared to manipulate the audience's thoughts on real events and expressions. Fact-checking websites play a major role in combating fake news. Fact-checking involves proving or disproving information that is suspected to be inaccurate using open sources and a systematic method. Teyit.org is one of the websites that perform fact-checking. The aim of this study is to identify the fake and fabricated news circulating on social media after the earthquakes that occurred in Kahramanmaraş on February 6, 2023. For this purpose, fake news related to the earthquake was examined on teyit.org website for two months between 06.02.023-06.04.2023. The examinations were conducted through descriptive content analysis, which is based on summarizing and interpreting the obtained data under predetermined themes. The findings obtained from the analyses were interpreted according to the categories created by Claire Wardle. As a result, it was determined that many fake and fabricated news were circulated on social media for different purposes knowingly or unknowingly from the first day of the earthquake.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abuşoğlu, Hilal Özlem ve Balcı Aydoğan, Bahar (2023). "Sosyal Medyada Z Kuşağına Yönelik Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük Örneği". Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 707-728.
- Akaş, Cem (1998). "Bireysel Hak, Toplumsal Görev ve Kaçınılmaz Durum Olarak Yalan". Cogito Dergisi, (16), 230-237.
- Binark, Mutlu ve Bayraktutan, Günseli (2013). Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik. İstanbul: Kalkedon. Bulunmaz, Barış (2011). "Otomotiv Sektöründe Sosyal Medyanın Kullanımı ve Fiat Örneği". Global Media Journal, 2(3), 19-50.
- Damlapınar, Zülfikar ve Işık, Uumur (2017). "Sağlık İçerikli Basın Haberleri ve Çocuğa Yaklaşımı: Bir İçerik Analizi". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 373-398.
- Duman, Mustafa (2019). "Geleneksellik-Gerçeklik İlişkisi Bağlamında Bilginin Niteliği ve Folklorda Yalan Haber-I". Folklor/Edebiyat, 25(100), 971-984.
- Dursun, Çiler (2005). Haber ve Habercilik/Gazetecilik Üzerine Düşünmek. (Editör) Sevda Alankuş. Gazetecilik ve Habercilik. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
- Fabry, Merrill (2017). Here’s How the First Fact-Checkers Were Able to Do Their Jobs Before the Internet, https://time.com/4858683/fact-checking-history/, Erişim Tarihi: 27.02.2023.
- Girgin, Atilla (2005). Haber Yazmak. İstanbul: Der Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Nisan 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 11 Sayı: 2 |
