HÜRRİYET, CUMHURİYET, BİRGÜN VE SABAH GAZETELERİNDE GÖBEKLİ TEPE HABERLERİNİN SUNUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, , 97 - 120, 30.06.2023

Gurbet Erul

https://doi.org/10.53495/e-kiad.1291184

Öz

Bu çalışmada, Türkiye yazılı basınında Göbekli Tepe haberlerinin hangi temalar çerçevesinde sunulduğu göz önünde bulundurularak arkeoloji haberlerinin nasıl popülerleştirildiğini anlamlandırmak adına gazete haberleri ve köşe yazıları incelenmiştir. Çalışmanın yönteminde tematik metin çözümlemesi uygulanmıştır. Çalışma kapsamında PRNET veri tabanında Göbekli Tepe’ye ilişkin tarama yapılmış ve tarama sonucunda haberlerin 2010-2015 yılları arasında yoğunlaştığı görülmüştür. Yaygın basın kuruluşlarından olan ve farklı dünya görüşüne sahip olduğu düşünülen Hürriyet, Cumhuriyet, BirGün ve Sabah gazetelerinde yer alan Göbekli Tepe haberleri okunmuştur. Bu okumalar sonucunda 149 haber ve köşe yazısı tespit edilmiştir. Çalışmada, Göbekli Tepe’ye ilişkin arkeolojik veri, bilgi, kuram ya da açıklamaları içeren haberler saptanarak, Göbekli Tepe’nin medya tarafından nasıl temsil edildiği, bu sunuma hangi temaların eşlik ettiği ve hangi anlamların yüklendiği irdelenmiştir. Sonuç olarak “Uygarlığın Beşiği” olarak anılan bir konumda yer alan Göbeklitepe’nin uluslararası basında gündeme gelmesinin ardından ulusal basında da yer almaya başladığı görülmüştür. Bununla birlikte ilgili yıllarda Göbekli Tepe haberlerinin hem nicelik hem de nitelik bakımından görece yetersiz olduğu saptanmıştır. Diğer bir anlatımla, içeriklerin önemli bir bölümünde Göbekli Tepe ile ilgili bilimsel bilgi ve tartışmalara değinilmemiş, konu yüzeysel bir biçimde ele alınmış ya da sansasyonel bir haber olarak kurgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Göbekli Tepe, Göbekli Tepe Haberleri, Arkeoloji Haberleri, Haber Sunumu, Tarih

Kaynakça

• Acar, Ö. (2010, 28 Eylül). Bulunduğu Gün Çalındı. Cumhuriyet Gazetesi, s. 14.
• Aköz, E. (2013, 13 Ocak). Bak Şu Göbekli’nin Yaptığına. Sabah Gazetesi, s. 6.
• Ardıç, E. (2013, 27 Kasım). Tarih Yeniden Yazılıyor. Sabah Gazetesi, s. 3.
• Balcı A. (2013, 26 Kasım). 12 Bin Yıl daha Kazılacak. Sabah Gazetesi, s. 6.
• Başgelen, N. (2015, Temmuz-Ağustos). Nevali Çori/ Veba Vadisi’nden Göbekli Tepe’nin Dilek Ağacına: Klaus
• Schmidt. Aktüel Arkeoloji Dergisi 46, 30-37.
• BirGün Gazetesi, (2010, 19 Mayıs). Dünyanın ilk tapınağı Göbekli Tepe’de mi? s. 16.
• BirGün Gazetesi, (2013, 7 Aralık). Tarihi Yeniden Yazan: Göbekli Tepe. s. 12.
• Bozbey, H. (2016, Temmuz). Göbekli Tepe: Kim, Nerede. Ne Zaman, Nasıl ve Neden Yaptı?. Bilim ve Gelecek Dergisi 149.
• Collins, A. (2017). Göbekli Tepe ve Tanrıların Doğuşu. çev. Leyla Tonguç Basmacı, İstanbul, Alfa Yayınları. Cumhuriyet Gazetesi, (2011, 8 Haziran). İnancın Gücü: Göbekli Tepe. s. 16.
• Çekirge, F. (2012, 21 Ocak). Çalınmış Bir Tarih için Bir Belediye Başkanının Çığlığı. Hürriyet Gazetesi, s. 26.
• Dietrich O., Köksal-Schmidt Ç., Kürkçüoğlu C., Notroff J. ve Schmidt K. (2012, Mayıs-Haziran). Göbekli Tepe İnsanoğlunun İlk Tapınağı, Dünyanın En Eski Anıtı. Aktüel Arkeoloji Dergisi 27, 60-77.
• Donat, Y. (2010, 4 Ocak). Göbekli Tepe. Sabah Gazetesi, s. 21.
• Duru, G. (2014, 26 Temmuz). Tanrının Doğuşu İnsanın Sonu. BirGün Gazetesi, s.6.
• Duru, G. (2013, 6 Nisan). Her şey Tanrılar Öyle İstedi Diye. BirGün Gazetesi, s. 16.
• Etli, Ö. B. (2014, Ocak). Dünya’nın ilk Gözlemevi: Göbeklitepe Tapınağı. Popüler Bilim Dergisi 229, 26-35.
• Göler, M. E. (2016). Anadolu’nun ilk Tapınağı: Göbekli Tepe. Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Hürriyet Gazetesi, (2013, 9 Ocak). Bira Göbeğinin Kaynağı Göbeklitepe. s. 5.
• Hürriyet Gazetesi, (2011, 9 Ekim). Kanadalı Arkeolog Göbekten Sarsacak. s. 8.
• Kurt, A. O. ve Göler, M. E. (2017, Aralık). Anadolu’da İlk Tapınak: Göbekli Tepe. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 2, 1107-1138.
• Luckert, K. W. (2019). Göbekli Tepe. çev. Leyla Tonguç Basmacı, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Mancı, A. R. (2021). Antik Yerleşimlerin Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından Değerlendirilmesi: Göbeklitepe Örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 274-285.
• Ötümlü, A. (2006). Tarihten Günümüze Kadar Bereketli Hilal’de Sosyo-Ekonomik Yapı. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özdoğan, M. (2015, Temmuz-Ağustos). Göbekli Tepe’yi Anlamak. Aktüel Arkeoloji Dergisi 46, 38-51.
• Özkök, E. (2014, 29 Temmuz). Kozmik İşaret. Hürriyet Gazetesi, s.16.
• Özkök, E. (2014, 30 Temmuz). İnancın Kara Deliği. Hürriyet Gazetesi, s. 14.
• Öztürk E, (2013, 21 Kasım). Göbeklitepe’de 6 Tapınak Daha.. Sabah Gazetesi, s. 2.
• Sabah Gazetesi, (2010, 29 Eylül). Göpeklitepe’ye Bakanlık El Attı. s. 20.
• Sabah Gazetesi, (2010, 30 Eylül). Göbeklitepe’de Kazı Durduruldu. s. 19.
• Sabah Gazetesi, (2011, 16 Temmuz). Göbeklitepe’den Çalınan Heykel Sır Oldu. s. 16.
• Schmidt, K. (2007). Göbekli Tepe En eski Tapınağı Yapanlar. Trc. Rüstem Aslan. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Sümer, G. (2007). Anadolu’da Neolitik Dönemde Tanrı ve Tanrıça. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
• Toprak, B. (2016, Mayıs). Dinler Tarihi Perspektifinden Klaus Schmidt ve Göbekli Tepe. V. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi- Bildiriler Kitabı III, 201-209.
• Toprak, B. (2019). Din Arkeolojisinin İmkânı ve Göbeklitepe. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Uluç, H. (2013, 12 Aralık). İnsanlık Tarihi Yeniden Yazılacak!.. Sabah Gazetesi, s. 23.
• Yağmurlu, A. (2020, Nisan). Dünya Mirası ve Kamu Diplomasisi: Göbekli Tepe Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 49, 46-64.
• Yılmaz, M.Y. (2011, 15 Temmuz). Din Ne Zaman Nerede Doğdu?. Hürriyet Gazetesi, s, 19.
• Yılmaz, S. (2019). Antik Çağ (Yunan, Roma) Tapınak Mimarisinde Çok Renklilik. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.