TÜRKİYE VE SUUDİ ARABİSTAN'DA KIZ ÇOCUKLARININ SOSYAL VE HUKUKİ DURUMLARI: ÇOCUK HAKLARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 111 - 131, 30.06.2025

Hatice Sağlam

https://doi.org/10.53495/e-kiad.1644838

Öz

18 yaşına kadar olan
bireyleri kapsayan ancak kültürel farklılıklar nedeniyle tanımı zorlaşan çocuk kavramı,
kısaca gelişme ve korunma ihtiyacı olan masum bir varlık olarak açıklanabilmektedir. Uluslararası çocuk hakları
belgeleri çocukların sağlık, eğitim, oyun ve aile birli ği gibi temel haklarını korumayı amaçlar. Tüm dünyada
olduğu gibi Türkiye’de de kız çocukların durumu sosyolojik, hukuki, dini ve kültürel etkilerle şekillenmiştir.
Türkiye ile mukayese edildiğinde, Suudi Arabistan’da ise sosyolojik yapı, İslam hukuku ve t oplumsal normlar
kız çocuklarının haklarını sınırlamaktadır. Suudi Arabistan'da geniş aile ve aşiret yapıları, kadınların sosyal
hayattaki rolüne önemli kısıtlamalar getirmektedir. Ayrıca sosyolojik yapı ve geleneksel normlar da kız çocuklarına ait hakları n gelişmesini engellemektedir. Son yıllarda çocuk ve kadın hakları için reformlar yapılmıştır. Tüm bu gelişmelere rağmen hem ulusal hem de uluslararası seviyede Arabistan için eleştiriler devam etmektedir. Kız çocukların hukuki sosyal konumları ve yerel kü ltürel dinamikler ile uluslararası normlar arasında bir denge sağlama çabası içindedir. Türkiye’de ise, Cumhuriyet dönemiyle birlikte çocuk ve kadın hakları alanında önemli adımlar atıldı. Bu çalışma Suudi Arabistan ve Türkiye’de kız çocuklarının hukuki ve sosyal durumunu uluslararası çocuk hakları perspektifinden karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, iki ülke karşılaştırılarak kız çocuk haklarıyla ilgili mevcut literatüre katkıda bulunulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları , Hukuki konum , Sosyal konum , Türkiye ve Arabistan.

THE SOCIAL AND LEGAL STATUS OF GIRLS IN TURKEY AND SAUDI ARABI A: A CO MPARATI VE STUDY ON CHİLDREN'S RI GHTS

Öz

The concept of child, which includes individuals up to the age of 18 but is diffi
cult to define due to cultural
differences, can be briefly explained as an innocent being in need of development and protection. International
children's rights documents aim to protect children's basic rights such as health, education, play and family uni ty.
As is the case all over the world, the situation of girls in Turkey has been shaped by sociological, legal, religious
and cultural influences. When compared to Turkey, in Saudi Arabia, the sociological structure, Islamic law and
social norms limit the rights of girls. In Saudi Arabia, extended family and tribal structures impose significant
restrictions on the role of women in social life. In addition, the sociological structure and traditional norms also
prevent the development of girls' rights. In rec ent years, reforms have been made for children's and women's
rights. Despite all these developments, criticisms of Arabia continue both at national and international levels. It
strives to establish a balance between the legal social positions of girls and local cultural dynamics and
international norms. In Turkey, important steps have been taken in the field of children's and women's rights
since the Republic. This study aims to compare the legal and social status of girls in Saudi Arabia and Turkey
from an international children's rights perspective. In this context, it is aimed to contribute to the existing
literature on girls' rights by comparing the two countries.

Anahtar Kelimeler

Children , Legal position , Social position , Türkiye and Arabia.

Kaynakça

• Abahussain, G. (2019). The Implementation of Children's Rights as Identified Through the UNCRC (1989) in Primary Education in Saudi Arabia: Principals', Teachers', and Children's Perspectives (Doctoral dissertation, University of Sheffield).
• AlFarhan, M., AlMelhem, J., ElMahadi, A., AlTurki, H., Hassan, S., & Almuneef, M. (2022). Child neglect in Saudi Arabia: The neglected form of child maltreatment. Saudi Medical Journal, 43(6), 610.
• Al-Hakami, H., & McLaughlin, K. (2016). Debatable marriages: Marriage and child marriage in Saudi Arabia. Marriage & Family Review, 52(7), 654-664.
• Alkharji, A. A. S. (2023). Responses of UN Human Rights Bodies to Human Trafficking and Modern-Day Slavery in the Kingdom of Saudi Arabia. JL Pol'y & Globalization, 131, 43.
• AlMatrooshi, A. M. J. M. (2018). A critical evaluation on combating child sexual abuse and the limitations of international law: a case study of United Arab Emirates (Doctoral dissertation, Brunel University London).
• Alquaiz, A. M., Almuneef, M., Kazi, A., & Almeneessier, A. (2021). Social determinants of domestic violence among Saudi married women in Riyadh, Kingdom of Saudi Arabia. Journal of Interpersonal Violence, 36(3-4), NP1561-1585NP.
• Altınay, A. G., & Arat, Y. (2007). Türkiye'de kadına yönelik şiddet. İstanbul: Punto Yayınevi.
• Anık, M., & Barlin, R. (2017). Türkiye’de çocuk gelinler sorunu: Balıkesir örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1827-1841.
• Anishchenkova, V. (2020). Modern Saudi Arabia. Bloomsbury Publishing.
• Arts, K. (2014). Twenty-five years of the United Nations Convention on the Rights of the Child: Achievements and challenges. Netherlands International Law Review, 61(3), 267-303.
• Ata, Z. (2017). Türkiye’de Çocuk Hakları ve Göç. In Uluslararası Göç ve Çocuklar (s. 185-189). Transnational Press London.
• Biricikoğlu, H. (2020). Kamu Denetçiliği Kurumunun Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamadaki Rolü: Yıllık Raporlar Üzerinden İnceleme. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 30-59.
• Canveren, Ö. (2021). Türkiye’de Ordu-Siyaset-Toplum İlişkilerinin Genel Bir Panoraması: Tarihsel-Sosyolojik Bir Değerlendirme. Mülkiye Dergisi, 45(1), 125-153.
• Cole, W. M. (1979). Convention on the elimination of all forms of discrimination against women (CEDAW). Un Women.
• Coppock, V., & Gillett-Swan, J. K. (2016). Children’s rights in a 21st-century digital world: Exploring opportunities and tensions. Global Studies of Childhood, 6(4), 369-375.
• Çakır, G. (2020). Atatürk dönemi’nde Türkiye’de aile hukuku ve çocuk hakları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(01), 349-368.
• Çamurcu, M. H. (2021). İstanbul Sözleşmesi: Türkiye’de İç Hukuka Etkisi ve Toplumun Tepkisi. Ankara Barosu Dergisi, 79(4), 63-106.
• Çoban, A. İ., & Özbesler, C. (2009). Türkiye’de aileye yönelik sosyal politika ve hizmetler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), 31-42.
• Daiute, C. (2017). The rights of children, the rights of nations: Developmental theory and the politics of children’s rights. In Children's Rights (s. 405-427). Routledge.
• Detrick, S. (2023). A Commentary on the United Nations Convention on the Rights of the Child. BRILL.
• Erbay, E. (2021). Çocuk hakları. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Hamdan, A. (2005). Women and education in Saudi Arabia: Challenges and achievements. International Education Journal, 6(1), 42-64.
• Hudhayri, K. (2021). Female Identity Reconstruction in Saudi Arabia. Global Journal of Arts, Humanities and Social Sciences, 9(10), 24-34.
• Jahar, A. S., & Shodiq, S. (2022). Social and Religious Dimensions of Children’s Inheritance in Turkey, Saudi Arabia and Indonesia. MIQOT: Jurnal Ilmu-Ilmu Keislaman, 46(1), 26-52.
• Janmyr, M., & Lysa, C. (2023). Saudi Arabia and the International Refugee Regime. International Journal of Refugee Law, 35(3), 251-271.
• Karakaş, M. (2013). Türkiye’nin kimlikler siyaseti ve sosyolojisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(2), 1-44.
• Kaymaz, İ. Ş. (2010). Çağdaş uygarlığın mihenk taşı: Türkiye’de kadının toplumsal konumu. Atatürk Yolu Dergisi, 12(46), 333-366.
• Kazzaz, Y. M., AlAmeer, K. M., AlAhmari, R. A., Househ, M., & El-Metwally, A. (2019). The epidemiology of domestic violence in Saudi Arabia: a systematic review. International Journal of Public Health, 64, 1223-1232.
• Konanç, E. (2019). Türk Hukuk Sisteminde Çocuk İstismarı ve İhmali. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 20(1), 1-10.
• Kurt, S. L. (2016). Çocuk Haklarına İlişkin Temel Uluslararası Belgeler ve Türkiye Uygulaması. Journal of Social Policy Studies/Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 1(36), 102-122.
• Liebel, M. (2023). Children’s rights from below. In Childhoods of the Global South (s. 23-24). Policy Press.
• Neville, S. E., Zidan, T., Williams, A., & Rotabi-Casares, K. S. (2022). Child maltreatment and protection in the Arab Gulf Cooperation Council countries: A scoping review. Child Abuse & Neglect, 134(2), 103-117.
• Özer, Y. E. (2013). Çocuk hakları, katılım ve yerel düzeyde uygulaması: Türkiye örneği. Cumhuriyet Universitesi Journal of Economics & Administrative Sciences (JEAS), 14(1).
• Pilotti, M. A., Abdulhadi, E. J., Algouhi, T. A., & Salameh, M. H. (2021). The new and the old: Responses to change in the Kingdom of Saudi Arabia. Journal of International Women's Studies, 22(1), 341-358.
• Rao, K., & Tilt, C. (2016). Board composition and corporate social responsibility: The role of diversity, gender, strategy and decision making. Journal of Business Ethics, 138, 327-347.
• Reynaert, D., Desmet, E., Lembrechts, S., & Vandenhole, W. (2015). Introduction: A critical approach to children's rights. In Routledge international handbook of children's rights studies (s. 1-24). Routledge.
• Shiraz, M. S. (2016). The impact of education and occupation on domestic violence in Saudi Arabia. International Journal of Social Welfare, 25(4), 339-346.
• Syed, J., Ali, F., & Hennekam, S. (2018). Gender equality in employment in Saudi Arabia: a relational perspective. Career Development International, 23(2), 163-177.
• Şen, A. (2020). İnsan hakları, çocuk hakları ve insan hakları eğitimi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 462-482.
• Tausif, M. R. (2017). Assessing the quality of education in Saudi Arabia. International Journal of Economic Research, 14(17), 521-528.
• TÜİK (2022). İstatistiklerle kadın 2022. Türkiye İstatistik Kurumu Yayını.
• Uca, N., & Bulut, K. (2020). Ayla Kutlu’nun hikâyelerinde toplumsal cinsiyet rolleri ve kız çocuklarının eğitimi sorunu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 87-114.
• Uğurlu, Z., & Gülsen, I. (2014). Çocuk hakları ve hukuki bağlamda çocuğun ihmal ve istismardan korunması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-24.
• UNICEF, E. (2018). Child marriage: Latest trends and future prospects. New York: UNICEF.
• Yavuz, Ö., & Mızrak, S. (2016). Acil durumlarda okul çağındaki çocukların eğitimi: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Göç Dergisi, 3(2), 175-199.
• Yüksel, H., & Yüksel, M. (2014). Çocuk ihmali ve istismarı bağlamında Türkiye’de çocuk gelinler gerçeği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 1-24.