FİLM ELEŞTİRİSİNDE BİÇİM-İÇERİK SORUNU

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 18 - 95, 30.06.2019

Hakan Savaş

Öz

Sanat yapıtlarının çözümlemesi ve eleştirisi söz konusu olduğunda, sanat felsefesinin süregelen tartışma konularından birinin de biçim-içerik ilişkisi olduğu söylenebilir. Yapıtın "ne" anlattığı ve "nasıl" anlatıldığı arasındaki ilişki, o yapıtın çözümlemesi ve eleştirisi açısından belirleyici önem taşır. Söz konusu bu iki öğe (ne-nasıl; biçim-içerik) arasındaki ilişkinin bir soruna dönüşmesinin nedeni ise önceliğin hangisine verilmesi gerektiğine ilişkin farklı düşünce ya da yaklaşımlardan kaynaklanır. Film dilinin estetiği ve bu dilde anlamın oluşması açısından biçimin de içeriğin de önemli olduğu kabul edilir; ancak öncelikli, temel ya da belirleyici önem taşıyanın biçim mi yoksa içerik mi olduğu sorusu tartışmaya açık bir sorudur.

Biçim-içerik ilişkisi, öbür sanat dallarında olduğu gibi, sinema sanatında da önemli bir tartışma konusudur. Filmin çözümlemesinde kullanılacak yöntemi ve çözümlemenin dayandığı kuramı, eleştiride izlenecek yolu büyük ölçüde belirleyen, öncelikli önemin biçime mi yoksa içeriğe mi verileceğine ilişkin karardır. Bu nedenle, bir filmin değerlendirilmesinde, sinema sanatı açısından taşıdığı değerin belirlenmesinde, biçim-içerik sorununa ilişkin kavramların açıklık kazanması gerektiği düşünülebilir.

Bu çalışmanın amacı film eleştirisinde konu, içerik, öz, biçim ve biçem kavramları ile bu kavramlar arasındaki ilişkilere bir açıklık getirmeye çalışmak; böylece eleştiride izlenecek yola, yönteme ilişkin kavramsal bilgi temelinde bir öneri sunabilmektir. Bu amaçla yanıtlanması beklenen sorular şunlardır: “Bir filmin konusu ile içeriği, içeriği ile özü arasında nasıl bir fark vardır?”,“İçerik ve özün, biçim ve biçemle arasındaki bağ nasıl kurulur?”, “Filmin değerlendirilmesinde, önceliğin içeriğe verilmesi hangi nesnel gerekçeye dayandırılabilir?”,“Eleştiride nesnellik yalnızca biçim incelemesi ve çözümlemesiyle sağlanabilir mi?”. Bu sorulara verilecek yanıtların, film çözümlemesi ve eleştirisinde içeriğe verilen önceliğin ve önemin açıklanmasını, aydınlatılmasını sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, eleştiri, film eleştirisi, içerik, biçim, öz, biçem

FORM-CONTENT PROBLEM IN FILM CRITICISM

Öz

When it comes to the analysis and criticism of the works of art, it can be said that one of the ongoing discussions of art philosophy is the form-content relationship. The relationship between the "what" the artwork tells and the "how" is described is of decisive importance for the analysis and critique of that work. The reason why the relationship between these two elements (what-how; form-content) is turned into a problem arises from different thoughts or approaches about which one should be given priority. In terms of the aesthetics of film language and the formation of meaning in this language, the content is also considered to be important; but the question of whether it is form or content is a question open to discussion.

The form-content relationship, as in other art branches, is an important subject of debate in the art of cinema. The method to be used in the analysis of the film and the theory on which the analysis is based, is the decision on whether the priority will be given to the format or the content, which determines the path to be followed in the critique to a large extent. Therefore, in the evaluation of a film, it can be considered that the concepts related to the form-content problem should be clarified in determining the value it carries for the art of cinema.

The purpose of this study is; to try to clarify the relationship between the concepts of subject, content, essence, form and style in film criticism; thus, to present a proposal based on the conceptual knowledge of the method. Questions to be answered for this purpose are as follows: “What is the difference between the subject of a film and its content or it's content and essence?”,“How is the connection between content-essence and form-style established?”,“Which objective rationale can be based on the evaluation of the priority in the evaluation of the film?”,“Can the objectivity in the critique be provided by form analysis and research?”. It is thought that the answers to these questions will provide clarification for the priority and importance given to the content in film analysis and criticism.

Anahtar Kelimeler

Cinema, criticism, film criticism, content, form, essence (idea), style

Kaynakça

• Andrew, J. D. (2010). Büyük Sinema Kuramları.(Çev: Z. Atam). İstanbul: Doruk Yay.
• Büker, S. (1989). Film ve Gerçek. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
• Cemal, A. (2000). Sanat Üzerine Denemeler. İstanbul:Can Yay.
• Cemal, A. (2002). Bizi Yaşatanlar ve Öldürenler. İstanbul: Can Yay.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. (3. Basım). İstanbul: Paradigma Yay.
• Bordwell, D. (2000). Modernizm, minimalizm, melankoli: Theo Angelopoulos ve görsel biçim(Çev. A. Ufuk). Yeni İnsan Yeni Sinema, 7, 25-32.
• Buckland, W. (2018). Sinemayı Anlamak. (Çev: T. Göbekçin). İstanbul: Hayal Perest Yay.
• Demopoulos, M. ve Liappas F. (2006). Yunan kırsalı ve tarihi içinde bir yolculuk: Gezgin oyuncular. Dan Fainaru. (Ed.), Theo Angelopoulos içinde (s.18-25). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Erinç, M. S. (1998). Sanatın Boyutları. İstanbul: Çınar Yay.
• Erinç, M. S. (1995). Kültür Sanat- Sanat Kültür.İstanbul:Çınar Yay.
• Fainaru, E. (2006). Sessizlik, Diyalog Kadar Anlamlıdır: Leyleğin Adımı. Dan Fainaru. (Ed.), Theo Angelopoulos içinde (s. 89-98). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Fuat, M. (1992). Çağdaşımız Makyavel. İstanbul:Adam Yay.
• Güney, Y. (2003). İnsan, Militan ve Sanatçı Yılmaz Güney. (5. Basım). İstanbul: Güney Yay.
• Gürsel, N. (1992). Nazım Hikmet ve Geleneksel Türk Yazını. İstanbul: Adam Yay.
• http://hanekefilmleri.blogcu.com/kinoeye-roportaji-2002/2269461 (Erişim tarihi: 07.05.2019)
• Kovacs, B. A. ( 2010). Modernizmi Seyretmek. (Çev: E. Yılmaz). İstanbul: De Ki Yay.
• Kuçuradi, İ. (1997). Sanata Felsefeyle Bakmak.(2. Basım). Ankara: Ayraç Yay.
• Mitchell, T. (2006). Ölü Mekanı ve Ölü zamanı Canlandırmak: Megalexandros. Dan Fainaru. (Ed.), Theo Angelopoulos içinde (s.33-39). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Moran, B. (1994). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yay.
• Özel, A. (2014). Estetik ve Temel Kuramları. Ankara: Ütopya Yay.
• Rhode, E.(1984). A History of the Cinema. London: Penguin Books.
• Sartre, J. P. (2008). Aydınlar Üzerine.(3. Basım). İstanbul: Can Yay.
• Sartre, J. P. (1963). Çağımızın Gerçekleri.(Çev: S. Eyuboğlu, V. Günyol). İstanbul:Çan Yay
• Sontag, S. (1991). Sanatçı: Örnek Bir Çilekeş.İstanbul: Metis Yay.
• Sontag, S. (2015). Yoruma Karşı.(Çev: O. Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Soupault, P. (1978). Şarlo. İstanbul: Çağdaş Yay.
• Tunalı, İ. (1983). Estetik Beğeni. İstanbul: Say Yay.
• Yıldız, S. (2015). Vsevolod Illarionovch Pudovkin. Sinema KuramlarıI. (Derleyen: Zeynep Özarslan). İstanbul: Su Yay.