Medyada Kadın ve Temsil Biçimi: Tv Dizileri Üzerinden Bir Tartışma

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 77 - 96, 31.12.2019

Hıdır Polat

Öz

Kimlikler, “ben kimim?” sorusuna verdiğimiz cevaplardır. Peter Berger, kimliklerin bu dünyanın içinde üretildiğine, içselleştirildiğine ve her bir kimliğin kendi öz gerçekliğiyle kavranması gerektiğine vurgu yapar. Berger’in söyleminin aksine, kadın kimliği üzerinde erkeklik ya da annelik gibi olguların kurduğu tahakküm biçimleri, kimliği kendi doğasından uzaklaştırmaktadır. Özellikle medyanın izlerkitlenin tutumlarını, davranışlarını, düşüncelerini, kimliklerini etkilediği göz önünde bulundurulduğunda, kadın kimliğini temsil biçimleri bir hayli önemli kazanmaktadır. Hâlbuki “annelik” kadının biyolojik bir yetkinliği, erkeklik ise kadın kimliğinin eşitidir. Medyanın üretim biçimiyle “annelik” bir biyolojik yetkinlik, erkeklik ise bir eşit olmaktan çıkarak “kadın” kimliğini baskılayan ve tahakkümü altına alan bir kimliğe dönüşmektedir. Ve kadın; ancak “anne” olarak ya da “eril” bir gücün himayesindeyken yaşayabilen bir özne olarak sunulmaktadır. Kadının edilgen temsili toplumsal sorunları tetikleyen bilincin oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Ülkemizde her geçen gün artan kadın tacizleri, cinayetleri kadın kimliğine yaklaşımın tekrar gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Araştırmanın kuramsal zemini George Gerbner’in kültivasyon (ekme) kuramına dayanmaktadır. Gerbner’e göre medya belirli tutumları ve düşünceleri ekip yerleştirerek toplumun gerçeklik algısını biçimlendirir. Araştırmanın amacı, “kadın” kimliği üzerinde kurulmaya çalışılan tahakküm(ler) karşısında medyanın tutumunu incelemek ve “kadın” kimliğinin öz gerçekliğiyle temsilinin önemine dikkat çekmektir. Amaç doğrultusunda televizyon dizilerinde reytingi yüksek olan “Kadın” dizisi göstergebilim yöntemiyle analiz edilmiştir. Sonuç olarak; medyanın egemen ideolojik bir bakış açısıyla “kadın” kimliğini güçsüz, eril bir güce muhtaç; “anneliği” ise güçlü ve kendine yeten bir kimlik olarak üreterek, kadın kimliğini kendi öz gerçekliğinden uzaklaştırdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Medya, Kültivasyon, Tahakküm, Göstegebilim

Kaynakça

• Adorno, W. T. ve Horkheımer, M. (2015). Sosyolojik Açılımlar, (Çev. Mehmet Sezai Durgun-Adnan Gümüş). Ankara: Bilgisu Yayıncılık.
• Anık, C. (2014). İletişim Sosyolojisi Kuramsal Temeller. İstanbul: Derin Yayınları.
• Arsan, E., Ünalan, E., ve Türkoğlu, S. (2009). Cinsiyetçilik ve Medya: ‘Güzin Abla’ Köşesinde Yeniden Üretilen Ataerkil Cins Kimlikleri. Cogito, Feminizm, 58, 385-402
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsil, Kültür: 90'lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya. Hakan Tuncel, Bülent Çaplı (Ed.), Televizyon Haberciliğinde Etik içinde, (211-228). Ankara: Fersa Matbaacılık.
• Dalhgren, P. (1995). Television and The Public Sphere: Citizenship, Democracy and The Media. İngiltere: SAGE Yayıncılık.
• Erdoğan, İ. (1998). Gerbner’in Ekme Tezi ve Anlattığı Öyküler Üzerine Bir Değerlendirme. Kültür ve İletişim, 1 (2), 149-180.
• Erdoğan, İ. ve Korkmaz, A. (2010). Öteki Kuram: Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
• Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. (Çev. Süleyman İrvan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gerbner, G., Groos, L., Signorielli, N., Morgan,M. ve Beeck, J.(1979). The Demonstration of Power: Violence Profile. Journal of Communication, 29 (2), 177 -196.
• Gökalp, E., Ergül, H. ve Cangöz, İ. (2010). Türkiye’de Yoksulluğun ve Yoksulların Ana Akım Basında Temsili. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 13 (1), 145-182.
• Güngör, N. (2011). İletişim: Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hall, S. (1997a). The Work of Representation. Stuart Hall (Ed.), Representation: Cultural Representations and Singfying Practices içinde (13-74). İngiltere: Open University.
• Horkheimer, Max (2005). Geleneksel ve Eleştirel Kuram. (Çev. Mustafa Tüzel). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• https://www.fox.com.tr/Kadin/hikaye-kunye (Erişim tarihi: 08/12/2019).
• https://www.dizisi.info.tr/kadin/reytingleri/ (Erişim tarihi: 08/12/219).
• Karaman, E. D., ve Doğan, N. (2018). Annelik Rolü Üzerine: Kadının “Annelik” Kimliği Üzerinden Tahakküm Altına Alınması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1475-1496.
• Kaylı, D.Ş. (2014). Türkiye’de Yazılı Basında Parlamentodaki Siyasi Partilerin Kadın Politikalarındaki Temsili: 2011 Genel Seçimleri Üzerine Bir İnceleme. Journal of Yasar University, 9(36), 6261-6380.
• Köse, A. (2010). Türk Basınında Kadın: 2010 Türkiye'sinde Sosyal Haklar Açısından Kadınların Temsili. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, 401-418.
• Nadim, G. (Yönetmen). (2017, 24 Ekim). Kadın. (Televizyon Yayını). İstanbul: FOX
• McQuail, D. ve Windahl, S. (1993). Communication Models for the Study of Mass Communication. London: Longman.
• McQuail, D. ve Windahl, S. (1997). Kitle İletişim Modelleri. (Çev. Konca Yumlu). Ankara: İmge Kitabevi.
• Metin, A. (2011). Kimliğin Toplumsal İnşası ve Geleneksel Kadın Kimliğinin Aktarımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 74-92
• Özçetin, B.(2018). Kitle İletişim Kuramları: Kavramlar, Okullar Modeller. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parsa, S. (1999). Televizyon Göstegebilimi. Kurgu Dergisi, 16, 15-28.
• Parsa, S. ve Parsa, A.F.(2004). Göstergebilim Çözümlemeleri. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Saktanber, A. (1995). Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest, Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakar. Ş. Tekeli (Editör), 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar içinde (211-232). İstanbul: İletişim
• Sancar, M.K. (2018). Göstergebilimsel Film Çözümlemelerinin Bergsoncu Eleştirisi. SineFilozofi Dergisi, 3(6), 23-38.
• Topbaş, S. (2008). Kitle İletişim Araçlarının Söylem Biçiminde Kadının Yeri. https://m.bianet.org/biamag/kadin/106699-kitle-iletisim-araclarinin-soylem-biciminde-kadinin-yeri (Erişim tarihi: 06/12/2019)
• Türk Dil Kurumu (TDK). Temsil. https://sozluk.gov.tr/?kelime=temsil (Erişim tarihi: 06/12/2019)
• Yar, M. (2012). Crime, Media and the will-to Representation: Reconsidering Relationships in the New Media Age. Crime Media Culture, 8(3), 245– 260.