Kısa Vadeli Sermaye Akımlarının Vergilendirilmesi: Tobin Vergisi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 39 - 48, 25.09.2020

Yunus Emre Yayla

Öz

1970’li yıllardan sonra etkili olan serbestleşme politikaları ile birlikte uluslararası sermaye hareketleri artmaya başlamıştır. Uluslararası sermaye akımları doğrudan yatırım ve portföy yatırımı şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Kısa vadeli sermaye hareketi olan portföy yatırımları ani giriş çıkış yapabilmeleri nedeniyle ülkelerde istikrarsızlıklara sebep olabilmektedir. Genellikle gelişmekte olan ülkelerde görülen bu durumlara çözüm anlamında araştırmalar yapılmaktadır. James Tobin tarafından sunulan vergi, döviz işlemlerinin vergilendirilmesini amaçlayarak kısa vadeli sermaye hareketlerine yönelik olarak önerilmiştir. Dünyada yaşanan küresel olumsuz gelişmeler ile birlikte (ekonomik dalgalanmalar, krizler ve pandemi gibi), küresel süreçte yaygın şekilde artan sermaye hareketlerine yönelik uygulamalar yeniden gündeme gelmektedir. Bu çalışmada; Tobin vergisi ülke deneyimleri ile birlikte incelenmiş ve genel bir yargıya ulaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kısa Vadeli Sermaye, Portföy Yatırımları, Tobin Vergisi

Kaynakça

• Akdiş, M. (2004). Kısa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Yol Açtığı Finansal Krizler ve Bu Krizleri Önlemede Kullanılabilecek Araçlar: Tobin Vergisi. Active Bankacılık ve Finans Dergisi, 6(36), 36-48.
• Aliber, R. Z., Chowdhry, B., & Yan, S. (2003). Some evidence that a Tobin tax on foreign exchange transactions may increase volatility. Review of Finance, 7(3), 481-510.
• Alioğlu, Ö. (2012). Tobin Vergisinin Türkiye’de Uygulanabilirliği. Sakarya Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Maliye Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Arıkboğa, A. (2002). Tobin Vergisi: Bir" Döviz İşlemleri Vergisi" Önerisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 52(2), 37-45.
• Ay, A., & Mangir, F. (2007). Uluslararası Finansal Entegrasyon Bağlamında Sermayenin Vergilendirilmesi: Tobin Vergisi. Maliye Dergisi, 153, 123-141.
• Balseven, H., & Erdoğdu, M. (2005). Mali Kriz Riski Bağlamında Tobin Vergisi ve Türkiye'de Uygulanabilir Bir Versiyonu. mu Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 20(1), 297-319.
• Becchetti, L., Ferrari, M., & Trenta, U. (2014). The impact of the French Tobin tax. Journal of Financial Stability, 15, 127-148.
• CLS (2018). CLS FX trading activity May 2020. CLS Trusted Market Solutions. https://www.cls-group.com/news/cls-fx-trading-activity-may-2020/, (Erişim: 05.09.2020).
• Dülgeroğlu E. (2000). Kalkınma Ekonomisi. Beşinci Baskı. Bursa: Vipaş.
• Edizdoğan, N. (2011). Kısa Vadeli Uluslararası Sermayenin Vergilendirilmesi Tobin Vergisi. Buttim Gazetesi, Kasım-Aralık. Yıl: 2, Sayı: 9
• Ergül, Ö. (2012). Sermaye Kontrolleri: Uygulanışı, Etkinliği ve Türkiye Üzerine Yorumlar. Uzmanlık Yeterlilik Tezi TCMB. Piyasalar Genel Müdürlüğü. Ankara. Ocak 2012.
• Felix, D. (1995). The Tobin tax proposal: Background, issues and prospects. Futures, 27(2), 195-208.
• Güler, B., Keleş, E. & Uçar, Ö. (2012). Finansal İşlem Vergileri ve Avrupa Birliği Uygulaması. Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı. Ekonomik ve Mali Politikalar Başkanlığı. Temmuz 2012. Ankara
• Günay, H. F., & Altun, N. (2019). Küresel Ölçekte Önerilen Vergilerin Mali ve Sosyal Etkilerinin Değerlendirilmesi. Gümüshane University Electronic Journal of the Institute of Social Science/Gümüshane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1).
• Hanke, M., Huber, J., Kirchler, M., & Sutter, M. (2010). The economic consequences of a Tobin tax—An experimental analysis. Journal of Economic Behavior & Organization, 74(1-2), 58-71.
• IMF (2020). Coordinated Portfolio Investment Survey (CPIS), IMF Data, https://data.imf.org/?sk=B981B4E3-4E58-467E-9B90-9DE0C3367363, (Erişim: 05.09.2020).
• İnam, B. (2014). Tobin Vergisi. Deloitte Makaleleri. http://www.verginet.net/dtt/1/tobin-vergisi/.aspx, (Erişim: 20.12.2018).
• Keskin, N. (2009). Sermaye Kontrolleri: Nedenleri, Türleri ve Ülke Deneyimleri. Sosyoekonomi, 9(9), 147-166.
• McCulloch, N., & Pacillo, G. (2011). The Tobin tax: a review of the evidence. IDS Research Reports, 2011(68), 1-77.
• Öcal, F. M., & Polat, M. A. (2012). Küresel Düzeyde Sermaye Hareketlerini Yönetmede Tobin Vergisi: Türkiye Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (40), 67-94.
• Öztürk, N. (2012). Maliye Politikası. Bursa: Ekin Kitapevi.
• Raffer, K. (1998). The Tobin tax: reviving a discussion. World Development, 26(3), 529-538.
• Saraçoğlu, F., & Şahan, Ö. (2004). Tobin Vergisi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Sayıştay Dergisi, 55, 71-82.
• Stotsky, J. G. (1996). Why a two-tier Tobin tax won't work. Finance and Development, 33, 28-29.
• Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2017). Vergi Teorisi ve Politikası. 3. Baskı. Ankara: Arıkan Yayınları.
• Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2019). Vergi Teorisi ve Politikasına Giriş. Ankara: Arıkan Yayınları. Ekim 2019.
• Taşcı, K., & Demirbaş, E. (2011). Küreselleşme Sürecinde Sermaye Hareketlerinin Vergilendirilmesi: Tobin Vergisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(2), 78-109.
• Tobin, J. (1978). A Proposal for International Monetary Reform. Eastern economic journal, 4(3/4), 153-159.
• Tobin, J. (1996). A currency transactions tax, why and how. Open economies review, 7(1), 493-499.
• UNCTAD (2018). World Investment Report 2018. Investment And New Industrial Policies. United Nations. New York and Geneva.
• World Bank (2020). Foreign direct investment, net inflows (BoP, current US$), https://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.CD.WD,.
• Westerhoff, F. (2003). Heterogeneous traders and the Tobin tax. Journal of Evolutionary Economics, 13(1), 53-70.
• Yıldırım, Z. (2009). Global Kamusal Mallar Sunum ve Finansmanı. Güncel Mali Konular içinde. N. Edizdoğan (Ed.). Bursa: Dora Yayıncılık.
• 2568 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (2020). 24.05.2020 Tarihli Resmi Gazete. Sayı: 31136
• 6082 Sayılı Gider Vergileri Kanunu (1956). 23.07.1956 Tarihli Resmi Gazete. Sayı: 9392.