Eğitim yöneticilerinin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki

Yıl 2014, Özel Sayı, 229 - 249, 01.04.2014

Refik Balay Ahmet Kaya Reyhan Geçdoğan Yılmaz

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmen ve yönetici görüşlerine göre eğitim kurumlarında görev
yapan yöneticilerin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri
arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma, tarama modelinde desenlenmiştir. Çalışmada
veriler, Hizmetkâr Liderlik Ölçeği (HLÖ) ve Farklılıkların Yönetimi Ölçeği (FYÖ) ile
toplanmıştır. Araştırmanın örneklemi 90 yönetici ve 172 öğretmen olmak üzere 262 kişiden
oluşmaktadır. Araştırmada, yöneticilerin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları
yönetme becerilerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda katılımcı
algılarına göre, eğitim yöneticilerinin hizmetkâr liderlik yeterliklerinin, görev türü ve yaş
değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği; farklılıkları yönetme becerilerinin
ise cinsiyet, görev türü, yaş, mesleki hizmet yılı ve kurumda bulunan çalışan sayısı
değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Son olarak,
yöneticilerin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri arasında
ortanın üstünde, yüksek düzeye yakın pozitif yönde bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hizmetkâr liderlik yeterlikleri, Farklılıkları yönetme becerileri, Eğitim yöneticileri

[The relationship between servant leadership competences and diversity management skills among education managers]

Öz

Servant leadership encompasses all leadership skills, going beyond standard
leadership by grounding itself on the philosophy of “first of all: human” and “serviceoriented”. Servant leadership reinforces organizational culture by “putting the soul into the
work performed” (Dinçer & Bitirim, 2007). Servant leadership is expected to contribute to the
organizational climate where organizational integration is provided, and it will create
relationships based on trust and differences in the organization. Thus, servant leadership is
expected to reach from servant leader to servant person and servant government.
Theoretically, differences serve differentiation while servant leadership serves integration or
harmony. The diversity management in an organization with different cultural features
necessitates harmonization of differences and thus an active use of servant leadership.
While differences need to be managed in all parts of life, they gain especial
importance for an organization’s life because concordance and working harmony have a
significant effect on organizational outcomes. Many researchers agree that there are various
reasons for organizations to pay attention to differences. The first of these reasons is that
certain developments in society are reflected in the workforce. For example, the profile of
workers has changed due to factors such as the participation level of women in the
workforce, the prolongation of the average lifespan and the increase in immigration from
village to city. These developments can have a very real impact on organizations that think
nothing of differences and do not benefit from the abilities and skills of people belonging to
different groups. The second reason is that organizations that believe in equal rights and
equal opportunity are beginning to show interest in management of differences. The third
reason is that empirical findings suggest that the successful diversity management can give a
competitive advantage (Özkaya, Özbilgin & Şengül, 2008).

Anahtar Kelimeler

Servant leadership competences, Diversity management skills, Teachers managers

Kaynakça

• Akiş Toduk, Y. (2004). Hizmetkar lider. Amrop Hever Turkey, 10, 1-4.
• Akiş Toduk, Y. (2004a). İçimizdeki lider. Ceo’s,13, 1-5.
• Akiş Toduk, Y. (2004b). Türkiye’nin gerçek liderlik haritası. İstanbul: Alfa Yayınları. Akiş Toduk, Y. (2005). Sosyal kurumsal liderlik. Ceo’s, 21, 12-15.
• Akoğlan Kozak, M. (2011). Kadın ve liderlik. Turizm Güncel. http://www.turizmguncel.com/yazarlar/prof-dr-meryem-akoglan-kozaky76.html. Erişim Tarihi:13.12.2011.
• Aksu, N. (2008). Örgüt kültürü bağlamında farklılıkların yönetimi ve bir uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Akşit, H. (2010). Yönetim ve yöneticilik. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Argüden, Y. (2007). Dünya vatandaşlığı ve farklılıkların yönetimi. Önce Kalite Dergisi, Eylül, 18-22.
• Arslan, A. (2008). Farklılıkları yönetmek. Çözüm Var Danışmanlık. http://www.cozumvar.com.tr/tr/Yayinlarimiz/Farki_Yaratmak/Farkliliklari_Yonetme k.asp. Erişim Tarihi: 02.03.2012.
• Asunakutlu, T., Karabulut Temel, E. & Dirlik, S. (2010). İnteraktif karar kuramı bağlamında rekabetin nedenselliği üzerine bir çözümleme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 115-128.
• Balkin, D. B., Gomez-Mejia, R. L. & Cardy, R. L. (2004). Managing human resources. NJ: Prentice-Hall.
• Balyer, A. & Gündüz, Y. (2010). Yönetici ve öğretmenlerin okullarında farklılıkların yönetimine ilişkin algılarının incelenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 25 – 43.
• Barbuto, J. E. & Wheeler, D. W. (2006). Scale development and construct clarification of servant leadership. Group & Organization Management, 31 (3), 300-326.
• Barrow, L. (2004). A hermeneutic phenomenological study of philanthropian leadership. Unpublished Doctoral Thesis. University of Phoenix, USA.
• Begeç, S. (2004). Farklılıkların yönetimi ve genelkurmay başkanlığı barış için ortaklık merkezinde yapılan bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cerit, Y. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri. Ege Eğitim Dergisi, 6 (2), 1-19.
• Cerit, Y. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik davranışlarının öğretmenlerin tükenmişliklerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 547- 570.
• Çelik, V. (2007). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Dennis, R. & Winston, B. E. (2003). A factor analysis of Page and Wong’s servant leadership instrument. Leadership and Organization Development Journal, 24 (8), 455-459.
• Dinçer, M. K. & Bitirim, S. (2007). Kurum kültürü çalışmalarında hizmetkâr liderlik anlayışı ile değer yaratmak. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 28, 61-72.
• Dinçer, M. K. & Öksüz, B. (2011). Hizmetkâr liderlik anlayışı ile örgütsel vatandaşlık davranışı geliştirmek. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 2-18.
• Düren, A. Z. (1999). Küreselleşen işletmelerde kültürel farklılıkların yönetimi. Yönetim Dergisi, 10 (33) , 23-24.
• Düren, Z. (2007). Kültürlerarası yönetimde koalisyon gereği ve sinerjik arayışlar. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 36, 85-106.
• Eraslan, L. (2004). Liderlik olgusunun tarihsel evrimi, temel kavramlar ve yeni liderlik paradigmasının analizi. Milli Eğitim Dergisi, 162, 109-120.
• Fındıkçı, İ. (2009). Bir gönül yolculuğu hizmetkâr liderlik. İstanbul: Alfa Yayınları. Fındıkçı, İ. (2010). İnsani kriz ve hizmetkâr liderlik. Sağlıkta Nabız Aktüel ve Sosyal Tıp Dergisi. http://www.sagliktanabiz.com/index.php?option. Erişim Tarihi: 07.10. 2011.
• Geçdoğan Yılmaz, R. (2013). Kamuda görev yapan yöneticilerin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Greenleaf, R. K. (1998). The power of servant leadership. (Eds: L. C. Spears). San Fransisco: Berrett-Koehler Publishers.
• Herbst, J. D. (2003). Organizational servant leadership and its relationship to secondary school effectiveness. Dissertation Abstracts International, 64 (11), 4001.
• Kaya, Ç. (2002). Liderler: Liderliğe giden yollar. İstanbul: Beta Yayınları.
• Kesken, J. & Ayyıldız, A. (2008). Liderlik yaklaşımlarında yeni perspektifler: Pozitif ve otantik liderlik. Ege Akademik Bakış Dergisi, 8(2), 729-754.
• Laub, J. A. (1999). Assessing the servant organization: Development of the organizational leadership assessment instrument. Dissertation Abstracts International, 60 (2), 308.
• Memduhoğlu, H. B. (2007).Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre Türkiye’de kamu liselerinde farklılıkların yönetimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Miller, G. E. & Rowney, J. I. A. (1999). Workplace diversity management in a multicultural society. Women in Management Review, 14 (8), 307-315.
• Omoh, D. A. (2007). Analysis of servant leadership characteristics: A case study of a community college president. Unpublished Dissertation. Capella University, Minnesota.
• Öncer, A. Z. (2004). İşletmelerde bireysel, örgütsel, yönetsel farklılık kaynakları ve farklılaşma stratejileri: Unilever Unity projesi kapsamında bir araştırma.
• Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Öner, Z. H. (2008). Hizmetkâr yöneticilik ile işe kapılma değişkenleri arasındaki ilişkide, örgütse adaletin ara değişken olarak etkisi; tutarlılık anlayışı ve işin karmaşıklık düzeyinin şartlı değişken olarak rolleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özkaya, M. O., Özbilgin, M. & Şengül, C. M. (2008). Türkiye’de farklılıkların yönetimi: Türk ve yabancı ortaklı şirket örnekleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 359-374.
• Page, D. & Wong, T. P. (2000). A conceptual framework for measuring servant leadership. The human factor in shaping the course of history and development. (Edt: S. Adjibolooso). USA: American University Press.
• Pless, N. M. & Maak, T. (2004). Building an inclusive diversity culture: principles, processes and practice. Journal of Business Ethics, 54, 129-147
• Riccucci, N. M. (1997). Cultural diversity programs to prepare for work force 2000: What's gone wrong? Public Personnel Management, 26 (1), 35-41.
• Ronen, S. (1978). Job satisfaction and the neglected variable of job seniority. Human Relations, 31 (4), 297-308.
• Russell, R. F. & Stone, A. G. (2002). A review of servant leadership attributes: Developing a practical model. Leadership & Organization Development Journal, 23, 145-157.
• Sonnenschein, W. (1997). The diversity toolkit: how you can build and benefit from a diverse workforce. New York: McGrawHill.
• Spears, L. C. (1998). Insights on leadership: Service, stewardship, spirit and servant-leadership. New York: John Wiley and Sons
• Stone, G. A., Russell, F. R. & Patterson, K. (2004). Transformational versus servant leadership: A difference in leader focus. Leadership & Organizational Development Journal, 25 (4), 349-361.
• Sürgevil, O. & Budak, G. (2008). İşletmelerin farklılıkların yönetimi anlayışına yaklaşım tarzlarının saptanmasına yönelik bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (4), 65-96.
• Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tabak, A., Yalçınkaya, H. & Erkuş, A. (2007). Liderlik kavramına tarihsel bir bakış. 21. Yüzyılda Rusya, AB ve Türkiye’den yansımalar. (Edt: O. Kaymakçı). İstanbul: Türkmen Kitapevi.
• Thomas, D. A. & Ely, R. J. (1999). Farklılıklara önem kazandırmak: Çeşitliliği yönetmek için yeni bir paradigma: İnsanları yönetmek (Çev: G. Bulut). İstanbul: Mess Yayınları.
• United States Government Accountability Office. (2005). Diversity management: ExpertIdentified leading practices and agency examples. Report to the Ranking Minority Member, Committee on Homeland Security and Governmental Affairs, U.S. Senate, GAO05-90. www.gao.gov/cgi-bin/getrpt?GAO-05-90.
• Ürü, F. O., Atan, Ö., Çalışkan, S. & Yozgat, U. (2011). Öğretim üyelerinin hizmetkâr liderlik davranışları ve ardılları üzerine bir araştırma. 10. Ulusal İşletmecilik Kongresi Genişletilmiş Bildiri Özetleri Kitabı. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi. 5-7 Mayıs İzmir. ss. 290-301.
• Websters II. (1994). New riverside university dictionary. USA: The Riverside Publishing Company.
• Williams, K. & O’Reilly, C. (1998). Demography and diversity in organizations: A review of 40 years of research. Research in Organizational Behavior, 20, 77-140.
• Wright, S. (1996). Unlock the leadership potential. Nursing Management, 3 (2), 8-10.