JAMES M. BUCHANAN’IN TÜRKÇEYE TERCÜME EDİLEN BAŞLICA ESERLERİ (1966-2025)

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 3 (JAMES M. BUCHANAN (1919-2013) ÖZEL SAYISI), 315 - 332, 23.12.2025

Serdar Yay

Öz

James M. Buchanan, 1986 yılında Nobel Ekonomi Ödülü ile onurlandırılmış, kamu tercihi teorisi ve anayasal iktisat alanındaki çalışmalarıyla yalnızca iktisat literatüründe değil, siyaset bilimi ve hukuk disiplinlerinde de derin izler bırakmış önemli bir düşünürdür. Bireylerin çıkarlarını yalnızca piyasa mekanizmasında değil, siyasal ve kurumsal süreçlerde de rasyonel bir şekilde takip ettiğini ortaya koyan yaklaşımı, iktisadi analizin sınırlarını genişletmiş ve devlet-toplum ilişkilerinin yeniden düşünülmesine zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda Buchanan’ın fikirlerinin Türkçe literatüre kazandırılması, yalnızca akademik dünyada değil, aynı zamanda Türkiye’nin demokratikleşme ve yeni anayasa tartışmaları açısından da kayda değer bir önem taşımaktadır.

Bu çalışmanın amacı, 1966’dan günümüze kadar Buchanan’ın Türkçe’ye çevrilen başlıca eserlerini kronolojik bir bakış açısıyla ortaya koymak ve söz konusu eserlerin Türkiye’deki akademik, entelektüel ve kurumsal tartışmalara sunduğu katkıya değinmekle birlikte, Buchanan’ın düşüncelerinin Türkiye’deki bilim camiasında henüz hak ettiği değeri görmemesine önemle dikkat çekmektir. Çalışmada öncelikle Buchanan’ın hayatı, entelektüel mirası ve uluslararası alandaki etkisi ele alınmış; ardından Türkçe’ye tercüme edilmiş bütün eserleri geçmişten günümüze sıralanmıştır. Son bölümde ise Buchanan’ın Türkiye için önemi üzerinde durularak, bu çeviri çalışmalarının ülkemizdeki bilimsel ve düşünsel iklim açısından taşıdığı değere vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

James M. Buchanan , Kamu Tercihi , Anayasal İktisat

Kaynakça

• Aktan, C. C., (1994), James M. Buchanan’ın Politik İktisada Katkıları, Maliye Yazıları Dergisi, Ocak-Mart: 32-65.
• Aktan, C. C., (2019), Türkiye’de Kamu Tercihi İktisadı ve Anayasal Politik İktisat -Türkiye’de İktisatçılar, Siyaset Bilimcileri ve Anayasa Hukukçuları Kamu Tercihi ve Anayasal Politik İktisada Neden İlgisiz ve Kayıtsız Kalmışlardır?-, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 11 (2): 83-99.
• Aktan, C. C., (2019b)., Anayasal Hukuk ve Anayasal İktisat -Türkiye’de Anayasa Hukukçularının “Anayasal İktisat” Araştırma Programına Dair İlgisizlikleri/Bilgisizlikleri Üzerine Eleştirel Bir Yazı -, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 11 (1): 73-95.
• Aktan, C. C., (2025), Opera Omnia James M. Buchanan -James M. Buchanan Külliyatı-Siyaset ve Hukuk Felsefesi’nden Anayasal Politik İktisat’a; Kamu Maliyesi’nden Kamu Tercihi’ne “Buchanan Külliyatı”’na Genel Bir Bakış, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 17 (3): 1-93.
• Buchanan, J. M., (1992), Better Than Plowing & and Other Personal Essays, Chicago: The University of Chicago Press.
• Buchanan, J. M. Ve Tullock, G., (1962), The Calculus of Consent: Logical Foundations of Constitutional Democracy, Ann Arbor: University of Michigan Press.
• NobelPrize.org, Award Ceremony Speech, James M. Buchanan, https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/1986/ceremony-speech/, 08/09/2025.
• NobelPrize.org, Facts, James M. Buchanan, https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/1986/buchanan/facts/, 08/09/2025.
• Ostrom, E., (2025), James Buchanan’a Saygı, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 17 (3): 135-145.
• Sen, A., (2025), James Buchanan Üzerine, (Çev. Serdar Yay), Ekonomi Bilimleri Dergisi, 17 (3): 129-134.
• Yay, S., (2025), Viktor J. Vanberg ile James M. Buchanan’ın Felsefesi ve Metodolojisi üzerine Bir Söyleşi, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 17 (3): 7-12.