BİREYLERİN FİNANSAL YATIRIM KARARLARI VE TOPLUMSAL HAFIZA İLİŞKİSİ: DAVRANIŞSAL KARAR YANLILIKLARI PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 144 - 164, 31.12.2024

Ayşenur Ertuğrul , Esra Kılıç

https://doi.org/10.55827/ebd.1409155

Öz

Davranışsal iktisat kavramı, ortaya atıldığından beri birçok çalışmada konu olarak çalışılmakta ve her geçen gün üzerine daha fazla çalışmalar yapılmaktadır. Bireylerin belirsizlik ortamında karar verme anlarında rasyonel bir birey gibi davranamadığını savunan davranışsal iktisat, bilişsel yanlılıklar üzerinden karar alma davranışlarının etkilendiğini bu yüzden bireylerin rasyonel davranamadığını öne sürmektedir. İnsan doğası gereği rasyonellik kavramına uzak kalan bireyler karar alma durumlarında bazı önyargılarda bulunarak hata yapabilmektedirler.
Nitekim rasyonel karar alamayan bireylerin bir tetikleyicisi olmalı ki oda bu çalışma ile birlikte “toplumsal hafıza” kavramının bilişsel yanlılıklar ile bağlantılı olabileceği öne sürülmektedir. Bireylerde belirsizlik dönemlerinde literatürde geçen aşina olma önyargısı, kayıptan kaçınma, doğrulama önyargısı, sürü davranışı, pişmanlıktan kaçınma, aşırı iyimserlik çerçeveleme önyargısı gibi yanlılıkların karar alma davranışında etkili olduğu ve Daniel Kahneman tarafından öne sürülen hafıza çalışmaları ile ilişkili olabileceğine değinilmektedir. Ancak literatürde toplumsal hafıza ve davranışsal iktisat kavramı ile ilgili net bir çalışma yapılmamış olsa da ilişkili olabilecek çalışmalar örneklendirilmiş ve literatüre katkı sağlayacağını düşündüğümüz bu çalışma ile ileriye dönük çalışmalar için de öneriler de bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Finansal Karar Yanlılıklar, Toplumsal Hafıza, Yatırımcı Davranışları

Kaynakça

• Acar, M. (2020) Finansal okuryazarlığın yatırım kararlarına etkisinin davranışsal finans bağlamında değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta
• Böyükaslan, A. (2012) Bireysel yatırımcıların finansal yatırım kararına yönlendiren faktörlerin davranışsal finans açısından incelenmesi: Afyonkarahisar Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar, s.24
• Aizpurua, A., Migueles, M. ve Aranberri, A. (2021)Prospective Memory and Positivity Bias in the COVID-19 Health Crisis: The Effects of Aging, Frontiers in Psychology, 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.666977
• Armağan, İ. Ü. (2022) Davranışsal iktisat perspektifinden yatırımcıların finansal yatırım kararlarının olay analizi yöntemi ile incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta
• Assmann, J. ve Czaplicka J. (1995). Collective Memory and Cultural Identity. New German Critique, 65, 125-133. https://doi.org/10.2307/488538
• Bailey, R.E. (2002). ''Economics of Finansal Markets''. Lecture notes, Department of Economics Universty of Essex, U.K.,15-20.
• Benartzi, S., Thaler, R., (1995), Myopic Loss-aversion and The Equity Premium Puzzle, Quarterly Journal of Economics, 110(1), pp.73-92
• Bernstein, W., (2005). “Yatırımın Dört Temel Taşı”, Scala Yayıncılık, Çeviri: Nesenur Domaniç, Nusret Avhan, 231
• Bostancı, F., (2003). “Davranışçı Finans”, Sermaye Piyasası Kurulu Denetleme Dairesi Yeterlilik Etüdü, İstanbul, s.1.
• Çoban, A. T. (2009). İMKB’de sürü davranışının test edilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Devenow, A. and Welch, I. (1996). Rational herding in financial economics.European economic review, 40(3-5), 603-615.
• Döm, S. (2003). Yatırımcı Psikolojisi ve İMKB Üzerine Ampirik Bir Çalışma. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Fentress, J. ve Wickham, C. (1994) Social Memory, Blackwell, UK:1994
• Fouka, V. Ve Voth, H. J. (2016) Reprisals Remembered: German-Greek Conflict and Car Sales During the Euro Crisis, (September, 2016),
• Gavilanes, R., Mollgaard, A., Tsvetkova, M. ve Yasseri, T. (2017) The Memory Remains: Understanding Collective Memory In The Digital Age, Science Advances, 3(4):1-7
• Halbwachs, M. (2018). Kolektif hafıza. (Çev.: Banu Barış). Ankara: Heretik Yayınları
• Habwachs, M., (2019), Hafızanın toplumsal çerçeveleri, Ankara, Heretik Yayınları
• Hilton, D. J. (2001). The psychology of financial decision-making: applications to trading, dealing, and ınvestment analysis. The Journal of Psychology and Financial Markets, 2(1), 37-53.
• Huyssen, A. (1995) Twilight Memories : Marking Time in a Culture of Amnesia. Routledge, New York: 1995.
• Kahneman D., (2011), Hızlı ve yavaş düşünme, Varlık Yayınları, İstanbul:2011
• Kahneman D., Tversky A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk Econometrica, 47, 263-291
• Kahneman D., & Tversky, A., (1984). “Choices, Values, and Frames”, American Physchologist, Vol. 39,No. 4, 343 – 344.
• Kübilay, B. ve Bayrakdaroğlu, A. (2016) An Empirical Research on Investor Biases in Financial Decision Making, Financial Risk Tolerance and Financial Personality, Internatioanl Journal of Financial Research, 7 (2), 171-182
• Küden, M. (2014). Davranışsal Finans Açısından Bireysel Yatırım Tercihlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gediz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Korkmaz, T. ve Ceylan A. (2017). Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi. Ekin Basım Yayın Dağıtım, 9. Basım, İstanbul, 782.
• Madaan, G. Ve Singh, S. (2019) An analysis of Behavioral Biases in Investment Decision Making, International Journal of Financial Research,10 (4), 55-67
• Markowitz, H. (1952). Portfolio Selection. Journal of Finance, 7(1), 82. Mullainathan, S. (2002) A Memory Based Model of Bounded Rationality,The Quarterly Journal of Economics, 17 (3), 735-774
• Nofsinger, John R. (2014). Yatırım psikolojisi, Çev. Sümeyra Gazel, 5. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Orianne, J. ve Eustache, F. (2023) Collective Memory: Between Individual Systems of Consciousness and Social Systems, Frontiers in Psychology, 14, 1-14
• Peon,D. Ve Antelo, M. (2021)The Effect of Behavioral Biases on Financial Decisions, Revista Estrategia Organiacional, 10 (2):1-63
• Puntscher, S., Hauser, C., Pichler, K. Ve Tappeiner, G. (2014) Social Capital and Collective Memory: A Complex Relationship, Kyklos, International Review for Social Sciences, 67(1),116-132
• Pompian, M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Management: How to Build Optimal Portfolios for Private Clients, John Wiley & Sons, New Jersey
• Statman, Meir (1999) Behaviorial Finance: Past Battles and Future Engagements, Financial Analysts Journal , 55(6),18-27.
• Ricciardi, V. ve Simon, H. (2000) What is Behavioral Finance, Business, Education &Technology Journal, 2(2), 1-9
• Rosyidah, U. ve Pratikto, H. (2022) The Role of Behavioral Bias on Financial Decision Making: A Systematic Literature Review and Future Research Agenda, Journal of Entreprise and Development, 4 (1):157-179
• Rubinstein, M. (2002). "Markowitz's "Portfolio Selection: A Fifty-Year Retrospective, The Journal of Finance, 57 (3):1041-1045
• Sattar, M., Toseef, M. ve Sattar, m. F. (2020) Behavioral Finance Biases in Investment Decision Making, International Journal of Accounting, Finance and Risk Management, 5 (2): 69-75
• Schwartz, B. (2000). Self-determination: The tyranny of freedom. American Psychologist, 55(1), 79-88. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.79
• Sefil, S., ve Çilingiroğlu, H. K. (2011). Davranışsal Finansın Temelleri: Karar vermenin bilişsel ve duygusal eğilimleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (19), 247-268
• Shleifer A., Vishny R.; “The limits of arbitrage” Journal of Finance vol.52, (1997).
• Thaler RH (1999). Zihinsel muhasebe önemlidir. Davranışsal Karar Verme Dergisi, 12 (3), 183-206
• Tuncel, K. (2014) A Review of the Social Memory Literature: Schools, Approaches and Debates, Uluslararası Suçlar ve Tarih, 15, 77-12
• Virigeni, M. ve Rao, M. (2017) Contemporary Developments in Behavioral Finance, International Journal of Economics and Financial Issues, 7 (1), 448-459
• Wang, F.A., (2001). “Overconfidence, Investor Sentiment, and Evolution” Journal of Financial Intermediation 10, 138–170
• Xiaoxiao Shi, A. (2012) Cognitive Ability and Psychological Biases: Perspective from Chinese Stock Individual Investors, Master Thesis, Umea School of Business.