Lisansüstü Öğrencilerine Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği'nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 14, 1 - 23, 31.12.2023

Mustafa Aydın Başar , Gökalp Sezen

Öz

Lisansüstü öğrencilerinin mesleklerinde yaşadıkları ve yaşayacakları problemler beraberinde mesleki kaygıyı da doğurmaktadır. Bu çalışmanın amacı, lisansüstü öğrencilerinin mesleki kaygılarını ölçmeye yönelik geçerliği ve güvenirliği sağlanmış veri toplama araçlarının geliştirilmesidir. Araştırma, evrende yer alan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü’nde 2021-2022 öğretim yılında eğitim gören Eğitim Bilimleri, Sağlık Bilimleri, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri Anabilim Dallarında bulunan 223 öğrenciye gönüllü olarak uygulanmıştır. Lisansüstü Öğrencilerine Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeklerinin geçerliğin ve güvenirliğin sağlanması için kapsam ve yapı geçerlikleri, düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları, Cronbach Alfa, Spearman-Brown, Gutman Split-Half ve Formlar Arası Korelasyonları incelenmiştir.
Çalışan Lisansüstü Öğrencilerine Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği faktörlerinin düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarına bakıldığında 0.320 ile 0.763 arasında, Cronbach Alfa değerinin ise 0.687 ile 0.901 arasında değişmektedir. %27’lik üst ile %27’lik alt grupların t-testi sonuçlarına bakıldığında Çalışan Lisansüstü Öğrencilerine Yönelik MKÖ’nin tüm maddeleri anlamlı bulunmuştur. Çalışmayan Lisansüstü Öğrencilerine Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği faktörlerinin düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarına bakıldığında 0.423 ile 0.681 arasında, Cronbach Alfa değerinin ise 0.782 ile 0.866 arasında değişmektedir. %27’lik üst ile %27’lik alt grupların t-testi sonuçlarına bakıldığında Çalışmayan Lisansüstü Öğrencilerine Yönelik MKÖ’nin tüm maddeleri anlamlı bulunmuştur. Sonuç olarak Çalışan ve Çalışmayan Lisansüstü Öğrencilere Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeklerinin uygulanabilmesi için yeterli düzeyde geçerli ve güvenirliğe sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Kaygı, lisansüstü öğrencilerinin mesleki kaygıları, mesleki kaygı ölçeği, ölçek geliştirme

Destekleyen Kurum

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Kaynakça

• Aytar, G. & Erkan, G. (1986). XXI. Ulusal Psikiyatri Kongresi ve Nörolojik Bilimler Kongresi. Bilimsel Çalışmaları. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Beck, A. T., Emery, G., Özakkaş, T. & Öztürk, V. (2006). Anksiyete bozuklukları ve fobiler: Bilişsel bir bakış açısı. İstanbul: Litera yayıncılık.
• Bozdam, A. & Taşğın, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Cabı, E. & Yalçınalp, S. (2013). Öğretmen AdaylarIna Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği (MKÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 85-96. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/252-published.pdf
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (2003). İnsan ve Davranışı, Psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çubukçu, Z. & Dönmez, A. (2011). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 7(1), 3-25. https://dergipark.org.tr/en/pub/eku/issue/5451/73839
• Dilmaç, O. (2010). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Güzel sanatlar enstitüsü dergisi, (24), 49-65. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunigsed/issue/2578/33191
• Dursun, S. & Karagün, E. (2012). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi: Kocaeli Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu son sınıf öğrencileri üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 93-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/kosbed/issue/25695/271163
• Ergin, A., Uzun, S. U. & Topaloğlu, S. (2016). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin sürekli kaygı ve mesleki kaygı düzeyleri ve bunları etkileyen etkenler. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi, 3(3), 16-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/muskutd/issue/34653/382875
• Geçtan, E. (1981). Çağdaş yaşam ve normal davranışlar. Ankara: Maya Matbaacılık Yayıncılık.
• Geçtan, E. (1996) İnsan Olmak. İstanbul: Remzi Yayınevi
• Gerçek, M. (2018). Mesleki kaygı ve kariyer uyumluluğu arasındaki ilişkiler: öğretmen adayları açısından bir inceleme. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 297-312. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/41289/401010
• Hevedanlı, Ö. Ç. (2005). Eğitim ve fen-edebiyat fakülteleri biyoloji bölümü öğrencilerinin kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 115-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6128/82187
• Işık, E. (1996). Nevrozlar. Ankara: Kent Matbaası.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın.
• Karagöz, Y. (2016). SPPS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach'ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/207823/
• Kimes, H. G. & Troth, W. A. (1974). Relationship of trait anxiety to career decisiveness. Journal of Counseling Psychology, 21(4), 277. https://psycnet.apa.org/record/1975-21984-001
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. UKK Routledge.
• Köknel, Ö. (1989). Genel ve klinik psikiyatri. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
• Köknel, Ö. (2014). Kaygıdan korkuya. İstanbul: Remzi Yayınevi
• Kurtuldu, M. K. & Ayaydın, A. (2010). Güzel sanatlar eğitimi bölümü öğrencilerinin mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 111-118. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4770/65632
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı, uygulamalar kuramlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kuzgun, Y. (2009). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzucu, Y. (2013). Küçükler için büyüklere çocuk ve ergen ruh sağlığı. Ankara: Pegem Akademi.
• Morgan, C.T. (2004). Psikolojiye giriş (H. Arıcı ve diğ., Çev.). Ankara: Meteksan.
• Öner, N. & Lecompte, A. (1983). Durumluk - sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları
• Özsoy, O. (2002). Değişen dünyada meslek seçimi, geleceğin meslekleri. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Rogan, J.M., G.D. Borich & Taylor H.P. (1992). Validation of the stages of concern questionnaire. Action in Teacher Education, (Summer) 2, 43–9. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01626620.1992.10462810?journalCode=uate20
• Sarıtaş, S. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik iyi oluş halleri, mesleki kaygı düzeyleri ve özyeterlik inançlarının incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Serin, M. K., Güneş, A. M. & Değirmenci, H. (2015). Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Mesleğe Yönelik Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Cumhuriyet International Journal of Education, 4(1): 21-34. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/29845/321360
• Şimşek, L. (1994). Mühendislerin iş tatminini etkileyen faktörler ve uygulamalı bir çalışma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Taşğın, Ö. (2006). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda okuyan öğretmen adaylarının meslekî kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 679-686. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49104/626644
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Telman, C. (2002). Başarıya Giden Yolda Meslek Seçimi. İstanbul: Şahinkaya Matbaası.
• Tümerdem. R. (2007). Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya son sınıf öğrencilerinin kaygılarını etkileyen etmenler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6134/82272
• Türk Dil Kurumu. (2022). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını
• Uludağ, G., Taşdöven, H. & Dönmez, M. (2014). Polis adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 75-94. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2836/38656
• Varol, Ş. (1990). Lise son sınıf öğrencilerinin kaygılarını etkileyen etmenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Varol. Y. K., Erbaş. M. K. & Ünlü. H. (2014). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarını Yordama Gücü. Atatürk Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dergisi, 12 (2). 113-123. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spormetre/issue/41324/499430