OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERE EV İÇİ YAŞAM BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNDE FOTOĞRAF İPUCUNUN VE VİDEO İPUCUNUN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 14, 65 - 94, 31.12.2023

Esra Yavuzaslan , Nuray Öncül

Öz

Araştırmada otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylere ev içi yaşam becerilerinin öğretilmesinde fotoğraf ipucunun ve video ipucunun etkililik ve verimlilikleri karşılaştırılmıştır. Araştırmanın katılımcılarından ve öğretmenlerinden ev içi yaşam becerilerine, fotoğraf ipucu ve video ipucuna yönelik görüş alınmıştır. Katılımcılar 12-14 yaşlarında OSB olan dört erkek bireydir. Araştırmada uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeli kullanılmıştır. Çalışmanın iç geçerliliğini tehdit eden unsurları ortadan kaldırmak için üçüncü bir beceri kontrol beceri olarak belirlenmiş ve edinim evresi bitene kadar tüm katılımcılardan bu beceriye ilişkin başlama düzeyi verisi alınmıştır. Katılımcılar edinim evresini tamamladığından etkili ve verimli olarak seçilen yöntem ile kontrol becerinin öğretimi gerçekleştirilmiştir. Etkililik bulgularına bakıldığında OSB olan bireylere ev içi yaşam becerilerinin kazandırılmasında tüm bireylerde fotoğraf ipucunun ve video ipucunun her ikisinin de etkili olduğu görülmüştür. Verimlilik bulgularına bakıldığında, katılımcılar için video ipucunun daha verimli olduğu görülmüştür. İzleme ve genelleme bulgularında da katılımcıların becerileri koruduğu ve her iki öğretim yöntemiyle de genelleyebildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf ipucu, Ev içi yaşam becerileri, Otizm spektrum bozukluğu, Video ipucu.

Kaynakça

• Alwell, M. Cobb, B. (2009). Functional life skills curricular interventions for youth with disabilities: A systematic review. Career Development for Exceptional Individuals, 32(2), 82-93.
• Bennett, K. D., Gutierrez, A. and Honsberger, T. (2013). A comparison of video prompting with and without voice-over narration on the clerical skills of adolescents with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(10), 1273-1281.
• Browder, D. M. and Bambara, L. (2000). Home and community. ME Snell ve F. Brown (Ed.), Instruction of student with severe disabilities içinde (543-589).
• Cannella-Malone, H. I., Fleming, C., Chung, Y. C., Wheeler, G. M., Basbagill, A. R. ,Singh, A. H. (2011). Teaching daily living skills to seven individuals with severe intellectual disabilities: A comparison of video prompting to video modeling. Journal of Positive Behavior Interventions, 13, 144-153.
• Cannella-Malone, H. I., Tullis, C. A., Payne, D., Sabielny, L. M. (2012). The effects of self-directed video prompting with two students with intellectual and developmental disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 24(6), 617-634.
• Chebuhar, A., McCarthy, A. M., Bosch, J., Baker, S. (2013). Using picture schedules in medical settings for patients with an autism spectrum disorder. Journal of Pediatric Nursing, 28(2), 125-134.
• Cihak, D. F., Wright, R. and Ayres, K. M. (2010). Use of self-modeling static-picture prompts via a handheld computer to facilitate self-monitoring in the general education classroom. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 136-149.
• Cihak, D. F. (2011). Comparing pictioral and video modeling activity schedules during transitions for students with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders, 5, 433-441.
• Çankaya, S. (2013). Zihin engellilere özbakım ve ev içi becerilerinin öğretiminde ailelere yönelik beceri öğretimi yazılımının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çattık, E. O. ve Ergenekon, Y. (2019). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Bağımsız Yaşam Becerilerinin Öğretildiği Araştırmaların İncelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 572-607.
• Gies, M. L., (2012). The use of video prompting on the acquisition, maintenance, and generalization of a line dance by adolescents with autism spectrum disorders. Master's thesis, The Ohio State University, Ohio.
• Glodowski, K. R. and Rodriguez, N. M. (2019). The effects of scenic picture prompts on variability during the acquisition of intraverbal categorization for children with autism. The Analysis of verbal behavior, 35(2), 134-148.
• Green, S. A. and Carter, A. S. (2014). Predictors and course of daily living skills development in toddlers with autism spectrum disorders. Journal of autism and developmental disorders, 44(2), 256-263.
• Holcombe, A., Wolery, M. and Gast, D. L. (1994). Comparative single-subject research: Description of designs and discussion of problems. Topics in Early Childhood Special Education, 14(1), 119-145.
• Horn, J. A. (2008). Teaching functional skills to individuals with developmental disabilities using video prompting. Doctoral thesis. University of South Florida.
• Johnson, J. W., Blood, E., Freeman, A. and Simmons, K. (2013). Evaluating the effectiveness of teacher-implemented video prompting on an ipod touch to teach food-preparation skills to high school students with autism spectrum disorders. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 28(3), 147-158.
• Kaya, F. (2015). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilere yiyecek-içecek hazırlama becerilerinin öğretiminde sesli anlatım içeren ve içermeyen video ipucunun karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kellems, R. O., Frandsen, K., Cardon, T. A., Knight, K., Andersen, M. (2018). Effectiveness of static pictures vs. video prompting for teaching functional life skills to students with autism spectrum disorders. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 62(2), 129-139.
• Kim, K.H. and Turnbull, A. (2004). Transition to adulthood for students with severe intellectual disabilities: Shifting toward person-family interdependent planning. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities, 29, 53-57.
• Mechling, L. C. and Gustafson, M. (2009). Comparison of the effects of static picture and video prompting on completion of cooking related tasks by students with moderate intellectual disabilities. Exceptionality, 17, 103-116.
• Mechling, L. C. and Stephens, E. (2009). Comparison of self-prompting of cooking skills via Picture-based cookbooks and video recipes. Education and Training in Developmental Disabilities, 44(2), 218-236.
• Mechling, L. C., Ayres, K. M., Foster, A. L., Bryant, K. J. (2013). Cooking skills to high school students with autism comparing the effects of commercially available and custom-made video prompting. Remedial and Special Education, 34(6), 371-383.
• Murdock, L. C., Ganz, J. and Crittendon, J. (2013). Use of an iPad play story to increase play dialogue of preschoolers with autism spectrum disorders. Journal of autism and developmental disorders, 43(9), 2174-2189.
• Pierce, K. L. and Schreibman, L. (1994). Teaching daily living skills to children with autism in unsupervised settings through pictorial self-management. Journal of Applied Behavior Analysis, 27, 471-481.
• Rae, B., (2018). Picture Cues and Reading Comprehension The Impact of Picture Cues on the Reading Comprehension of First Grade Students with Autism Spectrum Disorder. https://fisherpub.sjfc.edu/education_ETD_masters/366.
• Sigafoos, J., O’Reilly, M., Cannella, H., Edrisinha, C., de la Cruz, B., Upadhyaya, M., Young, D. (2007). Evaluation of a video prompting and fading procedure for teaching dish washing skills to adults with developmental disabilities. Journal of Behavioral Education, 16(2), 93-109.
• Sindelar, P. T., Rosenberg, M. S. and Wilson, R. J. (1985). An adapted alternating treatments design for instructional research. Education and Treatment of Children, 67-76.
• Spencer, L.G. (2002). Comparıng the effectıveness of statıc pıctures vs. vıdeo modelıng on teachıng requestıng skılls to elementary chıldren wıth autısm. Doktoral dissertation, Georgia State University.
• Tekin-İftar, E. (2012). Davranış kayıt teknikleri. Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar İçinde (s. 66-108.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Tekin-İftar, E. ve Değirmenci, H. D. (2012). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların öğretimi. Tekin-İftar, E. (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (ss. 267-307). Vize Yayıncılık.
• Van Laarhoven, T., Kraus, E., Karpman, K., Nizzi, R., Valentino, J. (2010). A comparison of picture and video prompts to teach daily living skills to individuals with autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 25, 195-208.
• Varol, N. (2005). Beceri öğretimi ve öz bakım becerilerinin kazandırılması. Ankara: Kök.
• Wu, P. F., Cannella-Malone, H. I., Wheaton, J. E. and Tullis, C. A. (2016). Using video prompting with different fading procedures to teach daily living skills: A preliminary examination. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 31(2), 129-139.
• Yanardag, M., Akmanoglu, N. and Yilmaz, I. (2013). The effectiveness of video prompting on teaching aquatic play skills for children with autism. Disability and rehabilitation, 35(1), 47-56.
• Yavuz, M., (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara ev içi becerilerin öğretiminde videoyla model olma ile videoyla ipucu yöntemlerinin etkililiğinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.