Kant Ahlakının Maksimler Aracılığıyla Normatif İçeriği

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 81, 34 - 55, 20.03.2023

Sibel Kibar , Nurevşan Marş

Öz

Bu çalışmanın amacı, ahlak kuramları arasında başat yeri olan Kant ahlakının biçimsel olmaktan ziyade normatif olduğunu ortaya koymaktır. Kant, ahlak yasasını oluşturan ödevleri göstermek isterken öznel ilkelerden yani maksimlerden yola çıkar ve bu maksimlerin kendi kendileriyle çeliştiğini göstererek, maksimlerin tersinin ödev olduğu sonucuna varır. Kant’ın ahlak felsefesini anlatmakta başvurduğu öznel ilke örnekleri, içeriğe dair model oluşturmaktadır. Kant, bu öznel ilkelerin nesnelleştirilerek ahlak yasası olup olamayacağına dair değerlendirilmesi sonucunda, zorunlu ilkeler türetileceğini göstermektedir. Kant ödev ahlakının biçimsel bir ahlak olduğunu iddia etmektedir; ona göre, ahlak felsefesi içeriksel hiçbir öğeyi içerisinde barındırmamalı ve ahlak yalnızca akıldan ve aklın idelerinden türetilmelidir. Oysa Kant’ın ahlaki maksimler ilişkin vermiş olduğu örnekler ve türettiği ilkeler kesin, kati içerikler sunmaktadır çünkü Kant’a göre, aynı akıl yürütmeyle, aynı ahlaki ölçütlerle aksi sonuçlara varmak mümkün değildir. Bu da Kant’ın bu ödevleri ahlak yasası olarak buyurduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, Kant ahlakı, Kant’ın kendisinin iddia ettiği gibi biçimsel değil, kural koyucu, normatif bir ahlak felsefesidir.

Anahtar Kelimeler

Kant, Ahlak, Ödev, Maksim, Formel Ahlak, Normatif Ahlak

Kaynakça

• Berman, M. (2011). Özgünlüğün Politikası: Radikal Bireycilik ve Modern Toplumun Ortaya Çıkışı. (Çev. Nursel Yıldız). Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Duran, M. (2017). Kant’ın Ödev Ahlakı Üzerine. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (6), 57-84. https://dergipark.org.tr/tr/pub/temasa/issue/27577/292467
• Glass, R. (1971). The Contradictions in Kant's Examples. Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition, 22(5/6), 65-70. Retrieved May 12, 2021, from http://www.jstor.org/stable/4318684
• Kant, I. (1999). Pratik Aklın Eleştirisi (çev. I. Kuçuradi, Ü. Gökberk, F. Akadlı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları. (Eserin orijinali 1788’de yayımlanmıştır).
• Kant, I. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. (Çev. I. Kuçuradi), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları. (Eserin orijinali 1786’de yayımlandı).
• Singer, P. (2015). Pratik Etik (Çev. N. Çatlı), İstanbul: İthaki Yayınevi. (Eserin orijinali 2011’de yayımlanmıştır).
• Timmermann, J. (2000). Kant’s Puzzling Ethics of Maxims. The Harvard Review of Philosophy 8 (1):39-52.
• Varden, H. (2010). Kant and Lying to the Murderer at the Door One More Time: Kant's Legal Philosophy and Lies to Murderers and Nazis. Journal of Social Philosophy. 18 Kasım 2010. Vol: 41, No. 4. Erişim adresi: https://doi.org/10.1111/j.1467-9833.2010.01507.
• Yükselbaba, Ü. (2010). Kant’ın Ahlak Felsefesinden Habermas’ın Söylem Etiğine Geçiş. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, 22, 142-166.