Metaforik Anlatımda Doğa ve Sanat İlişkisi Yorumlaması

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 3, 54 - 73, 23.12.2025

Rabia Hatun Yalabuk

Öz

Doğa ve sanat, tarih boyunca birbirini besleyen temel kavramlar olarak insan düşüncesinde merkezi bir yere sahiptir. Bu çalışma, doğa ile sanat arasındaki metaforik, estetik ve kavramsal ilişkiyi Land Art ve çevresel sanat pratiği üzerinden inceleyerek sanat eğitiminde mekân ve ekolojik farkındalık kazanımına katkılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dennis Oppenheim’in Electric Kiss (2008), Robert Smithson’un Spiral Jetty (1970), Hans Haacke’nin Grass Cube (1967), Richard Long’un Kader ve Şans (2019) ve Olafur Eliasson’un Green River (1998) yapıtları betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiş; eserlerin biçimsel, mekânsal ve kavramsal özellikleri, doğa ve mekânla kurdukları ilişkiler ve metaforik anlamları bağlamında yorumlanmıştır (Storm King Art Center, t.y.; Turani, 2012; Bishop, 2005). Kuramsal çerçevede metafor, bir kavram alanını başka bir kavram alanıyla anlamlandırma aracı olarak ele alınmış ve eserlerin hem estetik hem de kavramsal boyutlarını yapılandırmadaki rolü vurgulanmıştır (Lakoff & Johnson, 1980; Kövecses, 2002). Bulgular, çevresel sanat uygulamalarının doğa ve mekân algısını genişlettiğini, yaratıcılığı ve araştırma becerilerini desteklediğini ve izleyiciyi çevresel farkındalık düzeyinde düşünsel bir sürece dahil ettiğini göstermektedir. Çalışma, doğa ve sanat ilişkisinin anlamlandırılmasında ve sanat eğitiminde ekolojik bilincin geliştirilmesinde özgün bir katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

metafor , sanat , doğa , arazi sanatı’’

Interpretation of The Relationship Between Nature and Art in Metaphorical Expression

Öz

Nature and art have historically occupied a central place in human thought as interdependent fundamental concepts. This study aims to examine the metaphorical, aesthetic, and conceptual relationship between nature and art through Land Art and environmental art practices, highlighting their contributions to spatial and ecological awareness in art education. The works of Dennis Oppenheim (Electric Kiss, 2008), Robert Smithson (Spiral Jetty, 1970), Hans Haacke (Grass Cube, 1967), Richard Long (Fate and Chance, 2019), and Olafur Eliasson (Green River, 1998) were analyzed using a descriptive analysis method, with attention to their formal, spatial, and conceptual characteristics, their interactions with nature and space, and their metaphorical meanings (Storm King Art Center, n.d.; Turani, 2012; Bishop, 2005). Within the theoretical framework, metaphor is considered a tool for understanding one conceptual domain through another, emphasizing its role in structuring both the aesthetic and conceptual dimensions of artworks (Lakoff & Johnson, 1980; Kövecses, 2002). The findings indicate that environmental art practices expand perceptions of nature and space, support creativity and research skills, and engage viewers in a cognitive process that enhances environmental awareness. This study contributes uniquely to the understanding of the relationship between nature and art and to the promotion of ecological consciousness in art education.

Anahtar Kelimeler

metaphor , art , nature , land art

Kaynakça

• Akay Sumnu, E. (2024). Yer ve gök arasında arazi sanatı. Sanat Yazıları, 50, 271–285. https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1434307
• Aksoy, H. (2022). Olafur Eliasson’un sanatında bir ortaklık alanı olarak doğanın yeniden üretimi. İnsanat Sanat Tasarım ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, 2(1), 41–61.
• Alberro, A. (2003). Hans Haacke. Phaidon Press.
• Antmen, A. (2008). 20. yüzyıl batı sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Beardsley, J. (1998). Earthworks and beyond: contemporary art in the landscape. Abbeville Press.
• Beyoğlu, A. (2017). Sanat eğitiminde mekân kavramının teknolojik gelişmelerle sanatçıların yapıtlarındaki başkalaşımı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 47–59.
• Brown, A. (2014). Güncel sanat ve ekoloji (E. Gözgü & Y. Adam, Trans.). Lal Yayınları.
• Buchloh, B. H. D. (1987’a). Hans Haacke: memory and instrumental reason. October, 44, 58–88.
• Buchloh, B. H. D. (1987b). Dennis Oppenheim: conceptual and performative strategies. October, 44, 68–75.
• Eliasson, O. (2009). Take your time: Olafur Eliasson. San Francisco Museum of Modern Art.
• Eliasson, O., & Ursprung, P. (2012). Studio Olafur Eliasson: an encyclopedia. Taschen.
• Gültekin, T., & Tokdil, E. (2017). Francis Bacon’ın putlar kuramı betimlemesinde yeryüzü sanatı ve yoksul sanatta söylem üretimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 52, 181–197.
• Haacke, H. (1971). Systems. In J. Siegelaub (Ed.), International exhibition of conceptual art (pp. 12–14). Seth Siegelaub.
• Kayahan, Z., & Çevik, N. (2020). Çağdaş sanatlarda ‘doğa’ ekseninde mekâna özgü müdahaleler. Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi E-Dergisi, 7(1), 32–46. https://doi.org/10.30804/cesmicihan.672970
• Kedik, A. S. (2010). Richard Long: bir yürüyüşün ima ettikleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(5), 107–120. https://doi.org/10.18603/std.00635
• Kövecses, Z. (2002). Metaphor: a practical introduction. Oxford University Press.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. University of Chicago Press.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil (G. Y. Demir, Trans.). Paradigma Yayıncılık.
• Long, R. (1987). Richard Long. Thames and Hudson.
• Long, R. (2002). Walking the line. Thames & Hudson.
• Oppenheim, D. (1970). Annual rings. In J. H. Hopps (Ed.), Projects and performances. Dwan Gallery.
• Salman, Ş. C. (2023). Arazi sanatının en önemli eserlerinden Spiral Jetty’nin eser-doğa ilişkisinin incelenmesi üzerine bir araştırma. IDEART Uluslararası Tasarım ve Sanat Dergisi, 1(2), 89–98.
• Saygı, S. (2016). Çağdaş sanatta doğa algısı ve ekolojik farkındalık. Sanat – Tasarım Dergisi, 7, 7–13.
• Selçuk, E., & Ünay, S. (2020). İçerideki doğa. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 6(1), 14–26. https://doi.org/10.22252/ijca.749369
• Smithson, R. (1968). A sedimentation of the mind: earth projects. Artforum, 7(1), 108–110.
• Storm King Art Center. (n.d.). Dennis Oppenheim: Terrestrial Landscape – Electric Kiss. Retrieved from https://stormking.org/exhibitions/oppenheim/electric-kiss.html
• Turani, A. (2012). Dünya sanat tarihi. Remzi Kitabevi.
• Yazıcı, B. (2022). Doğa ile sanat arasındaki köprü: doğa metaforları. Art-e Sanat Dergisi, 15(29), 625–641. https://doi.org/10.21602/sduarte.1069715
• Resim1: https://stormking.org/exhibitions/oppenheim/electric-kiss.html erişim 10.07.2025
• Resim 2: https://holtsmithsonfoundation.org/spiral-jetty erişim 11.07.2025
• Resim 3: https://listart.mit.edu/exhibitions/hans-haacke-1967 erişim 11.07.2025
• Resim 4: http://www.richardlong.org/Exhibitions/2019/FATE_AND_LUCK_1.html erişim 10.07.2025
• Resim 5: https://www.oggusto.com/sanat/sanatci/olafur-eliasson-hayati-eserleri-ve bilinmeyenleri#Olafur_Eliasonun_Eserleri erişim 15.07.2025