THE POWER OF POSTPONING/PROHIBITING THE MEETING AND DEMONSTRATION WALK AND THE LIMITATIONS OF THE USE OF THIS POWER IN EXTRAORDINARY CONDITIONS

Yıl 2017, Cilt: XXI Sayı: 3-4, 83 - 119, 01.12.2017

Sencer Abdullah Akkoyunlu

Öz

İDARENİN TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞLERİNİ ERTELEME/YASAKLAMA YETKİSİ VE BU YETKİNİN OLAĞANÜSTÜ HALLERDE KULLANIMININ SINIRLARI

Öz

Kişiler kendilerinde rahatsızlık meydana getiren güncel gelişmeler veya geçmişte yaşanmış olup da belirli zamanlarda anılması gereken olaylar karşısında tepkilerini ortaya koymak üzere bir araya gelirler ve toplulukları oluştururlar. Topluluklar tepkilerini ya meydan gibi bir yerde toplanarak ya da bir yerden bir yere yürürken gösterirler. Yani toplantı ve gösteri yürüyüşleriyle bu faaliyeti gerçekleştirirler. Kişiler bu surette kamuoyunun ve diğer muhataplarının ilgisini de çekmeye çalışırlar. Dolayısıyla özellikle görünür yerlerde bu etkinlikleri gerçekleştirmeye çalışırlar. Ancak etkinliklerin böyle yerlerde gerçekleştirilmesi kamu düzeninin bozulmasına ve kamu hizmetlerinin aksamasına yol açabilir. Nitekim idare bunlara genellikle müdahale eder. İdarenin toplantı ve gösteri yürüyüşlerine müdahale etmek üzere zaman zaman bu etkinlikleri erteleme ve yasaklama yoluna gider.
İdarenin toplantı ve gösteri yürüyüşlerini erteleme/yasaklama yetkisi Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununda ve Olağanüstü Hal Kanunu’nda düzenlenmiştir. TGYK’da idareye bu yetki toplantılar bakımından açıkça tanınmış olmakla birlikte, gösteri yürüyüşleri bakımından açıkça tanınmamıştır. Ancak TGYK’nın 20’nci maddesinde idarenin gösteri yürüyüşleri hakkında da bu yetkilere başvurabileceği ortaya konulmuştur. Kanunun 20’nci maddesinin birinci fıkrasında gösteri yürüyüşlerinin ertelenmesi veya yasaklanması hakkında da bu Kanunun üçüncü ve dördüncü bölümlerindeki hükümlerin uygulanacağı öngörülmüş olup, Kanunun dördüncü bölümünde idarenin erteleme ve yasaklama yetkileri düzenlenmiştir. Dolayısıyla erteleme veya yasaklamaya ilişkin hükümlerin toplantıların yanı sıra gösteri yürüyüşleri hakkında da geçerli olduğu öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü, Yürüyüş Hakkı, Erteleme/Yasaklama Yetkisi, Olağanüstü Haller, Ölçülülük

Kaynakça

• AKIN, İlhan F.; “Toplanma Özgürlüğü”, İ.Ü.H.F.M, C. 30, S. 3-4, 1964, s. 545-567.
• ANAYURT, Ömer; Toplanma Hürriyeti Kavramı ve Türk Anayasa Hukukunda Toplanma Hürriyeti, İstanbul, 1998 (Toplanma Hürriyeti).
• ANAYURT, Ömer; “Ankara ve Strasburg Pencerelerinden Toplanma Hakkına Farklı Bakışlar ve Çatışma Alanları”, II. Oturum-Toplantı Ve Gösteri Yürüyüşü Hakkına İlişkin AİHM ve AYM İçtihadı, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı ve Demokratik Toplum Düzeni Kavramıyla İlişkisi Çalıştayı, Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Ankara, 2014 (Toplanma Hakkı).
• ALPKAYA, Gökçen; “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Uygulamasında Toplanma Özgürlüğüne Hak”, A.Ü.S.B.F Dergisi, C. 56, S. 3, 2001, s. 1-18.
• ATALAN, Yasin; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkının Kullanılmasında İdarenin Yetkileri (Tez Danışmanı: Doç. Dr. K. Burak ÖZTÜRK), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.
• ATALAY, Esra; Türkiye’de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Özgürlüğü, İzmir, 1995.
• ATAY, Ender Ethem; İdare Hukuku, 3. Bası, Ankara, 2012.
• AZRAK, Ülkü; “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu”, Anayasa ve Uyum Yasaları Açık Oturum Tutanakları (13-14 Aralık 2002), 2003, s. 237-246.
• ÇELİK, Cemil; Olağanüstü Hal ve Temel Hak ve Hürriyetler, Ankara, 2010.
• ÇÖZELİ, Yusuf; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Türkiye Örneği, Ankara, 2016.
• ESEN, Selin; Karşılaştırmalı Hukukta Ve Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimi, Ankara, 2008.
• GERAY, Cevat; “Türkiye’de Toplanma Hürriyetinin Düzenlenmesi”, A.Ü.S.B.F Dergisi, C. 14, S. 4, 1959, s. 100-118.
• GÜNDAY, Metin; İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara, 2011.
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki; Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Ölçülülük İlkesi, Doç. Dr. Abuzer KENDİGELEN (Editör), Prof. Dr. Hayri DOMANİÇ’E 80. Yaş Günü Armağanı, (s. 1287-1337), C. II, İstanbul, 2001
• İŞGÖREN, Ali; Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri, 3. Baskı, Ankara, 2016.
• KABOĞLU, İbrahim Ö., Kolektif Özgürlükler, Diyarbakır, 1989 (Kolektif).
• KABOĞLU, İbrahim Ö. ; “Dernek ve Toplantı Özgürlükleri”, İnsan Hakları Yıllığı Dergisi, S. 14/1, 1992, s. 109-129 (Toplantı).
• KAMAN, Nur Zeliha; “I. Oturum-Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkına İlişkin Hukuksal Çerçeve”, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı ve Demokratik Toplum Düzeni Kavramıyla İlişkisi Çalıştayı, Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Ankara, 2014.
• KARAN, Ulaş; “I. Oturum-Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkına İlişkin Hukuksal Çerçeve”, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı ve Demokratik Toplum Düzeni Kavramıyla İlişkisi Çalıştayı, Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Ankara, 2014.
• KUZU, Burhan; Olağanüstü Hal Kavramı ve Türk Anayasa Hukukunda Olağanüstü Hal Rejimi, İstanbul, 1993.
• METİN, Yüksel; Ölçülülük İlkesi-Karşılaştırmalı Bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Ankara, 2002
• MOMBOISSE, Raymont M., Crowd Control and Riot Prevention, Tercüme ve Düzenleme: A. Turhan ŞENEL, Ankara, 1966.
• OĞURLU, Yücel; Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Ankara, 2002.
• ÖZBUDUN, Ergun; Türk Anayasa Hukuku, 15. Baskı, Ankara, 2014.
• ÖZENÇ, Berke; “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Mekân Yasakları”, İ.Ü.H.F.M, C. LXXIII, S. 2, 2015, s. 87-134.
• RUMPF, Christian; “Ölçülülük İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlevi ve Niteliği”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 10, 1993, s. 25-48.
• SOYSAL, Mümtaz; 100 Soruda Anayasanın Anlamı, 7. Baskı, 1987.
• UYGUN, Oktay; 1982 Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Rejimi, İstanbul, 1992 (Genel Rejim).
• UYGUN, Oktay; “Açılış Oturumu”, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı ve Demokratik Toplum Düzeni Kavramıyla İlişkisi Çalıştayı, Türkiye İnsan Hakları Kurumu, Ankara, 2014 (Çalıştay).
• YARSUVAT, Duygun; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hürriyeti ve İlgili Ceza Hükümleri, İstanbul, 1968.
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi; “Dernek, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hak ve Özgürlüklerine İlişkin Anayasada Yapılan Son Değişiklikler Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa Hukuku 1. Uluslararası Sempozyumu, 22-24 Nisan 2003, s. 37-44.