NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNDA TAZMİNAT SORUMLULARI BAKIMINDAN PARİS SÖZLEŞMESİ VE TBK M.71’İN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Cilt: XXIII Sayı: 3-4, 357 - 394, 01.12.2019

Nazlı Çoban

Öz

Nükleer enerji hususunda ülkemizde yaşanan gelişmelere rağmen, nükleer tesis işletenin hukuki sorumluluğu konusunda, sadece 5710 Sayılı Nükleer Güç Santrallarının Kurulması ve İşletilmesi İle Enerji Satışına İlişkin Kanununun “Lisans, İzin ve Yükümlülükler” başlıklı 5. maddesinde; nükleer yakıt, radyoaktif madde veya radyoaktif atık taşınırken veya santralda bir kaza olması durumunda 29/07/1960 tarihli Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Sorumluluk Hakkındaki Paris Sözleşmesi ve ek değişiklikleri ile diğer ulusal ve uluslararası mevzuatın uygulanacağı belirtilmekle yetinilmiş, iç hukukumuzda özel bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Ancak nükleer santrallerde meydana gelebilecek kazaların üçüncü şahıslar üzerindeki olası etkileri tahmin edilemeyecek kadar ağır olabilir. Bu nedenle üçüncü kişilerin zararlarından hangi hukuk ilkelerine göre ve kimlerin sorumlu olacağının belirlenmesi büyük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nükleer Santral, Sorumluluk, Tehlike Sorumluluğu, Paris Sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu m.71

THE LEGAL RESPONSIBILITY OF THE OPERATOR OF NUCLEAR POWER PLANTS PARIS CONVENTION AND CODE OF OBLIGATION ARTICLE 71 COMPORISON IN POINT OF WHOEVER IS RESPONSIBLE FOR COMPENSATION

Öz

Despite in accordance with developments about nuclear energy in our country, regarding the legal responsibility of operator of nuclear power plant’s, only in the 5th article titled “License, Permit and Liabilities” of the Law No. 5710 on the Establishment and Operation of Nuclear Power Plants and Energy Sales. In this article specified, the Paris Convention on Responsibility Against Third Parties and its additional amendments and other national and international legislation on 29/07/1960 are set forth in a special regulation in our domestic law will apply about the transporting nuclear fuel, radioactive material or radioactive waste, or in case of an accident in the power plant. However, there is no special regulation in this matter in our domestic law. However, the possible effects of accidents that may occur in nuclear power plants on third person can be unpredictable. Therefore, determining which legal principles and who will be responsible for the damages of third parties is of great importance. 

Anahtar Kelimeler

Nuclear Power Plant, Liability, Liability of Risk, The Paris Convention, The Code of Obligation Article 71

Kaynakça

• AKKAYAN YILDIRIM, Ayça: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Kusursuz Sorumluluğun Özel Bir Türü Olarak Tehlike Sorumluluğu, İÜHFM, C:70, S:1, 2012, s.203-220.
• AKKUTAY, İbrahim: Uluslararası Antlaşmaların Türk İç Hukukundaki Konumu ve Etkileri, GÜHFD, C:11, S:1-2, 2007, s.415-447.
• AKYOL, Şener: Medeni Hukuka Giriş, 2.B., İstanbul 2006.
• ALTIN, Vural: IV. Nesil Nükleer Santraller’, Bilim Teknik Dergisi, Aralık Sayısı 2007, Ücretsiz Eki.
• ANTALYA, O. Gökhan: Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler, MÜHF-HAD, C:14, S:4, 2008, s.63-83.
• ANTALYA, O. Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I, İstanbul 2016.
• ATAMER, Yeşim: Revize Edilmiş Türk Borçlar Kanunu Tasarısına İlişkin Değerlendirme ve Teklifler, Hukuki Perspektifler Dergisi, S:6, 2006, s.8-37.
• ATAY, Ender Ethem: Uluslararası Antlaşmaların İç Hukuktaki Yeri ve İdareyi Bağlayıcılığı, Ankara Barosu Hukuk Kurultayı 2000, s.391-425.
• AYAN, Mehmet: Borçlar Hukuku (Genel Hükümler), 11.B., Ankara 2016.
• AYBAY, Rona: Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri, TBBD, S:70, 2007, s.187-213.
• AYDOĞDU, Murat: Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukuki Sorumluluğu, 1.B., Ankara 2009.
• BAŞLAR, Kemal: Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması, Üstünlüğü ve Anayasal Denetimi Üzerine, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Sevin Toluner’e Armağan, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma Merkezi, Y:24, S:1-2, 2004, s.279-336.
• BAŞOĞLU, Başak: Çevre Zararlarından Doğan Hukuki Sorumluluk (Doktora), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• BAŞTERZİ, Süleyman: Uluslararası Sözleşmeler ve İç Hukuk Kuralları Çerçevesinde Kamu Görevlilerinin Toplu Pazarlık ve Toplu Sözleşme Sorunu, TİSK Akademi, 2016/II s.14-50.
• BAŞTUĞ, İrfan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3.B., Manisa 1984.
• BİLİR, Faruk: Anayasa’nın 90. Maddesinde Yapılan Değişiklik Çerçevesinde Milletlerarası Antlaşmaların İç Hukuktaki Yeri, SÜHFD, C:13, S:1, 2005, s.77-109.
• BUZ, Vedat: Aynı Şahsın Farklı Hukuki Sebeplerle Sorumluluğu, BATİDER, C.29, S.2, s.19-57.
• BÜYÜKSAĞIŞ, Erdem: Tehlike Esasına Dayanan Genel Sorumluluk Kuralı Üzerine Eleştirel Değerlendirmeler, DEÜHFD, C:8, S:11-20, 2006, s.1-20.
• ÇEKİN, Mesut Serdar: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 71 Çerçevesinde Tehlike Sorumluluğu, 1.B., İstanbul 2016.
• ÇELİK, Edip (2004), ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Türk Hukukundaki Yeri ve Uygulaması’, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Lütfi Duran’a Armağan, Y:24, S:1-2, s.279-336.
• DİNÇ, Güney: Anayasanın Değiştirilen 90. Maddesi Karşısında Temel Hak ve Özgürlükler, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa m.90/son) adlı paneldeki bildirisi, Ankara 2005, s.150-156.
• EDİS, Seyfullah: Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 3.B., Ankara 1987.
• ERDEM, Mehmet: Türk Borçlar Kanunu Uyarınca Tehlike Sorumluluğu, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İstanbul 2012, s.217-227.
• EREN, Fikret: Karayolları Trafik Kanununa Göre Motorlu Araç İşletenin Akit Dışı Sorumluluğunun Hukuki Niteliği ve Unsurları, AÜHFD, C.39, S.1, Y.1987, s.159-212.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21.B., Ankara 2017.
• ERİŞGİN, Nuri: Gaz ve Akaryakıt Taşıyan Boru Hattı İşletenin Hukuki Sorumluluğu, Ankara 1996, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERİŞGİN, Nuri: Tehlike Bağı, AÜHFD, C:49, S:11, 2000, s.37-154 (2000).
• ERİŞGİN, Nuri: Türk Borçlar Kanunu Madde 71: Genel Tehlike Sorumluluğu, Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu, İstanbul 2013, s.59-100 (2013).
• GÖNENÇ, Levent: 1982 Anayasası’nda Sessiz Devrim: 90. Madde Değişikliği ve GetirdiğiSorunlar,<http://www.yasayananayasa.ankara. edu.tr/belgeler/analizler/90_madde.pdf>, 07.01.2019.
• GÖZLER, Kemal: İnsan Hakları Normlarının Anayasaüstülüğü Sorunu, Türkiyede İnsan Hakları, Ankara 2000.
• GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, 15.B., Bursa 2018 (2018).
• GÜLMEZ Mesut: Sendikal Haklara İlişkin Sözleşmelerin İç Hukuka Üstünlüğü ve Yasalarımızdaki Aykırılıklar, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2005/1 (44), s.11-56.
• GÜLMEZ, Mesut: Anayasa Değişikliği Sonrasında İnsan Hakları Sözleşmelerinin İç Hukuktaki Yeri ve Değeri, TBBD, S:54, 2004, s.147-161 (2004).
• GÜLMEZ, Mesut: İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa m.90/son) adlı paneldeki bildirisi, Ankara 2005, s.38-82 (2005).
• GÜNEYSU, Gülin: Nükleer Reaktörlerin Yol Açtığı Zararlardan Doğan Hukuki Sorumluluk, AÜHFD, C:41, S:1, 1990, s.207-223.
• GÜRAN, Sait: Egemenlik Ulus’undur Üstünlük Anayasa’dadır, Anayasa Yargısı Dergisi, C:17, 2000, s.43-61.