TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASALARININ DİN VE İNANÇ HÜRRİYETİ AÇISINDAN DEMOKRATİK BAZI ÜLKELERİN ANAYASALARIYLA KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2013, Cilt: XVII Sayı: 3-4, 1 - 25, 01.12.2013

Hasan Emir Aktaş

Öz

Din ve inanç hürriyetinin anayasal düzeyde teminat altına alınması, fert ve toplum hayatının ruhi selameti ve sosyal barışı açısından fevkalade ehemmiyetlidir. Çağdaş demokratik toplumlar, din ve inanç hürriyetini vicdan, ifade ve düşünce hürriyeti gibi temel hürriyetler çerçevesinde değerlendirmektedir.
Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti Anayasaları ile demokratik hak ve hürriyetlere siyasi ve hukuki sistemlerinde önemli yer veren bazı ülkelerin anayasaları din ve inanç hürriyetleri bakımından karşılaştırılmıştır. Yapılan tespitlerde Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının devletin gerek din ve inançlar ve gerekse farklı inanç grupları karşısındaki tavrı bakımından, demokratik sistemlerin gerektirdiği çoğulcu, hürriyetçi, fert ve sivil toplum merkezli, önyargısız, eşitlikçi ve tarafsız bir hukuki altyapıdan uzak olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Din hürriyeti, inanç hürriyeti, anayasal haklar, demokratik anayasa, Türkiye’de laiklik.

Anahtar Kelimeler

Din hürriyeti, inanç hürriyeti, anayasal haklar, demokratik anayasa, Türkiye’de laiklik.

COMPARISON OF TURKISH CONSTITUTIONS TO THOSE OF SOME DEMOCRATIC COUNTRIES WITH REGARD TO FREEDOMS OF RELIGION AND BELIEF

Öz

Constitutional guarantee for freedom of religion and belief is quite important for psychological health and social peace of individual and society. Contemporary democratic societies consider freedom of religion and belief among basic rights and freedoms like freedom of conscience, freedom of expression, freedom of thought etc.
This paper compares constitutions of Turkish Republic with regard to freedom of religion and belief to those of the countries which give a considerable place for democratic rights and freedoms in their legal and political systems. It has been found out that constitutions of Turkish Republic remarkably lack the pluralist, libertarian, individual and civil society oriented, unbiased, egalitarian and impartial democratic legal standards with regard to attitude of the state towards both religions and faiths and religious and ideological groups.

Anahtar Kelimeler

Freedom of religion, freedom of conscience, constitutional rights, democratic constitutions, secularism in Turkey.

Kaynakça

• ANAR, Erol, İnsan Hakları Tarihi, Çiviyazıları, İstanbul, 1991.
• AKILLIOĞLU, Tekin, İnsan Hakları, 2. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2010.
• ARMAĞAN, Servet, 1982 Türkiye Anayasası, 2. Baskı, Çağrı Yayınları, 2007, İstanbul.
• BEETHAM, David, Demokrasi ve İnsan Hakları, Çev. Bilal Canatan, Liber-te Yayınları, Ankara, 2006.
• CORDEIRO, Jose Luis, “Constitutions Around the World”, Ide Discussion Papers, Institute of Developing Economies, Chiba, 2008.
• DIPPEL, Horst, Constitutions of the World from the late 18th Century to the Middle of the 19th Century, K. G. Saur Verlag, München, 2006.
• DOĞAN, İsmail, Modern Toplumda Vatandaşlık Demokrasi ve İnsan Hakla-rı, 2. Baskı, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2001.
• ERDOĞAN, Mustafa, İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Orion Yayınevi, 2007, Ankara.
• ERDOĞAN, Mustafa, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2012.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih, İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, 4. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• GÖREN, Zafer, Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• GÖZE, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 12. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2011.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2005. GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006
• HAMİDULLAH, Muhammed, İslam Anayasa Hukuku, (Ed.) AKYÜZ, Vec-di, Beyan Yayınları, İstanbul, 2005.
• KABOĞLU, İbrahim, Ö., Anayasa Hukuku Dersleri, 7. Baskı, Legal Yayı-nevi, İstanbul. KALABALIK, Halil, İnsan Hakları Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2013, Ankara.
• LEWIS, Bernard, Çatışan Kültürler, Çev. Nurettin Elhüseyni, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996. Hasan Emir AKTAŞ EÜHFD, C. XVII, S. 3–4 (2013)
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 1995.
• SOYSAL, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İs-tanbul, 1987.
• ŞİRİN, Tolga, “Nefret Söylemi ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Karar-larından Örnekler”, Ed. Selda Çağlar, İnsan Hakları, Beta Yayınları, İstan-bul, 2010.
• TANÖR, Bülent, Necmi Yüzbaşıoğlu, Türk Anayasa Hukuku, 5. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2004.
• TUNÇ, Hasan / BİLİR, Faruk / YAVUZ, Bülent, Türk Anayasa Hukuku, Asil, Yayın, Ankara, 2009.
• Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası. http://www.adalet.gov.tr/ duyuru-lar/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/08-ALMANYA%20209-276.pdf.
• Avusturya Federal Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular /2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/04-AVUSTURYA%201-98.pdf.
• Belçika Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/ anayasalar/ulkeana/pdf/05-BELÇİKA%2099-148.pdf.
• Danimarka Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/ anayasalar/ulkeana/pdf/06-DANİMARKA%20149-168.pdf.
• Fransız Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar /ulkeana/pdf/07-FRANSA%20169-208.pdf.
• İrlanda Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar /ulkeana/pdf/09-İRLANDA%20277-318.pdf.
• İtalya Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ ulkeana/pdf/10-İTALYA%20319-354.pdf.
• Hollanda Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasa lar/ulkeana/pdf/11-HOLLANDA%20355-384.pdf.
• Polonya Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anaya salar/ulkeana/pdf/12-POLONYA%20385-438.pdf.
• Portekiz Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasa lar/ulkeana/pdf/13-PORTEKİZ%20439-532.pdf.
• İspanya Anayasası, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasa lar/ulkeana/pdf/14-İSPANYA%20533-584.pdf.
• Federal Constitution of the Swiss Confederation, http://www.admin .ch/ch/e/rs/1/101.en.pdf.
• The Constitution of the Kingdom of Sweden, http://www.isn.ethz.ch. Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının Din …
• Constitution of Norway, https://www.stortinget.no/en/In-English/About-the-Storting/The-Constitution/The-Constitutio