TİCARİ DEFTERLER - CARİ HESAP - ACENTE

Yıl 2012, Cilt: XVI Sayı: 3-4, 55 - 91, 01.12.2012

Fatih Bilgili

Öz

6102 sayılı yeni TTK 1 Temmuz 2012’de yürürlüğe girmiştir1. Ticari mevzuatın temeli olan bu Kanun birçok konu ve müesseseyi yeniden düzenlemiştir. Dolayısıyla birçok müessesede önemli değişikliklere yol açmıştır. TTK’nun öngördüğü yeni yapıda Kanunun eskiden var olan kitap sayısı
5’ten 6’ya yükseltilmiştir. Eskiden TTK ticari işletme, şirketler, kıymetli evrak, deniz ticareti ve sigorta hukukundan oluşuyorken yeni TTK’da buna bir de taşıma hukuku ayrı bir kitap olarak eklenmiştir. Yeni TTK gerek tasarı aşamasında gerekse de kanunlaştıktan sonra henüz yürürlüğe girmeden dahi birçok tartışmalara yol açmıştır. Öyle ki Kanun henüz yayımlanıp yürürlüğe girmeden 6335 sayılı yasayla2 büyük bir tadilat geçirmiştir. Bu tadilatta işlem denetçisi gibi yepyeni bir müessese Türk hukukunda ilk kez düzenleniyorken bu değişiklikle tamamen Kanundan çıkarılmıştır. Anonim şirketlerin çok az sayıda olanı hariç ve limited şirketler de
hemen hemen tamamına yakın oranda bağımsız denetim kapsamı dışına alınmıştır. 6335 sayılı yapılan değişiklikte ayrıca Kanundaki birçok hata doktrindeki eleştiriler doğrultusunda düzeltilmiştir. Yeni TTK’da en son değişiklik 6455 sayılı yasayla3 yapılmış olandır. Bu değişiklikle, özellikle, denetim dışı kalan çok sayıda anonim şirketin bakanlar kurulunca çıkarılacak
bir yönetmelikle belirlenecek denetim esasları çerçevesinde denetleneceği kanun metnine alınmış böylelikle anonim şirketlerin ta en başta öngörülen bağımsız denetime tabi olma öngörüsü tekrar gerçekleşmiş, böylelikle yeniden başa dönülmüştür. Limited şirketler ise çok az sayıda olanı hariç çok büyük sayıda olanı denetim dışı kalacaktır. Ancak bizim aşağıda inceleyeceğimiz konular bunlar değildir. Değişikliklerle ilgili kısa bilgimizi burada bitiriyoruz. Yukarıda bahsedildiği üzere yeni TTK birçok değişiklik getirmiştir. Ticari işletme kitabında genel anlamda bakıldığında çok köklü ve müesseseleri sil baştan yeniden düzenleyen ve Türk hukukunda hiç tanınmayan yeni müesseseler de getirilmiş değildir. Bu kitaptaki değişiklikler daha çok mevcut kurumları iyileştirme ve düzeltme amacını gütmekte ihtiyaç olmayanları Kanundan çıkarma şeklinde gerçekleşmiştir. Örneğin ticari tellallık kurumu Kanundan tamamen çıkarılmıştır. Çünkü 6762 sayılı TTK döneminde bu kurum uygulama imkanı ya hiç bulmamış ya da çok az uygulanmıştır.
Ticari işletme kitabının aşağıda incelemesi ve sunumu yapılacak ticari defterler, cari hesap ve acenteyle ilgili hükümlerinde ise, cari hesapta bir iki kavram değişikliği dışında hükümlerin anlam ve düzenlemesinde değişiklik yoktur. Ticari defterler bakımından, tutulacak defterlerin çeşitleri, açılış ve kapanış onayları, ticari uyuşmazlıklarda delil olma özelliği ile ilgili önemli değişiklikler vardır. Acentelik müessesesi bakımından ise özellikle acentenin haklarının iyileştirilmesi noktasında önemli değişiklikler göze çarpmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Defter Tutma Yükümlülüğü, Zorunlu Ticari Defterler, İsteğe Bağlı Ticari Defterler

Kaynakça

• Aker, Halit, Türk Ticaret Kanunu Madde 14 Hakkında Bazı Düşünceler ve Yeni Bir Tacir Türü “Hakim Teşebbüs”, Batider 2009, C.XXV, S. 2.
• Arkan, Sabih., Ticari İşletme Hukuku, 15. Bası, Ankara 2011.
• Ayhan, Rıza/Özdamar, Mehmet/Çağlar, Hayrettin, Ticari İşletme Hukuku, 5. Bası, Ankara 2012.
• Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan, Ticaret Hukuku Dersleri, Bursa 2011.
• Karahan, Sami, Ticari işletme Hukuku, 23. Bası, Konya 2012, s. 292; Çeker, Mustafa, Ticaret Hukuku, 6. Baskı, Adana 2013.