DEVLET AKLIN’IN BİR YANSIMASI OLARAK OSMANLI GİZLİ POLİS TEŞKİLATI

Yıl 2012, Cilt: XVI Sayı: 1-2, 87 - 106, 01.06.2012

Saeed Bagheri

Öz

Devletin kendi başına bir varlık olarak algılanmasını temsil eden devlet aklı kavramı, devletin illegal eylemlerini kendiliğinden meşru sayan ve onlara bir tartışılmazlık, kutsallık atfeden düşünceyi ifade etmektedir. Devlet içindeki gizli oluşumların devlet gibi davranması, olağanüstü halde devletin bekası ve varlığını sürdürmek için yasaların üstünde hareket etmesi ve hukuku askıya alarak başvurduğu her türlü hukuk dışı eylem devlet aklı doğrultusunda meşrulaştırılır. Bu anlayışa göre, devlet üstündür ve onun çıkarları her şeyden önce gelir. Bu bağlamda, devletten bağımsız işleve sahip olması gereken gizli örgütler devletin açılımını ifade eden ideolojik aygıtlar rolünü
üstlenmiştir. Çalışmanın amacı Osmanlı İmparatorluğu Sultan Abdülmecid döneminde bir iç istihbarat servisi olarak devletin bekası ve refahı doğrultusunda kurulup faaliyet göstermiş olan Osmanlı Gizli Polis Teşkilatı’nı devlet aklı kapsamında değerlendirmektir

Anahtar Kelimeler

: Devlet aklı, devletin bekası, Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlı Gizli Polis Teşkilatı, Yeni Osmanlılar

The Ottoman Secret Police as a Reflection of Reason of Stat

Öz

The concept of reason of state standing for perception of the state as an autonomous entity, represents the idea of spontaneous legitimization of the state's illegal acts and attributing indisputability and sanctity to them. Statelike acting of secret entities within the state, their transcending the law in the state of exception with the purpose of ensuring survival of the state and and by transcending the law any kind of illegal acts to which they resort is legitimized as the reason of state. According to this perception, the state is superior and its interests come before anything else. In this context, secret organizations which must have a function independent from the state, undertak the role of ideological mechanisms that represent the expansion of the state. The purpose of the study is to evaluate the Ottoman Secret Police Organization as a domestic intelligence service which was founded in and active during the kingdom of Sultan Abdülmecid in order to provide the survival and welfare of the state.

Anahtar Kelimeler

survival of the state, Ottoman Empire, Ottoman Secret Police Organization, Young Ottomans., Reason of state

Kaynakça

• ALYOT, H. Tevfik, Türkiye’de Zabıta, Ankara: Kanaat Basımevi, 1947.
• AYDIN, Suavi, Amacımız Devletin Bekası: Demokratikleşme Sürecinde Devlet ve Yurttaşlar, 3. Baskı, İstanbul: Tesev Yayınları, 2009.
• BERKES, Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşına, Ankara: Bilgi Yayınları, 1973.
• BOTERO, Giovanni, The Reason of State, Translated by P.J. & D.P. WALEY, Yale University Press, 1956.
• CAN, Talip, Yükseköğretimde Öğrenci Olayları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, Sayı. 8, 1996, ss. 531-538.
• CEM, İsmail, Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, İstanbul: Cem Yayınları, 1982.
• DANİŞMEND, İ. Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Cilt. IV, İstanbul: Türkiye Yayinevi, 1972.
• DUGUIT, Leon, Kamu Hukuku Dersleri, (Çev: Süheyp DERBİL), Ankara: AÜHF Yayınları, 1954.
• EBENSTEİN, William, Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri, (Çev: İsmet ÖZEL), İstanbul: Şule Yayınları, 2001.
• ERDOĞAN, Mustafa, Demokrasi Laiklik Resmi İdeoloji, 2. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları, 2000.
• HANİOĞLU, M. Şükrü. Hikmet-i Hükûmet ve Demokrasi, 2004 (http://www.zaman.com.tr/newsDetail_getNewsById.action?newsId=67772, erişim 13.11.2012).
• HİÇYILMAZ, Ergun, Belgelerle Teşkilât-ı Mahsusa ve Casusluk Örgütleri, İstanbul: Ünsal Yayınları, 1979.
• KELLER, Vera, Mining Tacitus: Secrets of Empire, Nature and Art in the Reason of State, British Society for the History of Science, Vol. 45, 2012, ss. 189-212.
• KURAN, Bedevi, Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde İnkılâp Hareketleri, İstanbul: Çeltüt Matbaası, 1959.
• LEWIS, Bernard, The Emergence of Modern Turkey, London: Oxford University Press, 1961.
• MARDİN, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu (Çev: Mümtaz’er TÜRKÖNE vd.), İstanbul: İletişim Yayıncılık, 2004.
• MEİNECKE, Friedrich, Machiavellism: The Doctrine of Raison D'etat and its Place in Modern History, New York: Yale University Press, 1965.
• MORDTMANN, A. David, İstanbul ve Yeni Osmanlılar, 1. Cilt, (Çev: Erol ÜYEPAZARCI), 1. Baskı, İstanbul: Pera Yayınları, 1999.
• ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 2. Baskı, İstanbul: Hil Yayınları, 1978.
• ÖZCAN, Ahmet, Derin Devlet ve Muhalefet Geleneği, 3. Baskı, İstanbul: Bakış Yayınları, 2001.
• ÖZKAN, Tuncay, MİT’in Gizli Tarihi, 7. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları, 2003.
• PAKALIN, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt I, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1983.
• PARLAR, Suat, Osmanlı’dan Günümüze Gizli Devlet, 1. Baskı, İstanbul: Spartaküs Yayınları, 1996.
• SANDEER, Oral, Siyasi Tarih: İlkçağlaran 1918’e, 21. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2001.
• SANCAR, Mithat, Devlet Aklı Kıskacında Hukuk Devleti, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• SUNGU, İhsan, Tanzimat ve Yeni Osmanlılar, İstanbul: Maarif matbaası, 1940.
• ŞİMŞEK, Erdal, Türkiye’de İstihbaratçılık ve MİT, 5. Baskı, İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2004.
• TEVFİK, Ebuzziya, Yeni Osmanlılar Tarihi, (Haz. Şemsettin KUTLU), İstanbul: Hürriyet Yayınları, 1973.
• TİMUR, Taner, Osmanlı Çakışmaları: İlkel Feodalizmden Yarı Sömürge Ekonomisine, 3. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1996.
• TİMUROĞLU, Vecihi, Dersim Tarihi, İstanbul: Yurt Kitap Yayınları, 1991.
• TUCK, Richard, Philosophy and Government 1572-1651, Cambridge University Press, 1993.