PASSPORT AND THE KINDS OF PASSPORT

Yıl 2007, Cilt: XI Sayı: 1-2, 333 - 350, 01.06.2007

Ahmet Cemal Ruhi

Öz

PASAPORT VE PASAPORT ÇEŞİTLERİ

Öz

Pasaport bir devletin kendi vatandaşlarına yurt dışına seyahat edebilmeleri amacı ile verdiği, içerisinde ilgilinin kimlik bilgilerinin yer aldığı ve vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu devleti ispata yarayan belgedir. Diğer bir deyişle pasaport, kişiye bağlı bulunduğu devlet tarafından verilen ve ülkeden çıkmasına veya ülkeye girmesine kanuni bir engelin bulunmadığını gösteren belgedir.
Dolayısıyla pasaport, birinci olarak kişinin yurt dışına çıkış ve ülkesine dönüş yapmasını sağlar, ikinci olarak ilgili kişinin kimliğinin tespit edilmesini sağlar, üçüncü olarak vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu devletin tespit edilmesini sağlar, dördüncü olarak vize uygulamasında vizenin üzerine işlenmesini sağlar, beşinci olarak bir devletin sınırından giriş çıkış yapılması halinde giriş çıkış tarihlerinin tespit edilmesini sağlar, altıncı olarak ilgili kişiye bulunduğu yabancı ülkede pasaportunu taşıdığı ülkenin diplomatik himayesini talep etme hakkı verir.
15 Temmuz 1950 tarih ve 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun (Değişik: 3073 - 07.11.1984) 1. maddesinin 1. fıkrasına göre; “Türk vatandaşları ve yabancılar İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunan yolcu giriş-çıkış kapılarından Türkiye'ye girip çıkabilirler”.
Bu kanun hükmünden açıkça anlaşıldığı üzere, yabancı devlet vatandaşları ve Türk vatandaşları ancak hudut kapılarından giriş çıkış yapabilirler. Aksi takdirde yani hudut kapıları dışındaki yerlerden Türkiye’ye giriş veya Türkiye’den çıkış yapan kişiler cezai müeyyidelerle karşılaşırlar. Gümrük kapılarından ise; sadece eşya ihraç ve ithali yapılır. Yolcuların giriş ve çıkış yapabileceği Türkiye’de daimi ve geçici olmak üzere birçok hudut kapısı bulunmaktadır.
Pasaport Kanununda yapılacak değişiklik ile daha güvenli uluslararası standartlara uygun, cipli (elektronik olarak okunabilen) ve renk uyumu olan (örneğin Hong-Kong gibi ülkeler tarafından kullanılmaya başlanılan umuma mahsus pasaportların bordo renkte olması) pasaportlar hazırlanması için yasal düzenleme yapılmalıdır. Bu şekilde hazırlanacak olan pasaportların hem taklit edilmesi zorlaşacak hem de uluslararası kullanımda kullanıcılara kolaylık sağlanmış olacaktır. Ayrıca yapılacak yasal düzenlemelerde Avrupa Birliğinin bu konudaki mevzuatı dikkate alınmalıdır. Bu durum Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki uyumu hızlandıracaktır. Bu konuda önemli bir adım daha atılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Pasaport Kanunu, Diplomatik pasaport, Hususi damgalı pasaport, Hizmet Damgalı Pasaport, Umuma Mahsus Pasaport

Kaynakça

• ŞAFAK Ali, Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, İstanbul 1996.
• ÇELİKEL Aysel/ÖZTEKİN GELGEL Günseli, Yabancılar Hukuku, Yenilenmiş 11. Baskı, İstanbul 2004.
• AYBAY Rona, Yabancılar Hukuku, İstanbul 2005.
• TEKİNALP Gülören, Türk Yabancılar Hukuku, Yenilenmiş 8. Baskı, İstanbul 2003.
• DOĞAN Vahit/ODABAŞI Hasan, Yargı Kararları Işığında Vatandaşlık ve Yabancılar Hukuku, Ankara 2004.