ORTAÇAĞDAN YENİÇAĞA GEÇİŞ SÜRECİ BAĞLAMINDA EKONOMİK ZİHNİYET DEĞİŞİMİNİN SİYASAL DÜŞÜNCEYE ETKİSİ

Yıl 2002, Cilt: VI Sayı: 1-4, 17 - 32, 01.12.2002

Nihat Bulut

Öz

Çalışmanın amacı, Ortaçağdan Yeniçağa geçiş sürecini esas alarak, kapitalist ekonomik bakış açısının temel özellikleri bağlamında, genel hatlarıyla da olsa, ekonomik zihniyet değişiminin siyasal zihniyet değişimi üzerindeki etkilerini saptamaya çalışmaktır. Elbette ekonomi ile siyaset arasındaki ilişki, oldukça karmaşık ve bir o kadar da tartışmalı bir konudur. Gerçekten, yaşamın iki Önemli alanını oluşturan ekonomi ile siyaset arasında ne türden bir ilişki bulunduğu ve bunlardan hangisinin belirleyici olduğu konusunda çok şey söylenmiştir. Çalışmada, bu tür tartışmalara girilmeksizin, Batıda, Ortaçağda egemen olan ve temelde Hristiyan etiğe dayanan ekonomik zihniyetten, ticaret etiğine dayanan kapitalist ekonomik zihniyete geçişin siyasal etkileri ele alınacaktır.
Dolayısıyla çalışmada ne Ortaçağın feodal ekonomisi ayrıntılarıyla incelenecek, ne de kapitalist sistemin çözümlemesi üzerinde durulacaktır. Bu iki sistem, sahip oldukları ekonomik zihniyet açısından kısaca ele alınacak ve bu zihniyet değişiminin siyaset üzerindeki etkilerine değinilecektir.
Kuşkusuz böyle bir değerlendirmenin kendi tarihsel birikimimiz açısından da özel bir önemi vardır. Osmanlı Devleti, coğrafi olarak, Batı kapitalizminin hemen yanı başında bulunan bir devlettir. Batıda Yeniçağ ile birlikte, burjuva sınıfının öncülüğünde önce ticaret, sonra da sanayi devriminin yaşanırken ve bu gelişme siyasal alana da yansırken, Osmanlı toplumunun ne durumda bulunduğu ve bu gelişme karşısında nasıl bir tutum takındığı önemli bir sorundur. Çalışmanın amaçlanndan birisi de sorunun bu yönünü ele almaktır.

Anahtar Kelimeler

siyasal zihniyet, Osmanlı Devleti ekonomisi, ticaret etiği

Kaynakça

• Bülent Daver, Siyaset Bilimine Giriş, Sevinç Matbaası, Ankara, 1972, s. 149 vd.
• Leslie Lipson, Politika Biliminin Temel Sorunları, Çev: Tuncer Karamustafaoğlu, Birlik Y., Ankara,1986, s.205 vd.
• Wemer Sombart, “Capıtalısm”, Encyclopedia of the Socıat Science, Volumes II1-IV, The Macmillan Company, New York, 1957, s. 197.
• Immanuel Wallerstein, Tarihsel Kapitalizm, Çev: Nazmiye Alpay, Metis Y., İstanbul, 1996, s.13.