551 SAYILI PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME HÜKÜMLERİNE GÖRE ÜNİVERSİTE MENSUPLARININ BULUŞLARI

Yıl 2002, Cilt: VI Sayı: 1-4, 247 - 254, 01.12.2002

Şükrü Yıldız

Öz

Günümüzde buluşların tümüne yakın bir bölümü, planlı bir şekilde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan özel veya kamu kesiminin büyük işletmelerinde gerçekleştirilmektedir. Buluş çoğu kez işletmenin sağladığı araç, gereç, deneyim ürünleri ile uzman kadroların katkılarının, öte yandan da o İşletmede çalışan işçilerin yaratıcı uğraşlarının ürünüdür. Teknik ilerlemenin bir gereği olarak, işletmelerde gerçekleştirilen buluşların patent koruması ile güvence altına alınması karşısında, işçi buluşlarının sanayi ve ona bağlı olarak toplumsal ve ekonomik kalkınmada önemli bir rol oynadıkları açıktır.
İşte bu nedenle pek çok ülkede Patent Kanunları, özel veya kamusal bir iş ilişkisi içinde bulunan kimselerin işlerini ifa ederken gerçekleştirdikleri buluşları özel bir sisteme bağlayarak koruma altına almışlardır. Getirilen düzenlemelerdeki temel amaç araştırma ve geliştirmeye önem verilmesi ve bunların teşvik edilmesi olmuştur. Anılan amacın sağlanması İçin, buluşu gerçekleştiren çalışanlara buluşa adlarının verilmesi gibi manevi ve bedel alma gibi maddi haklar sağlanmış; diğer yandan da işverenlere patent sahipliği hakkını vermiştir. Bu sonuca varılırken çalışma ürünlerinin İş sahibine ait olması gerektiğine ilişkin temel kuraldan hareket edilmiştir. Bununla birlikte buluş İle hizmet sözleşmesi arasında bir ilişki kurulamadığı durumlarda ise işçiye hak sahipliği hakkı tanınmıştır. Böylece iş sahibine ait hizmet buluşları ve işçiye ait serbest buluşlar
kavramı ortaya çıkmıştır.
Bu çalışmada Türk hukukunda işçi buluşlarından farklı bir düzenlemeye tabi
tutulan üniversite mensuplarının buluşlarına ilişkin hükümler incelenecektir. Bu
yapılırken, konunun daha iyi anlaşılması için, işçi buluşlarına ilişkin hükümler
de uygun olduğu oranda ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hizmet buluşu, serbest buluş, hizmet akdi

Kaynakça

• ORTAN ALİ Necip, İşçi Buluşları Hukuku, İzmir 1987, 6.
• ERDEM B. Bahadır, Patent Hakkının Korunmasına ve Patent Hakkına İlişkin Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk, 2. B. İstanbul 2002, 202.
• TEKİNALP Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, B.l, İstanbul 1999, 518.
• YURTSEVER Şaziye, Patentin Hukuki Korunması ve İlgili Mevzuat, Ankara 1999, 42.