The Dimensions of Public Debts and its Comparision and The Basic Reasons of Public Debt Necessity in Turkey

Yıl 2005, Cilt: IX Sayı: 1-2, 635 - 664, 01.06.2005

M. Said Ceyhan

Öz

TÜRKİYE’DE KAMU BORÇLARININ BOYUTLARI ve KARŞILAŞTIRILMASI İLE KAMU BORÇLANMA GEREĞİNİN TEMEL NEDENLERİ

Öz

Bu çalışmada, Türk Ekonomisinin ekonomik krizine neden olan kamu borçlarının boyut ve iç yapısı analiz edilmektedir. Kamu kesiminin ülkenin kıt kaynaklarını irrasyonel ve etkin olmayan bir biçimde kullanarak israf etmesinin doğurduğu kamu borçlanma gereğinin büyüklüğü ile mevcut borç stokunun milli gelir içindeki payı irdelenmiştir. Kamuda, özellikle 1990’dan sonra, kamu kaynaklan fonlar, döner sermayeler, kamu vakıfları vb. alanlara dağıtılarak kaynak kontrolü kaybolmuştur. Dolayısıyla, giderek daha büyük bir hızla büyüyen kamu giderleri için kamu gelirlerinin artırılması çabası da bu gelirlerin reel olarak artırılmasına rağmen bütçe açıklarını azaltamadığı gibi aksine açıklar büyüyerek artmış ve bütçe dengeleri tamamen bozulmuştur. Bütçe yapısının bozulması borçlanmaya, borçlanma reel faizlerin artışına, reel faiz artışı kamu giderlerinin daha da büyüyerek, kamu genel finansman dengesini bozmuştur. Öyle ki bazı yıllarda kamunun tüm bütçe gelirleri dahi, borçların faiz ödemelerine yetmemiştir. Reel bütçe açıklan artışına ek olarak borç stokunun aşın artması borçlanmanın sürdürülebilirliğini dahi tehlikeye sokmuştur. Türkiye’nin bugün hala en acil ve en önemli sorunlarının başında borçların sürdürülebilirliği konusu gelmektedir. Borçların borçla ödenmesi yöntemi ise probleme kesin bir çözüm sağlamak bir yana, sorunun ertelenmesine ve ilerde daha büyük sorunların doğması potansiyelini içinde saklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

DEVLETİN EKONOMİDEKİ YERİ, KAMU AÇI, KAMU AÇIĞI, Konsolide Bütçe

Kaynakça

• Ageli, J and M.Persson, ‘Does Debt Managment Matter’ Ageli, J, Mpersson and M.Friedman Does Debt Management matter Clarendoon Press, Oxford,5-105 1993
• Akalın, Güneri, “Mâliyenin İflası tartışmaları, Mali Reform Ve Çıkış Yolları” Salih Şanver’e Armağan .Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yav. NO: 10 İstanbul 1998,
• Akdiş, Muhammed, “Türkiye’nin Borç Sorunu ve Çözüm Yolları” www.Prof.Dr.Muhammet Akdiş, http//[e-mail] .Mayıs.2003
• Akdoğan, Abdurrahman; Kamu Mâliyesi. Gazi Kitabevi, Ankara 1999
• Bağcı, Hamdi, Kamu Borçları Yönetimi ve Türkiye İçin bir Değerlendirme. Sermaye Piyasası Kurulu yay. No: 135 Ankara 2001 Can, Engin; “Dış Borçlanmanın Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Üzerindeki Etkisi ve Türkiye’nin 1983-1995/1996 Dönemindeki Dış Borçlarının Değerlendirilmesi” M.Ü. İ.İ.B.F Dergisi özel Sayı Cilt:XIV, Sayı 1, İstanbul. 1998
• Ceyhan, M.Said; “Bütçe politikaları ve Uygulama Sonucları”Bilim Yolu. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cumhuriyetin Yetmiş Beşinci Yılı Özel Sayısı, Kırıkkale 1998
• Ceyhan, M. Said, “Türkiye’de Mali Kriz ve Nedenleri” Tühis Dergisi.
• Cilt: 15, Sayı: 3-4, Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayım Ankara, 1999
• Congdon, Tim, G. “The Link between Budget Defıcit And İnflation; Some Contrasts between Development And Developing Countries” Boskin,
• Michael J, Fleming, Jhon S. Gorini Stefano Private and Public Debt Basic Blackwell, New York.72-911987
• Devrim, Fevzi, Altay, Asuman,“Küreselleşme Sürecinde Sosyal Devlet Anlayışındaki Değişmelerin Kamu Mal i Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması Açısından Değerlendirilmesi”! 5.Maliye Sempozyumunda Sunulan Tebliğ. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F Yay.Antalya,2000
• Dinler, Zeynel; İktisada Giriş. Ekin {Gtabevi Yayınları, Gözden Geçirilmiş Altıncı Basım, Bursa 2001
• Efe, Şeref, “Borçlanma Hasılatı Nerelere Harcanıyor”, DPT Beş Yıllık Kalkınma Planı. Borç Yönetimi Özel İhtisas Alt Komisyonu Raporu Çalışması No:25, Ankara, 1999
• Eken, Adnan ve Aysoy, Cem; “İç Borçlanmanın Yapı sı;1999 Yılı İçin Bazı Senaryolar”8.Bes Yıllık Kalkınma Planı. Borçlanma Özel İhtisas Komisyonu Raporu Hazırlıkları Raporu Çalışması, Ankara, 1999
• Evgin, Tülay; Dünden Bugüne Dıs Borçlarımız, Hazine Müsteşarlığı Araştırma ve İnceleme Dizisi No:26 Ankara,2000
• Güner, Ayşe; “Başarısız Devlet ve Çözüm Önerileri” Halil Nadaroğlu’na Armağan. Marmara Üniversitesi İİBF. Yay. Özel Sayı. 1998.İstanbul
• Hazine Müsteşarlığı,”Hazine İstatistikleri (1980-2002)”, T.C.Hazine Müsteşarlığı Yayını, Ankara, 2002
• Hazine Müsteşarlığı, “Ekonomik Göstergeler”, T.C.Hazine Müsteşarlığı Yayını, Ankara, Nisan 2003
• IMF (Country Report) Turkev:Selekted Issues and Statistical Appendix IMF Staff Country Report No.00 i 14. 2000
• Kaya, Muammer; “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi” www.turk.intemet.com.tr. 10.6.2003
• Maliye Bakanlığı, 2003 Mali Yılı Bütçe Gerekçesi. T.C.Maliye Bakanlığı Yayını, Ankara 2002
• Maliye Bakanlığı, 2002 yılı Yıllık Ekonomik Raporu. T.C.Maliye Bakanlığı Yayını, Ankara,2002
• Merkez Bankası, Yıllık Rapor. T.C.Merkez Bankası Yayım, Ankara,2002
• Musgrave, A.Richard; Malive Politikası. Çeviri Orhan Şener, Alkım Yayınevi, İstanbul, 1997 AÜEHFD, C. IX, S. 1-2 (2005)
• Türk, İsmail; Kamu Mâliyesi. Turhan Kitabevi,. Ankara 1996 www.savurganlikekonomisi.com.tr/html