REKABETİ KISITLAYAN İŞBİRLİĞİ UYGULAMALARININ YASAK KAPSAMININ DIŞINDA BIRAKILMASI

Yıl 2005, Cilt: IX Sayı: 1-2, 569 - 612, 01.06.2005

İsmet Sayhan

Öz

RKHK’ nun 4 üncü maddesine göre, belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür kararlan hukuka aykırı ve yasaktır. Teşebbüsler arası anlaşma uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlanna yönelik bu yasağın mutlak ve her halde uygulanması isabetli değildir. Zira bu tür anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının Öyle olumlu etkileri olabilir ki, bu etkilerin sağlanabilmesi için bazen bu anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının yasak dışına çıkarılması gerekebilir* 1. Anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının yasaklama dışında kalması iki yöntemle sağlanabilir. Bu yöntemlerden birincisi bazı kriterlere bağlı olarak tespit edilen anlaşma ve kararları kazuistik olarak belirleyerek bir istisna alanı belirlemektir. İkincisi ise, rekabetin sınırlanmasına ilişkin anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının yasaklama dışında kalmasını talep etmeye İlişkin bir hak bahşeden genel şartlar belirleyerek, bu şartların varlığı halinde muafiyet tanınmasını içeren idari işlem yöntemidir2. îki yöntem arasındaki en önemli farklar, sağladıkları hareket özgürlüğüne ve usule ilişkin olarak ortaya çıkar. Öte yandan her iki yöntemin sağladığı avantajlar bulunduğu gibi, sakıncaları da vardır. Gerçekten istisna yönteminde, somut olarak belirlenen haller için daha fazla hukuki güvenlik sağlaması ve her bir durum için zorlukları bertaraf edecek nitelikte izin yöntemleri bulunması önemli avantajlar olarak göze çarpar. Genel bir muafiyet kuralı öngörülmesi yönteminde ise, bir sınırlama olmadığından, kanun koyucunun belirlediği şartların varlığı halinde her anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararı için uygulanabilmesi bakımından bir avantaj olduğu söylenebilir3. İşte bu amaçla, bazı hukuk sistemlerinde istisna müessesesi, bazı hukuk sistemlerinde muafiyet müessesesi ve bazılarında da karma bir sistem öngörülmüştür. Hukukumuzda da, muafiyet müessesesi kabul edilerek, Kanun’un 4 üncü maddesine göre yasaklanmış olan anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının, 5 inci maddede öngörülen idari kararla hukuka aykırılıktan sıyrılarak, uygulamada yer bulması mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Alan İstisnası, Kartel, Haklı Sebep İstisnası

EXEMPTED OF DECISIONS BY ASSOCIATIONS OF UNDERTAKINGS THAT ARE RESTRICTIVE OF COMPETITION

Öz

Kaynakça

• Akıncı, Ateş: Mukayeseli Hukuk Açısından Amerikan ve Avrupa Topluluğu Hukuklarında Rekabetin Yatay Kısıtlanması, Ankara 2000
• Aksoy, Nazlı: Rekabetin Korunması Hakkında Kanunda Yer Alan Yasaklayıcı Hükümlerin Genel Sistematiği Ve Kanuna Aykırılığın Yaptırımları, Rekabet Kurumu Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara 2002
• Aslan, İ. Yılmaz: Avrupa Topluluğu Rekabet Hukuku, Ankara 1992.
• Ataay, Aytekin: Borçlar Hukukunun Genel Teorisi, I, 3.Bs., İstanbul 1981
• Badur, Emel: Türk Rekabet Hukukunda Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşmalar, Ankara 2001
• Bael, Ivo Van / Bellis, Jean François: Competition Law of the EEC, Oxfordshire 1990
• Bunte, Herman Josef: Kartellrecht, München 2003.
• Çelikel, Aysel: Milletler Arası Özel Hukuk, İstanbul 1992.
• Draus, Götz: Kommentar zum EWG- Vertrag, Bd. 1, 3. Aufl., Baden-Baden, 1983.
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 8. Bs., Ankara 2003.
• Goyder, D.G: EC Competition Law, 4, Ed., London 2003, s. 127
• Günday, Metin: Rekabet Hukuku ve Yargı Sempozyumu, 5 Mart 1999.
• Gürzumar, Osman: 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4 üncü Maddesine Aykırı Sözleşmelerin Tabi Olduğu Geçersizlik Rejimi, Rekabet Dergisi, Sa. 12, s. 7 vd.
• Hatemi, Hüseyin: Medeni Hukuka Giriş, 2. Bası, İstanbul 1999
• Korah, Valentine: An Introductory Guide to EEC Competition Law and Practice, 4. Ed., Oxford 1990.
• Langen/Bunte: Kommentar zum Deutschen und Europaeischen Kartellrecht, Bd. 1, 8. Aufl., Berlin 1998.
• Öz, Gamze: Rekabet ve Yargı Sempozyumu, 5 Mart 1999
• Öz, Turgut: Yönetim (Management) Sözleşmesi, İstanbul 1997
• Özdemir, Şaibe Oktay: Lisans Sözleşmeleri ve Rekabet Hukuku Düzenlemelerinin Lisans Sözleşmelerine Uygulanması, İstanbul 2002.
• Rittner, Fritz: Wettbewerbs- und Kartellrecht, Heidelberg 1999,
• Roth, P.M.: Common Market Law of Competition, London 1996.
• Sanlı, Kerem Cem: Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun'da Öngörülen Yasaklayıcı Hükümler ve Bu Hükümlere Aykırı Sözleşme ve Teşebbüs Birliği Kararlarını Geçersizliği, Ankara 2000
• Schröter, Helmut: Kommentar zum EWG- Vertrag, Bd. 1, 3. Aufl., Baden- Baden, 1983.
• Tekinalp, Ünal (Tekinalp/Tekinalp): Avrupa Birliği Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2000.
• Topçuoğlu, Metin: Rekabeti Kısıtlayan Teşebbüsler Arası İşbirliği Davranışları ve Hukuki Sonuçlan, Ankara 2001.
• Whish, Richard: Competition Law, London 1993.