Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 1, 165 - 210, 01.06.2021

Özge Öztürk

Öz

Nisbilik prensibi gereği, kural olarak sözleşmeler sadece ilgili sözleşmenin tarafları arasında hüküm ve sonuçlarını doğurmaktadırlar. Hukuk’ta ‘kural olarak..’ diye başlanan cümleleri takiben genellikle buna ilişkin istisnalardan da bahsedilir. Çalışmamızın konusunu oluşturan üçüncü kişi yararına sözleşme de tıpkı bu şekilde nisbilik prensibine getirilmiş olan istisnalardan birini teşkil etmekle, bu ilişkide alacaklı, ifanın kendisine değil de, borç ilişkisi dışında kalan bir üçüncü kişiye yapılmasını istemektedir. Borç ilişkisine dâhil edilen üçüncü kişinin, borcun ifa edilmesini talep hakkı yönünden, bu sözleşme türü “eksik” ve “tam’’ üçüncü kişi yararına sözleşme olarak nitelendirilmektedir. Çalışmamızda, sözleşmenin nisbiliği ilkesi açıklanarak bunun sonuçları üzerinde durulmuş; üçüncü kişi yararına sözleşmenin niteliği ve kurulmasına ilişkin esasları ile, vaadettiren, vaadeden ve üçüncü kişi (lehdar) arasındaki ilişki ele alınmıştır. Çalışmanın sonunda, üçüncü kişi yararına sözleşmenin, alacağın devri, temsil, havale gibi bazı hukuki kurumlarla karşılaştırılması suretiyle farklılıklarının ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nisbilik ilkesi, Üçüncü kişi yararına sözleşme, Eksik Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme, Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme, Vaadettiren, Vaadeden, Lehdar.

Contract in Favour of Third Party

Öz

In accordance with the principle of proportionality, as a rule, contracts only create provisions and consequences between the parties of the relevant contract. After the sentences that begin as 'as a rule..' in law, excepti-ons are usually mentioned. Contract in favour of third party, which is the subject of this study, constitute one of the exceptions brought to the prin-ciple of proportionality in this way and in this relationship, the creditor does not want the performance to be made to him/herself, but to a third party outside the debt relationship.
In terms of the right of the third party included in this debt relationship to demand the performance of the debt, this type of contract can be con-sidered as "incomplete" and "full" contract for the benefit of the third party. The subject of this study is to explain the principles of the nature and establishment of contract for the benefit of third party, by explaining the principle of relativity of the contract and by emphasizing the results, and to reveal the relationship between the promisser, the promittent and the third party. At the end of the study, it has been tried to reveal the differences of contract for the benefit of third party by comparing it with some legal institutions such as assignment of receivables, legal representation, remittance.

Anahtar Kelimeler

Principle of Relativity, Contract in Favour of Third Party, Contract in Full Favour of Third Party, Promittent, Promisser, Benefi-ciary

Kaynakça

• Akipek, Şebnem/Küçükgüngör, Erkan. Sözleşmeler Rehberi. 2. Bası, Yetkin Yayınevi, Ankara 2002.
• Akyol, Şener. Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme. Vedat Kitapçılık Basım Yayın Dağıtım, İstanbul 2008. (Üçüncü Şahıs)
• Akyol, Şener. Üçüncü Şahsın İfayı Kendi Adına Talep Yetkisi. Vedat Yayıncılık, İstanbul 2007. (İfayı Talep Yetkisi)
• Aslan, Yavuz Can. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme. 1. Bası, Oniki Levha Yayınları, İstanbul 2020.
• Aydınlı, İbrahim. Borç İlişkisinin Nisbilik Özelliğine Getirilen İstisnalar Işığında İş Hukukunda İşçi-İşveren İlişkilerinin Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi. 2008/1(16).
• Çilenti Konuralp, Ayşen. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme. 1.Bası, Oniki Levha Yayınları, İstanbul 2020. (Üçüncü Kişi)
• Çilenti Konuralp, Ayşen. Türk Hukukunda Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme ve Hukuki Niteliği Konusunda Bir Değerlendirme, TBB Dergisi. S. 146, Y. 2020, s. 158, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2020- 146-1896. (Değerlendirme).
• Dayınlarlı, Kemal. Borçlar Kanununa Göre Alacağın Temliki. Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara 2019.
• Dinç, Mutlu. Türk Ticaret Kanunu Gerekçeli – Karşılaştırmalı. Seçkin Yayınları, Ankara 2017.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 25.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020. (Genel Hükümler)
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020. (Özel Hükümler)
• Karabağ Bulut, Nil. Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme. İstanbul Üniversitesi SBE Özel Hukuk ABD Yüksek lisans Tezi, İstanbul 2007, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Kartal, Dilşah Buşra. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme. 1. Baskı, Oniki Levha Yayınları, İstanbul 2021.
• Kılıçoğlu Yılmaz, Kumru. Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme. Cevdet Yavuz’a Armağan, s. 1761, (https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/372513).
• Kocabaş, Gediz. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmede Yararlananın Edimi Ret Hakkı. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (Cevdet Yavuz'a Armağan Özel Sayısı). İstanbul 2016, C. 22, s. 1798. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/372537). 210 EBYÜ-HFD, C. 25, S. 1, Haziran 2021 (165-210)
• Kocaman, Arif Burhanettin. Yeni Türk Borçlar Kanunu’nun Üçlü İlişkiler Konusundaki Düzenlemeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Barosu Yayınları, Erzurumluoğlu Armağanı, Ankara 2012 (http://www.ankarabarosu.org.tr/Siteler/2012yayin/2011sonrasikitap/erz urumluoglu-armagani.pdf). (Değerlendirme)
• Kocaman, Arif Burhanettin. Türk Borçlar Hukukunda Havale. 2. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara 2020. (Havale)
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. Borçlar Hukuku Genel Bölüm Birinci Cilt. Filiz Kitabevi, 4. Basıdan 7. Tıpkı Bası, İstanbul 2017.
• Koç, Nevzat/Ulusoy, Erol/Akipek, Şebnem. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve Yürürlük Kanunu. 1. Baskı, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Ankara 2012.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt- 1-2. 12. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
• Olgaç, Senai. Emsal İçtihatlarla Türk Borçlar Kanunu. Olgaç Matbaası, Ankara 1976.
• Serozan, Rona. Borçlar Hukuku Genel Bölüm Üçüncü Cilt. Filiz Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Şenyüz, Doğan. Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler. Ekin Yayınları, 9. baskı, Bursa 2018. von Tuhr, Andreas. Borçlar Hukuku Cilt 1-2. Çev. Cevat Edege, Olgaç Matbaası, Ankara 1983. Turan Başara, Gamze. Türk Borçlar Kanunuyla Getirilen Yeni Bir Müessese: Borca Katılma. AÜHFD. C. 63, S. 2, Y. 2014, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/622839).