İnsana Bakışın Sosyal Sözleşmeye Yansıması: Hobbes ve Locke Merkezli Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 413 - 436, 28.12.2022

Mehmet Akif Etgü

Öz

İnsanların doğası konusundaki görüşler devlet teorisine yansımıştır. İnsanın bencil ve kötü bir yapısı olduğunu düşünenler devletin daha otoriter olması gerektiğini savunur. İnsanın iyi bir doğaya sahip olduğunu düşünenler ise devletin hak ve özgürlüklere müdahale alanını daralmışlardır. Sosyal sözleşmeci düşünürler arasında da sosyal sözleşmelerin içeriği konusundaki farklı yaklaşımların olmasının temelinde insan anlayışı vardır. Çalışmamızda Hobbes ve Locke’un sosyal sözleşme anlayışları merkezinde devlet teorisinde insana yaklaşımın hangi sonuçlara yol açtığı araştırılmıştır. Sosyal sözleşmelerin yapılma gereği, yapılışı, içeriği ve sonuçları arasındaki farklı yaklaşım kuşkusuz düşünürlerin nasıl bir devlet sorusuna verdikleri cevapla ilişkilidir. İdeal devlet anlayışının temelinde ise insanların hangi devlete layık oldukları düşüncesi yer almaktadır. İnsanı ele alış ile devletin niteliği arasında bağlantı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sofizm, Epikürcülük, Toplumsal sözleşme, Devlet teorisi, İnsan hakları

The Reflection of the Human Perspective on the Social Contract: A Hobbes and Locke-Centered Assessment

Öz

Views on the nature of people are reflected in the theory of the state. Those who think that human beings has a selfish and bad nature argue that the state should be more authoritarian. Those who think that human has a good nature have narrowed the area of intervention of the state in rights and freedoms. The understanding of human is the basis of different approaches to the content of social contracts among social contract thinkers. In our study, the results of the approach to human in the theory of the state were investigated in the center of the social contract understanding of Hobbes and Locke. The different approach between the necessity, construction, content and results of social contracts is undoubtedly related to the answer given by thinkers to the question of what kind of state. The basis of the ideal state understanding is the idea of which state people deserve. It has been concluded that there is a connection between the treatment of people and the nature of the state.

Anahtar Kelimeler

Sophism, Epicureanism, Social contract, State theory, Human rights

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali, Kent Devletinden İmparatorluğa, 6. Bası, İmge Kitabevi, Ankara 2009.
• Akad, Mehmet/ Vural Dinçkol, Bihterin/ Bulut, Nihat, Genel Kamu Hukuku, 17. Bası, Der Yayınları, İstanbul 2021.
• Akın, İlhan, Kamu Hukuku, 7. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 1993.
• Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefe Tarihi Helenistik Dönem Felsefesi: Epikurosçular Stoacılar Septikler, C. 4, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefe Tarihi: Sofistlerden Platon’a, C. 2, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• Ebenstein, William, Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri, Çev. İsmet Özel, 2. Bası, Şule Yayınları, İstanbul 2001.
• Friedrich, Carl J., Sınırlı Devlet, Çev. Mehmet Turhan, 2. Bası, Liberte Yayınları, Ankara Ekim 2014.
• Göze, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 17. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2017.
• Hobbes, Thomas, Leviathan, Çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul Aralık 1993.
• Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, 7. Bası, Yetkin Yayınlar, Ankara 2013.
• Karaduman, İbrahim Can, “Thomas Hobbes ve Leviathan’ı Üzerine Bir İnceleme: Yönetim Bilimi’ni İçeriye Almak” Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, C. 3, S. 1, 2020, https://doi.org/10.33712/mana.687980, E.T. 27.10.2022, s.114-137.
• Locke, John, Uygar Yönetim Üzerine İkinci İnceleme Sivil Toplumda Devlet, Çev. Serdar Taşçı/Hale Akman, Metropol Yayınları, İstanbul 2002.
• Martinich, A. P., Thomas Hobbes, Çev. Akın Terzi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul Şubat 2013.
• McClelland, J. S., A History Of Western Political Thought, published by Routledge Taylor and Francis Group, London and New York, First published 1996 (Transferred to Digital Printing 2009).
• Ömeroğlu, Ömer, “Direnme Hakkı, Meşruluğu ve Pratik Değeri”, EÜHFD, C. XIII, S. 1-2, Erzincan 2009, s. 103-115.
• Şahin, Bican, “Liberalizm”, Dünyada ve Türkiye’de Siyasal İdeolojiler, Der. Ömer Çağa/ Bican Şahin, Orion Kitabevi Yayınları, Ankara Eylül 2013, s.41-102.
• Şenel, Alâeddin, Eski Yunanda Siyasal Düşünüş, AÜSBF Yayını, Ankara 1968.
• Tannenbaum, Donald/ Schultz, David, Siyasi Düşünce Tarihi, Çev. Fatih Demirci, 2. Bası, Adres Yayınları, Ankara Kasım 2008.
• Touchard, Jean, Siyasal Düşünceler Tarihi, Çev. İsmail Yerguz, Islık Yayınları, İstanbul 2015.
• Uygun, Oktay, Devlet Teorisi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Woolhouse, Roger, John Locke, Çev. Akın Terzi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul Ekim 2011.
• Yayla, Atilla, Siyaset Teorisine Giriş, 5. Bası, Kesit Yayınları, İstanbul 2012.
• Zabunoğlu, Yahya K., Devlet Kuramına Giriş, 2. Bası, İmaj Yayınevi, Ankara 2015.