6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Kapsamında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 2, 515 - 565, 24.12.2024

Gözde Ülker

https://doi.org/10.60002/ebyuhfd.1530279

Öz

Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı hem hukukun genel ilkesi hem de bir hak olarak pozitif kuralları etkileyen önemli bir ilkedir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 14. maddesinde “ayrımcılık yasağı”, 1982 Anayasası’nın 10. maddesinde “kanun önünde eşitlik” başlığıyla düzenlenmiştir. Ayrıca, eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması ve ayrımcılıkla etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacının da olduğu 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu 20 Nisan 2016 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa’da farklı başlıklar altında düzenlenmiş olsa da eşitlik ilkesi ile ayrımcılık yasağının birbirini tamamlayan iki kavram olduğu, ayrımcılık yasağının ihlal edildiği durumlarda aslında eşitlik ilkesinin de ihlal edildiği söylenebilir. Mezkûr ilke, esasında 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda, üst normlardan daha dar çerçevede düzenlemiştir. Bu çalışmada, eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağına Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve 1982 Anayasası kapsamında değindikten sonra ilkenin tanımı ve kapsamı çerçevesinde 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun hangi konularda üst normları referans aldığı, hangi konularda ise bu normlardan farklı hükümler getirdiğine ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eşitlik İlkesi, Ayrımcılık Yasağı, TİHEK, 6701 sayılı Kanun, Farklı Muamele

The Principle of Equality and the Prohibition of Discrimination Under the Turkish Human Rights and Equality Institution Law No. 6701

Öz

Kaynakça

• Ağırbaşlı, Şennur, Sınırlı Ayrımcılık Yasağından Genel Eşitlik İlkesine, Seçkin Yayınları, Ankara 2009.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil, Türk İdare Hukuku, 14. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2021.
• Anlıak, Şakire, “Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Yaşamında Baba ve Erkek Öğretmenin Rolü ve Önemi, Ege Eğitim Dergisi, C.V, S. 1, 2004, s. 25-33.
• Bell, Mark, “The Right to Equality and Non-Discrimination”, Edited by Tamarak Hervey and Jeff Kenner, Economic and Social Rights under the EU Charter of Fundamental Rights- A Legal Perspevtive, Hart Publishing, Oxford-Portland Oregon 2003.
• Belli, Mustafa/Akçay Didişen, Nurdan /Bal Yılmaz, Hatice, “Geçmişten Günümüze Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Gelişimine Katkıları” Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, C. VIII, S. 2, 2021, s. 366-371. Besson, Samantha, “The Principle of Non-Discrimination in the Convention on the Rights of the Child”, The International Journal of Children’s Rights, C. XIII, S. 4, 2005, s. 433-461.
• Chart of signatures and ratifications of Treaty 177, (https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=signatures-by-treaty&treatynum=177), E.T. 08.08.2024.
• Cin Karagöz, Emine, “Kadın-Erkek Eşitliği ve Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu’nun Yetkileri”, Yasama Dergisi, S. 32, 2016, s. 21-40.
• Çağlayan, Ramazan, İdare Hukuku Dersleri, 11. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• Deniz, Buket, Ayrımcılık, Engellilik ve Engelli Hakları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• Doğru, Osman/Nalbant, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (Açıklama ve Önemli Kararlar) – C. II, Pozitif Matbaa, Ankara 2013.
• Elverdi, Evren, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ve Avrupa Birliği Ayrımcılık Yasağı Direktifleri Çerçevesinde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun Bir Değerlendirmesi”, Yasama Dergisi, S. 45, 2022, s. 95-119.
• Eren, Abdurrahman, Anayasa Hukuku Dersleri, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• Ersöz, Enes, “Engellilere Yönelik Ayrımcılık ve Makul Uyumlaştırma Kavramı,”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, 2020, s. 149-163.
• Göztepe, Ece, “Anayasal Eşitlik İlkesi Açısından Evlilikte Kadınların Soyadı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. LIV, S. 2, 1999.
• Harris, David/O’Boyle Michael/Bates, Ed/Buckley Carla M., Harris, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Çev. Bingöllü Kılcı, Mehveş/Karan, Ulaş, Güncelleştirilmiş 4. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2021.
• Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
• Karan, Ulaş, “Bireysel Başvuru Kararlarında Ayrımcılık Yasağı ve Eşitlik İlkesi”, Anayasa Yargısı, C.XXXI, S.1, 2015, s. 235-306. (Bireysel Başvuru)
• Karan, Ulaş, Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, Editör, Sibel İnceoğlu, Şen Matbaa, Ankara 2013. (Eşitlik)
• Karan, Ulaş, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022. (Ayrımcılık Yasağı)
• Kaya, Seyithan, “Eşitlik, Pozitif Ayrımcılık ve Dağıtıcı Adalet İlkeleri Çerçevesinde İdarenin Yükümlülüklerinin Değerlendirilmesi, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, S. 21, 2022, s. 85-119.
• Koç Başar, Cansu, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Ayrımcılık Yasağı ve Eşitlik İlkesinin Etkin Korunması Üzerine Bir Değerlendirme”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIII, S. 2, 2023, s. 751-785.
• Kuyumcu, Nisan, AİHM İçtihadında Ayrımcılık Yasağı Çerçevesinde Kadına Yönelik Şiddet, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2014.
• Kuzucu, Yaşar, “Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Gelişimine Etkisi”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, C. IV, 2011, s. 79-91.
• Odyakmaz, Zehra/Keskin, Bayram/Deniz, Yusuf, “6701 Sayılı TİHEK Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme-I”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S.7, 2016, s. 721-761.
• Oğurlu, Yücel, Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002.
• Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE), Guide on Discrimation Grounds, E. https://www.osce.org/skopje/116789, E.T. 14.09.2023.
• Öden, Merih, Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.
• Özay, İl Han, Günışığında Yönetim, Filiz Kitapevi, İstanbul 2017.
• Pekel Uludağlı, Nilay, “Baba Katılımında Etkili Faktörler ve Baba Katılımının Baba, Anne ve Çocuk Açısından Yararları” Türk Psikoloji Yazıları, C. XX, S. 39, Haziran 2017, s. 70-88.
• Tanrıverdi, Ayşe Almıla, Kamu Görevlisine Uygulanan Psikolojik Şiddet (Mobbing), Gazi Kitapevi, Ankara 2023. Ulusoy, Ali, Yeni Türk İdare Hukuku, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• Yıldırım, Turan/Göçgün, Muhammed, “İdarenin Düzenleyici İşlemlerinde Eşitlik İlkesi”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, 2016, s. 39-60.