TANZİMAT'TAN GÜNÜMÜZE TÜRK MODERNLEŞME SÜRECİNDE BÜROKRATİK ELİTLERİN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 6, 1 - 20, 28.08.2020

İsmail Mardinli

Öz

Osmanlı-Türk bürokratik devlet geleneğinin ürünü olan bürokratik elitler, Türk modernleşme sürecinde önemli bir konuma sahiptir. Özellikle Tanzimat dönemiyle birlikte bürokratik elitlerin modernleşme konusundaki rolleri ön plana çıkmıştır. Devletin çöküşünün ancak batılılaşma ile önlenebileceğini düşünen bürokratik elitler, devleti ve toplumu modernleştirme görevini üstlenmişlerdir. Cumhuriyet döneminde ise Osmanlı’dan farklı olarak modernleşmenin özüne inen bir anlayış hâkim olmuştur. Ancak modernleşmenin aktörü yine bürokratik elitler olmuştur. Dolayısıyla Türk modernleşme süreci iç dinamiklerin yetersizliği ve halktan gelen bir talep olmadığı için her zaman elit bir grubun önlüğünde gerçekleşmiştir. Ancak reformlar tepeden inme bir anlayışıyla yapıldığından toplumsal bir tabana dayanmamış ve sınırlı kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Türk Modernleşmesi, Bürokratik elitler, Tanzimat, Cumhuriyet Dönemi

Kaynakça

• Ahmad, F. (1995). Modern Türkiye’nin oluşumu. Çev. Yavuz Alogdan. İstanbul: Sarmal Yayınları. Aksakal, H. (2010). “Türk Modernleşmesinin Ambivalant Doğası: Modernleşme, Milliyetçilik, Medeniyet İlişkisi Üzerinden Türkiye’yi Okumak”. Zeitschrift für die Welt der Türken, 2(1), 245-265. Arslan, A. (2003). “Eşitsizliğin Teorik Temelleri: Elit Teorisi”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 115-135. Aslan, S. ve Alkış, M. (2015). “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçişte Türkiye’nin Modernleşme Süreci: Laikleşme Ve Ulusal Kimlik İnşası”. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6(1), 18-33. Ateş, H. (2004). Modernlik ile postmodernlik arasında kamu yönetimi. G. Erdumlu (Ed). “Modernlik ve modernleşme sürecinde Türkiye”. (ss. 62-84). Ankara: Türk Tarih Kurumu. Belet, M. S. (2008). Türk kamu yönetiminde siyaset ve bürokrasi ilişkisi: üst kurullar bürokrasisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya. Berkes, N. (2012). Türkiye’de çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Bozoklar, K. (2005). “Kemalizm ve Türk Aydını”. Sanat ve Hayat Dergisi, (15). 19.33. Cansever, N ve Kiriş, H. M. (2015). “Türkiye’de Ordu-Siyaset İlişkileri Çerçevesinde AK Parti-TSK Etkileşimine Bakış”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 361-384. Durgun, Ş. (2003). Türk kamu yönetiminde bürokratik siyaset. B. Aykaç, Ş. Durgun ve H. Yayman (Ed). “Türkiye’de kamu yönetimi”. (ss. 227-248). Ankara: Nobel Yayıncılık. Durgun, Ş. (2005). Türkiye’de devletçi gelenek ve müzik. Ankara: Alter Yayıncılık. Ertuğrul, N. İ. (2008). Cumhuriyet tarihi el kitabı. Ankara: ODTÜ Yayınları. Eryılmaz, B. (2011). Kamu yönetimi, Ankara: OkutmanYayıncılık. Fidan, S., Şahin, K. ve Çelik, F. (2011). “Osmanlı Modernleşmesinin Temel Olgularından Biri: Bürokrasi. Osmanlı Modernleşmesinde Bürokrasinin Etkinliği ve Önemi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 113-128. Findley, C. V. (1996). Kalemiyeden mülkiyeye: Osmanlı memurlarının toplumsal tarihi. İstanbul: Numune Matbaacılık. Giddens, A. (2004). Modernliğin sonuçları. Çev. Ersin Kuşdil. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Gözübüyük, A. Ş. (2010). Anayasa hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi. Heper, M. (1974). Bürokratik yönetim geleneği. Ankara: ODTÜ Yayınları. Heper, M. (2006). Türkiye’de devlet geleneği. Ankara: Doğu Batı Yayınları. Kadıoğlu, A. (1999). Cumhuriyet iradesi demokrasi muhakemesi. İstanbul: Metis Yayınları. Kahriman, A. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e seçkinler yapısı ve seçkinci dönüşüm (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya. Kalağan, G. (2010). Türkiye’de 1980 sonrası bürokratik dönüşüm, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım. Karpat, K. (2007). Türkiye’de siyasal sistemin evrimi. Ankara: İmge Kitapevi. Kılıçbay, M. A. (1999). “Türk Modernleş(eme)mesi Türk Post-Modernleşmesi”. Doğu Batı Dergisi, 2(8), 85-88. Kongar, E. (2000). Toplumsal değişme kuramları ve Türkiye gerçeği, İstanbul: Remzi Kitapevi. Lewis, B. (1996). Modern Türkiye’nin doğuşu. Çev. Metin Kıratlı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Mardin, Ş. (2018). Türk modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları. Öztürk, N. K. (2017). Bürokrasi-siyaset ilişkileri ve Türkiye. Ankara: Siyasal Yayınevi. Pareto, V. (2005). Seçkinlerin yükselişi ve düşüşü-kurumsal bir sosyoloji uygulaması. Çev. Merve Zeynep Doğan. Ankara: Doğu Batı Yayınları. Peker, K., Yörükoğlu, F. ve Eryiğit, B. H. (2014). “Türk Demokrasisinin İnşasında Bürokrasinin Rolü”. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 165-188. Pustu, Y. (2007). “Osmanlı-Türk Devlet Geleneğinde Modernleştirici Unsur Olarak Bürokratik Elitler”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 197-214. Söğütlü, İ. (2010). “Cumhuriyet Türkiye’sinde Modernleşme ve Bürokratik Vesayet”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 49-68. Şavkılı, C. ve Aydın, T. (2013). “Atatürk Döneminde Bürokrasinin Yeniden Yapılandırılması”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (87), 67-90. Tazegül, M. (2005). Modernleşme sürecinde Türkiye. İstanbul: Babil Yayınları. Turan, İ. (2003). Türk bürokrasisinde süreklilik ve değişim, Kemalist dönem ve sonrası. B. Aykaç, Ş. Durgun ve H. Yayman (Ed). “Türkiye’de kamu yönetimi.” (ss. 227-248). Ankara: Nobel Yayıncılık.