ŞANLIURFA İL MERKEZİNDE GELİR DAĞILIMININ VE SOSYOLOJİK YAPININ GIDA TÜKETİM HARCAMALARINA ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 7, 118 - 141, 24.01.2021

Levent Kaya , Onur Yıldırım

Öz

Bu çalışmada; 2017 yılında Şanlıurfa ili merkez ilçelerde ikamet eden hane halklarının sosyo-ekonomik özellikleri, harcamaları ve toplam harcama içinde gıdaya ayrılan payın belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 384 hane halkına yüz yüze anket tekniği uygulanarak veriler toplanmıştır. Araştırmada istatistiksel ve Ekonometrik yöntemlerden de yararlanılmıştır. Şanlıurfa il merkezi için hesaplanan Gini katsayısı 0,34 olarak tespit edilmiştir. Aylık ortalama harcama kalemleri içinde gıda harcamaları için ayrılan pay miktarı %38,3 olarak bulunmuştur. Şanlıurfa'da yaşayan bir ailenin aylık ortalama geliri 3610,60 TL olarak hesaplanmıştır. Ekonometrik yöntem olarak En Küçük Kareler (EKK) yöntemi ile kantil regresyon yöntemi uygulanmıştır. Aylık tüketim harcaması dört kantil grubuna ayrılarak analize tabi tutulmuş hem EKK hem de kantil regresyon modelinde birbirine benzer sonuçlar elde edilmiştir. Aylık gelir ve aylık gıda harcamasının, aylık tüketim harcaması üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamlı çıkmıştır. Aylık harcama üzerinde çocuk sayısının pozitif, yaş değişkenin negatif bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Karaköprü ilçesinde yaşayan hane halklarının, Haliliye ve Eyyübiye ilçesinde yaşayan hane halklarından daha fazla tüketimde bulundukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gelir, Tüketim, En Küçük Kareler, Kantil Regresyon Modeli, Şanlıurfa

Kaynakça

• Akbay, C. ve Bilgiç, A. (2011). Türkiye'de 2003-2008 Dönemlerinde Tüketim Harcamaları ile Gıda Harcamalarında Meydana Gelen Değişimler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2), 73-79.
• Akçay, Y. (1999). Tokat Merkez İlçede Gıda Harcamaları ve Gıda Ürünleri için Gelir Harcama Esneklikleri Tahmini Üzerine Bir Araştırma (Genişletilmiş Doğrusal Harcama Sistemi Uygulaması). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1), 71-84.
• Akçay, G. (2018). Engel Yasasının Türkiye Sınaması ve Gıda Talebinin Gelir Esnekliği: Gıda Harcamalarının Bütçe Payının Hane Profili ve Toplam Harcama ile İlişkisi (2003-2013). Sosyoekonomi, 26(38), 105-133.
• Aydın, K. (2011). Türkiye'de Hane halkı Gıda Harcamaları ve Sosyo Ekonomik Faktörler. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(21), 56-76.
• Baur, D., Saisana, M. ve Niels, S. (2004). Modelling The Effects of Meteorological Variables On Ozone Concentration A Quantile Regression Approach, Atmospheric Environment, 38(28), 4689–4699.
• Candemir, S. (2006). Kahramanmaraş İli Kentsel Alanda Yaşayan Ailelerin Gıda Tüketimlerini Etkileyen Faktörler ve Marka Gerçeği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Çağlayan, E. (2006). Sermaye yapısı Bileşenleri: Kantil Regresyon Modeli. İktisat İşletme ve Finans Dergisi. 21. Yıl, 66 – 76.
• Davino, C., Furno, M. ve Vistocco, D. (2014). Quantile Regression “Theory and Application”. John Wiley & Sons.
• Demir, Y. (2011). Aydın'da Hane Halklarının Gıda Tüketim Talebi Ekonometrik Analizi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Elmalı, K. (2014). Kantil Regresyon ve Negatif Binomial Regresyon ile İllerde Kullanılan İlaç Sayısına Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Gini, C. (1921). Measurement of Inequality of Incomes. The Economic Journal, 31(121), 124-126.
• Gürler, Ö. K., Birecikli, Ş. Ü. ve Eryavuz, A. K. (2018). Türkiye’de Hane halkı Tüketim ve Gıda Harcamalarının Kantil Regresyon Yöntemiyle Araştırılması. UİİİD-IJEAS, 2018 (18. EYİ Özel Sayısı), 219-238.
• Kececi, N. F. (2018). An Analysis of Income Distribution Between Regions for Turkey. Press Academia Procedia (PAP), 7(22),139-143.
• Koenker, R. Ve Bassett, G. (1978). Regression Quantiles. Econometrica, 46(1), 33 – 50.
• Koenker, R. (2005). Quantile Regression, USA: Cambridge University Press.
• Koenker, R. ve Hallock, K. F. (2001). “Quantile Regression: An Introduction”. Journal of Economic Perspectives, 15(4), 143–156.
• Koenker, R., Chernozhukov, V., He, X. ve Peng, L. (2018). Handbook of Quantile Regression. CRC Press.
• Lorenz, M. O. (1905). Methods Of Measuring The Concentration of Wealth. Quarterly Publications of The American Statistical Association, 9 (70), 209–219.
• Maslow, A. (1943). A Theory Of Human Motivation, Psychological Review, 50, 370-396.
• Şengül, S. (2001). Türkiye'de Yoksulluk Profili ve Gelir Gruplarına Göre Gıda Talebi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana.
• Şengül, S. (2004). Türkiye'de Gelir Gruplarına Göre Gıda Talebi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Gelişme Dergisi, 31(1), 115-148.
• Uğur, A. A. ve Özocaklı, D. (2019). Gıda Güvencesizliği, Dış Borç Stoku ve İthalat İlişkisi: Kantil Regresyon Analizi, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(1), 494 – 507.
• Ünlüönen, K. ve Tayfun, A. (2017). Ekonomi, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Yavuz, A. A. ve Aşık, E. G. (2017). Kantil Regresyon. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi. 9 (2), 137 – 146.
• Yılmaz, E. (2008). Trakya Bölgesinde Kırsal ve Kentsel Tüketicilerin Gıda Ürünleri Tüketim Alışkanlıkları ve Gıda Güvenliğine İlişkin Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Tekirdağ.
• Yılmaz, İ. H. (2014). Türkiye'de Gelir Dağılımının Kentsel ve Kırsal Alanda Tüketim Harcamalarına Etkisi: Ekonometrik Bir İnceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Wooldridge, J. M. (2013) Ekonometriye Giriş Modern Yaklaşım. Cilt:1, Ankara, Nobel Yayıncılık.