TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN İŞSİZLİKTE HİSTERİ ETKİSİ: YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNDEN KANITLAR

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 11, 1 - 15, 02.05.2023

Atilla Aydın

Öz

İşsizlik sorunu uzun yıllardan beri gerek iktisat literatüründe gerekse politika yapıcılar arasında tartışılan bir mesele olmuştur. Bir ülkede görülen yüksek işsizliğin ekonomik sonuçlarının yanı sıra sosyal ve siyasal etkilerinin de bulunması, konunun önemini daha da arttırmaktadır. İşsizliğin uygulanan iktisat politikaları ve diğer makroekonomik değişkenlerle ilişkili olması sorunu daha karmaşık hale getirmektedir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde işsizlikle mücadelede uygulanacak politikaların oluşturulabilmesi için işsizliğinin yapısının ortaya çıkarılması önem arz etmektedir. İşsizlikle ilgili olarak literatürde yer alan başlıca iki yaklaşım, doğal oran hipotezi ve histeri hipotezi olarak bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisi için histeri hipotezinin sınanmasıdır. Türkiye ekonomisi, uygulanan ekonomik politikalar çerçevesinde iki alt dönem halinde ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda 1923-1979 dönemi için histeri hipotezinin geçerli olduğu, 1980’den günümüze olan dönemde ise geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmanın sonuçları doğrultusunda politika önerileri getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşsizlik, Doğal Oran Hipotezi, Histeri Hipotezi, Liberalleşme, Yapısal Kırılma

Hysterial Effect On Unemployment for the Turkish Economy: Evidence from Unit Root Tests with Structural Breaks

Öz

The problem of unemployment has been a matter of debate both in the economics literature and among policy makers for many years. The social and political effects of high unemployment in a country, as well as its economic consequences, increase the importance of the issue. The fact that unemployment is associated with applied economic policies and other macroeconomic variables complicates the problem. When evaluated in this context, it is important to reveal the structure of unemployment in order to create policies to be implemented in the fight against unemployment. The two main approaches in the literature regarding unemployment are known as the natural rate hypothesis and the hysteria hypothesis. The aim of this study is to test the hysteria hypothesis for the Turkish economy. The Turkish economy has been handled in two sub-periods within the framework of the applied economic policies. As a result of the study, it was concluded that the hysteria hypothesis was valid for the period 1923-1979, but not valid for the period from 1980 to the present. In addition, policy recommendations were made in line with the results of the study.

Anahtar Kelimeler

Unemployment, Natural Rate Hypothesis, Hysteria Hypothesisi, Liberalization, Structural Break

Kaynakça

• Ağazade. (2015), Türkiye için İşsizlik Histerisine Karşın Doğal Oran Hipotezinin Doğrusal Dışı Yöntemlerle Sınanması, Sosyal Güvenlik Dergisi, 6(2), 28-46.
• Akkuş, Ö. ve Topuz, S. G. (2019). İşsizlik histerisinin geçerliliği: gelişmekte olan en kırılgan beşli. Sosyoekonomi, 27(39), 69-80.
• Apaydın, F. (2018). Türkiye’de İşsizliğin Karakteristiklerinin Karşılaştırmalı Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (30) , 159-200, Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe/issue/38515/450618
• Aren, S. (1975), İstihdam, Para ve İktisadi Politika, Bilgi Yayınevi, Ankara
• Arestıs, P. ve Bıefang-Frısancho Marıscal, I. (2000). OECD Unemployment: Structural Breaks and Stationarity. Applied Economics, vol. 32, No.4, pp.399-403.
• Barışık, S. ve Çevik, E. İ. (2008). İşsizlikte Histeri Etkisi: Uzun Hafıza Modelleri, Kamu İş, 9(4), 1-36
• Blanchard, O.J. ve Summers, L.H. (1986), Hysteresis and the European Unemployment Problem, Fischer, S. (ed.) NBER Macroeconomics Annual, Cambridge, MIT Press.
• Boratav, K. (2015), Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2009, İmge Kitabevi, Ankara
• Bulutay, T. (1995), Employment, Unemployment and Wages in Turkey, International Labour Office, Ankara.
• Burda, M. (1988), Is There a Capital Shortage in Europe? Weltwirtschaftliches Archiv, 124: 38-57.
• Camarero, M. ve Tamarıt, C. (2004). Hysteresis vs. natural rate of unemployment: new evidence for OECD countries. Economics Letters, vol. 84, no.3, pp.413-417.
• Carrion-i-Silvestre, J. L., Kim, D., ve Perron, P. (2009). GLS-based unit root tests with multiple structural breaks under both the null and the alternative hypotheses, Econometric theory, 25(06), 1754-1792.
• Chang, T., Lee, K. C., Nieh, C. C., ve Wei, C. C. (2005), An Empirical Note on Testing Hysteresis in Unemployment for Ten European Countries: Panel SURADF Approach, Applied Economics Letters, 12(14), 881-886.
• Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze). İmge Kitabevi Yayınları, Ankara
• Çelik, C. & Küçükkale, Y. (2018). İşgücü Piyasasına Yönelik Histeri Etkisi: Ratchet Modeli ile Türkiye Örneği, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Prof. Dr. Harun TERZI Special Issue 21-40 . DOI: 10.18092/ulikidince.361860
• Çemrek, F. ve Şeker, T. (2020). Türkiye’de Kadın İşsizlik Oranlarının Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleri ile İncelenmesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 117–132.
• Çiçen, Y. B. (2020). Global Krizde Cinsiyet ve Medeni Duruma Göre İşsizlik Histerisi: Türkiye için Fourier Durağanlık Analizi. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 505–525.
• Çil, N. (2018), Finansal Ekonometri, Der Yayınları, İstanbul
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Duck, N.W. (1992), UK Evidence on Breaking Trend Functions, Oxford Economic Papers, 44
• Frıedman, M. (1968). The Role of Monetary Policy. American Economic Review, vol. 58, 1–17.
• Furuoka, F. (2012). Unemployment Hysteresis in the East Asia-Pacific Region: New Evidence from MADF and SURADF Tests, Asian‐Pacific Economic Literature, 26(2), 133-143.
• García-Cintado, A., Romero-Ávila, D. ve Usabiaga, C. (2015). Can the Hysteresis Hypothesis in Spanish Regional Unemployment Be Beaten? New Evidence From Unit Root Tests with Breaks, Economic Modelling, 47, 244-252.
• Gediz, B. ve Yalçınkaya, M.H. (2000); Türkiye’de İstihdam-İşsizlik ve Çözüm Önerileri: Esneklik Yaklaşımı, Celal Bayar Üniversitesi İİBF-Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Sayı: 6, ss. 161-183.
• Gomes, F. Ve Da Sılva, C.G. (2008). Hysteresis vs. Natural Rate of Unemployment in Brazil and Chile. Applied Economics Letters, vol. 15, no. 1, pp.53-56
• Güriş, B., Tiftikçigil, B. ve Tıraşoğlu, M. (2017). Testing for Unemployment Hysteresis in Turkey: Evidence From Nonlinear Unit Root Tests. Quality and Quantity, 51, 35–46
• Güriş, B. ve Sedefoğlu, G. (2019). Unemployment Hysteresis in Turkey: Evidence From Nonlinear Unit Root Tests With Fourier Function. Quantitative Methods in Economics, 20(3), 178–188.
• Karagöz, K. ve Saraç, T. B. (2016). İşsizlikte Histeri Etkisinin Kalman Filtresi Yaklaşımıyla İncelenmesi: Türkiye Örneği, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 1 (2) , 59-72 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/aifd/issue/28229/299723
• Kazgan, G. (1999). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul
• Keyder, N. (1970), Türkiye’de Tarımsal Reel Gelir ve Köylünün Refah Seviyesi, ODTÜ Gelişme Dergisi, Güz
• Kılıçbay, A. (1997), Türkiye'nin Ekonomi Politikaları (1930–1996 ve sonrası), Der yayınları, İstanbul
• Koçyiğit, A., T. Bayat ve A. Tüfekçi (2011), Türkiye’de İşsizlik Histerisi ve STAR Modelleri Uygulaması, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31 (2), s. 45-60.
• Küçükkale Y. (2001). Doğal İşsizlik Oranındaki Keynesyen İsteri Üzerine Klasik Bir İnceleme: Kalman Filtre Tahmin Tekniği ile Türkiye Örneği 1950- 1995. V. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, Adana.
• Layard, R., Nickell, S. ve Jackman, R. (1991), Unemployment, Macroeconomic Performance and the Labour Market, Oxford, Oxford University Press.
• Lee, J. ve Strazicicih, M.C. (2003), Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks, The Review of Economics and Statistics 85 (4), 1082-1089
• Lee, J. ve Strazicicih, M.C. (2004), Minimum LM Unit Root Test with One Structural Breaks, Appalachian State University Working Papers, No: 04-17, 1-15
• Lipsey, R.G., Steiner, P.O. ve Purvis, D.D. (1984), İktisat, Çeviren: Ömer Faruk Batırel vd., Bilim Teknik Yayınevi, Eskişehir
• Lumsdaine, R. L. ve Papell, D. H. (1997). Multiple Trend Breaks and The Unit Root Hypothesis. The Review of Economics and Statistics. 79: 212-218.
• Narayan, P.K. ve Popp, S. (2010), A New Unit Root Test With Two Structural Breaks in Level And Slope At Unknown Time, Journal of Applied Statistics, 37(9), 1425-1438.
• Nelson, C. ve Plosser, C. (1982), Trends and Random Walks in Macroeconomic Time Series: Some Evidence and Implıcations, Journal of Monetary Economics, (10), 139-169
• Özdemir, S. Ersöz, H.Y. ve Sarıoğlu, İ. (2006), İşsizlik Sorununun Çözümünde KOBİ’lerin Desteklenmesi, İstanbul Ticaret Odası, Yayın No: 2006-45, İstanbul.
• Pamuk, Ş. (2021), Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• Pata, U. K. (2020). OECD ülkelerinde işsizlik histerisinin ampirik bir analizi: fourier panel durağanlık testi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(1), 125-144.
• Pazarlıoğlu, M. V. ve Çevık, E.İ. (2007). Ratchet Model: 1939-2005 Dönemi Türkiye Uygulaması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 9, sayı 1, 17-34.ss
• Perron, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis. Econometrica 57:1361-1401.
• Perron, P. (1997), Further Evidence on Breaking Trend Functions in Macroeconomic Variables, Journal of Econometrics, 80 (2), 355-385
• Perron, P. ve Rodriguez G.H. (2003), GLS Detrending, Efficient Unit Root Tests and Structural Change, Journal of Econometrics, 115, 1-27.
• Perron, P. ve Vogelsang, T.J. (1992), Nonstationarity and Level Shifts with an Application to Purchasing Power Parity, Journal of Business and Economic
• Phelps, E.S. (1967), Phillips Curves, Expectations of Inflation and Optimal Unemployment Over Time, Economica, vol. 34, no. 3, 254–81.
• Phelps, E.S. (1968), Money-wage Dynamics and Labor-market Equilibrium, Journal of Political Economy, vol. 76, no. 4, 678–711.
• Phelps, E.S. (1994), Structural Slumps: The Modern Equilibrium Theory of Unemployment, Interest, and Assets, Cambridge, Harvard University Press
• Pissarides, C. (1992), Loss of Skill During Unemployment and the Persistence of Employment Shocks, Quarterly Journal of Economics, 107: 1371-1391.
• Romero-Avila, D. ve Usabıaga C. (2007). Unit Root Tests and Persistence of Unemployment: Spain vs. the United States. Applied Economics Letters, vol. 14, no.6, pp.457-461.
• Saraç, T. B. (2014), İşsizlikte Histeri Etkisi: Türkiye Örneği, Ege Akademik Bakış, 14 (3), s. 335-344.
• Schmidt, P. ve Phillips, P.C.B. (1992), LM Tests for a Unit Root in the Presence of Deterministic Trends, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 54 (3), 257-287
• Sevütekin, M. ve Çınar, M. (2017), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Dora Yayınları, İstanbul
• Sneessens, H. (1983), A Macroeconomic Rationing Model of the Belgian Economy, European Economic Review, 20: 193-215
• Takım, A. (2012), Demokrat Parti Döneminde Uygulanan Ekonomi Politikaları ve Sonuçları, Ankara Üniversitesi, SBF Dergisi, Cilt 67, No 2
• Tokatlıoğlu, İ., Öztürk, F. ve Ardor, H. N. (2014). AB Ülkeleri ve Türkiye İşgücü Piyasasında Histeri Etkisi: RATCHET Modeli Analizi, Sosyoekonomi, 22(22), 297-320
• TÜİK (2022), Haber Bülteni, İşgücü İstatistikleri, 4. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2021, Yayımlanma Tarihi: 15 Şubat 2022
• World Bank Group, (2015), Ülke Programının Görünümü, Dünya Bankası Grubu-Türkiye İşbirliği
• Yılancı, V. (2009). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye için İşsizlik Histerisinin Sınanması, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 324-335.
• Yıldırım, S. (2011). Türkiye'de Histeri Hipotezinin Geçerliliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Ckp Birim Kök Testiyle Sınanması, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 28-47.
• Zivot, E. ve Andrews, D. (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business Economic Statistics. 10(3): 251- 270.