TÜRKİYE SU ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 11, 16 - 22, 02.05.2023

İsmail Ukav

Öz

Su ürünleri sektörü bireylerin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için ihtiyaç duyduğu ürünleri üreten, istihdama katkı sağlayan ve katma değer yaratan bir sektördür. Bu yönleriyle sektör ülke ekonomileri açısından büyük önem taşımaktadır. Dünyada en fazla ticareti yapılan ürünlerinden birisi olan su ürünleri dış ticareti, dünya ölçeğinde önemli oranlarda artmaktadır. Türkiye’nin sektörle ilgili sahip olduğu coğrafi üstünlükler, hedef pazarlara olan yakınlığı ve son dönemlerde su ürünleri dış ticaretinde meydana gelen gelişmeler dikkatleri bu sektöre yöneltmiştir. Bu çalışmada Türkiye’nin su ürünleri dış ticaretinde 2010’lu yıllardan itibaren meydana gelen gelişmeler incelenmiştir. İhracat ve ithalat değerleri belirlenerek yıllar içerisindeki eğilimler ortaya koyulmuş, en çok ihracat ve ithalat yapılan ülkeler analiz edilmiştir. Çalışmada TÜİK, FAO ve UN COMTRADE verileri kullanılmış, konuyla ilgili yapılan çalışmalardan yararlanılmıştır. Çalışmada son on yılda su ürünleri ihracatının dört kat artarak 1 milyar doların üzerine çıktığı, ithalatın ise % 50 oranında arttığı gözlenmiştir. İhracatta Avrupa ülkelerinin ilk sıralarda yer aldığı, ithalatın ise en çok Norveç, Malezya ve Fas’tan yapıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Su ürünleri, Dış ticaret, Türkiye

TURKEY FISHERIES FOREIGN TRADE

Öz

Su ürünleri sektörü bireylerin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için ihtiyaç duyduğu ürünleri üreten, istihdama katkı sağlayan ve katma değer yaratan bir sektördür. Bu yönleriyle sektör ülke ekonomileri açısından büyük önem taşımaktadır. Dünyada en fazla ticareti yapılan ürünlerinden birisi olan su ürünleri dış ticareti, dünya ölçeğinde önemli oranlarda artmaktadır. Türkiye’nin sektörle ilgili sahip olduğu coğrafi üstünlükler, hedef pazarlara olan yakınlığı ve son dönemlerde su ürünleri dış ticaretinde meydana gelen gelişmeler dikkatleri bu sektöre yöneltmiştir. Bu çalışmada Türkiye’nin su ürünleri dış ticaretinde 2010’lu yıllardan itibaren meydana gelen gelişmeler incelenmiştir. İhracat ve ithalat değerleri belirlenerek yıllar içerisindeki eğilimler ortaya koyulmuş, en çok ihracat ve ithalat yapılan ülkeler analiz edilmiştir. Çalışmada TÜİK, FAO ve UN COMTRADE verileri kullanılmış, konuyla ilgili yapılan çalışmalardan yararlanılmıştır. Çalışmada son on yılda su ürünleri ihracatının dört kat artarak 1 milyar doların üzerine çıktığı, ithalatın ise % 50 oranında arttığı gözlenmiştir. İhracatta Avrupa ülkelerinin ilk sıralarda yer aldığı, ithalatın ise en çok Norveç, Malezya ve Fas’tan yapıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Su ürünleri, Dış ticaret, Türkiye

Kaynakça

• KAYNAKÇA BSGM, (2022). İstatistik, https://www.tarimorman.gov.tr/BSGM/Belgeler/Icerikler/Su%20 Ürünleri%20 Veri%20ve%20Dökümanları/Bsgm-istatistik.pdf (Erişim tarihi: 08.11.2022)
• Dalkıran, G. (2019). Türkiye Su Ürünleri Yetiştiriciliği İşletmelerinin Uluslararası Rekabetçilik Durumu Üzerine Bir Araştırma, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ocak 2019, s165.
• FAO, (2022a). The State of World Fisheries and Aquauculture, https://www.fao.org/3/cc0874en/cc0874en.pdf (Erişim tarihi: 29.11.2022)
• FAO, (2022b). FishStat Plus-Universal software for fishery statistical time series http://www.fao.org/fishery/statistics/software/fishstat/en (Erişim tarihi: 08.11.2022)
• Gümüş, E. Yılmaz, S. (2011). Antalya İli’nde Su Ürünleri Yetiştiricilik Sektörü ve Pazarlama Durumu, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (MAKUFEBED) 3: 15-31.
• Karataş S. (2016). Balıkçılık Sektörü Raporu. Ordu Ticaret Borsası. 32s.
• Kuşat, M. (2018). Su Ürünleri Dünya ve Türkiye Pazarı, Su Ürünleri Dünya ve Türkiye Pazarı, 1st International Symposium on Silvopastoral Systems and Nomadic Societies in Mediterranean Countries 22-24 October 2018, Isparta, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Yayınları No: 002, Editor Ahmet TOLUNAY ISBN: 978-605-81136-2-6 1. Baskı Isparta, s284-293.
• Kuşat, N. (2020). Türkiye-AB 28 ticaretinde su ürünleri sektörünün ‘endüstri içi ticaret’ analizi. Acta Aquatica Turcica, 16(4), 535-544.
• ÖİK, (2017). Kalkınma Bakanlığı Onbirinci Kalkınma Planı (2019-2023) Tarım ve Gıdada Rekabetçi Üretim Özel İhtisas Komisyonu Su Ürünleri Çalışma Grubu Raporu ANKARA – 2017, s88.
• Özdemir, N. Aras, M. (2005). Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) Su Ürünleri Sektörünün Üretim, Tüketim, İhracat ve İthalat Yönünden Karşılaştırılması, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 36 (1), 109-116, ISSN 1300-9036
• Tolon, M.T. (2019). Türkiye Su Ürünleri Ekonomisinin Tarihsel Gelişimi ve Gelecek Vizyonu, Türkiye’de Geçmişten Günümüze Tarım Politikaları ve Ekonomisi, Akçağ Yayınları: 1594 Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar: 11 ISBN 978-605-342-523-6 Ankara.
• TÜİK, (2022). Su Ürünleri İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-Urunleri-2021-45745 UN COMTRADE, (2022). UN Trade Statistics, https://unstats.un.org/unsd/trade/default.asp (21.11.2022)
• Yılmaz, S. Olguner, M.T., ve Yılmaz, İ. (2018). Türkiye Su Ürünleri Dış Ticaret Eğilimleri, Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(12): 1868-1874.