MUHYİDDİN İBN ARABÎ’YE İSNAD EDİLEN ‘TERCÜME-İ MİR’ÂTÜ’L-MA’ÂNÎ’ ADLI RİSALE ÜZERİNE

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 22, 31.05.2018

Halil İbrahim Ertürk

Öz

Geçmişten
günümüze üzerinde durulan ve gerek içerik gerek dil özellikleri bakımından
incelenen eserler arasında dinî ve edebî içerikli eserler ağırlıklı ve müstesna
bir yere sahiptir. Gerek 13-15. yüzyıllar arasını kapsayan Eski Anadolu
Türkçesi döneminde gerekse Klasik Osmanlı Türkçesi dönemini teşkil eden 15-19.
yüzyıllar arasında Anadolu sahasında dinî ve tasavvufî içerikli pek çok el
yazması eser telif ve tercüme edilmiştir. ‘Tercüme-i
Mir‛âtü’l-Ma‛ânî’ adlı risalenin içeriği dikkate alındığında, mev’ize türü
içerisinde değerlendirilmesi mümkündür. Bunun yanında ‘Tercüme-i Mir‛âtü’l-Ma‛ânî’, hem tasavvufî konulara değinen
alegorik bir eser hem de insanı fiziksel ve ruhsal olarak fazlalıklarından
arındırmayı amaçlayan bir eğitim kitabıdır.

 Risaleyi Osmanlı Türkçesine çeviren mütercimin
ifadesine göre eseri Hintçeden Arapçaya çeviren, ünlü bilgin Muhyiddin İbn
Arabî’dir. Mütercim, eserin Muhyiddin İbn Arabî’ye ait olduğunu ifade ettikten
sonra kendi ismini zikretmez. Mütercim, müştâk-ı hakikatin eserden faydalanması
amacıyla, risalenin kendisi tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edildiğini
ifade eder (YKN.: 01b/13-16).

Çalışma
kapsamında, öncelikle mütercimin ifadesine göre Muhyiddin İbn Arabî’ye ait olan
risâlenin fiziksel özellikleri ve içeriği üzerinde durulmuştur. İkinci aşamada
eserin telif ve tercüme tarihi ve yeri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.
Üçüncü aşamada eserin her bir bâbında işlenen konular sırasıyla özetlenmiştir.
Son aşamada ise mütercimin dile getirdiği ifadeler ışığında Arapçadan Türkçeye
tercüme edildiği anlaşılan risâlenin, transkripsiyon harfleri kullanılarak
çeviri yazılı metni verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Edebiyatı, Muhyiddin İbn Arabî, Mir’âtü’l-Ma’ânî, Sufizm

Kaynakça

• Ateş, Ahmed. “Muhyiddin Arabî”. İslâm Ansiklopedisi 3. baskı c.8, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1979: 533-555.
• Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2005.
• Chittick, William. İbn Arabî ve Ekolü, Hayatı, Eserleri ve Tefsiri (Tercüme: Dr. Hüdaverdi Adam). Islamic Spirituality and Manifestations, 1991.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2006.
• Ebu’l-Hasen Ali b. İbrahim el-Bağdâdî. Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin Menkabeleri (Çev. Abdulkadir Şener ve M. Rami Ayas). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay. c.9, 1972.
• Ernst, Carl W. “Müslüman Yoga Yorumcuları (Çev. Mehmet Atalay)”. e-makâlât Mezhep Araştırmaları, VII/2, Güz 2014: 117-128. ISSN 1309-5803.
• Ertuğrul, İ. Fenni. Vahdet-i Vücûd ve İbn Arabî (Haz.: Mustafa Kara) 2. Baskı. İstanbul: İnsan Yay. 2008