Mishafü’l-Münferid bi-Zâtihi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 6, 37 - 43, 30.11.2019

Mehmet Beşir Ergin

Öz

       İslam
tarihi boyunca Hz. Peygamber’den günümüze değin birçok farklı fırka/mezhep
temel düşüncelerini meşrulaştırmak için Kur’ânî nassları yorumlama faaliyetleri
içine girmiştir. Bu yorumlama faaliyetlerine başvuran fırkalardan biri de Fâtımiler
döneminde altıncı halife Hâkim bi Emrillâh(v.411/1021) liderliğinde kurulan
daha sonra Hamza b. Ali, Muktenâ el-Bahâuddîn, İsmâil et-Temîmî başta olmak
üzere mezhebin diğer dâileri tarafından sistemleştirilen Dürziliktir. Dürziliği
kısaca tarif edecek olursak; Dürzilik, başta Hamza b. Ali olmak üzere Muktenâ
el-Bahâuddîn, İsmâil et-Temîmî ve diğer hudud ve dâiler  aracılığıyla sistemleştirilen, temelde Hâkim
bi Emrillâh’ın  uluhiyeti üzerine inşâ
edilen, diğer tüm dinlerin neshedildiği inancına sahip olan Hâkim ve Hamza’nın
yeniden zuhûr etmesiyle birlikte mevcût maddi dünyanın onların eline geçip
Dürzi hükümdarlığının süreceğine inanan bir mezheptir.Dürzilik,
İsmâilîlikten neş’et etmesi ile birlikte kendi temel düşünce sistem ve
doktrinlerini oluşturmak için başta Kur’ân-ı Kerîm olmak üzere Hint, Yunan
felsefi, eski Eflatunculuk, semâvî dinler ve daha birçok farklı kaynaktan
etkilenmiştir.Dürzilerin temel İslâm
düşüncesine muhâlif görüşlere sahip olması, bulundukları toplumda hep bir
azınlık oluşturmuş olmaları ve daha birçok sâik, onların bâtınî karakterli bir
oluşum olmalarına sebep olmuştur. Böyle bir yapıya sahip olmaları nedeniyle
tarih boyunca haklarında çok az şey bilinmiş ve hep merak konusu olmuşlardır.
Ancak 19. yüzyıl ile birlikte Dürzilere ait kutsal metinlerin gün yüzüne
çıkmasıyla başta batıda olmak üzere dünyanın birçok farklı yerinde haklarında
akademik çalışmalar yapılmıştır. Şüphesiz Dürzilere ait en kutsal eser Resâilü’l-Hikme
risâleleridir. Bu eser toplam 111 risâleden oluşmakta olup Hamza b. Ali, Muktenâ
el-Bahâuddîn ve İsmâil et-Temîmî ve diğer dâiler tarafından kaleme alınmıştır. Dürzilerin Resâilü’l-Hikme
dışında birçok kutsal eserleri daha bulunmaktadır.İşte
bu kutsal eserlerden biri de kitap tanıtımımızın da konusu olan Mishafu’l-Münferid
bi-Zâtihi adlı mahtût eserdir. 
Eserde yer alan ifadelerin birçoğu Resâilü’l-Hikme adlı kitapta
da birebir tekrar edilmiştir. Bu eserde Kur’ân âyetlerinin birçoğu ya aynen
blok halinde alınmış ya da üzerinde kelime ekleme-çıkarma yoluyla birtakım
tasarrufta bulunarak tahrif edilmiştir. Eser genel olarak Hâkim bi Emrillâh’ın
uluhiyetini ikrâr, onu ilâh edinme, Dürzilerin cennet nimetleriyle nimetlenme,
düşmanların ise cezaya müstehak olacağı şeklinde dua üslubuyla yazılmış
ifadeler içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dürzilik, Kur'ân, Mishafu’l-Münferid bi-Zâtihi, Tefsir

Kaynakça

• İbn Ali, Hamza, Mishafu’l-Münferid bi-Zâtihi, y.y, t.y.Şek’a, Mustafa. İslâm bilâ Mezâhib, Daru’l-Mısriyye el-Lübnaniyye, 11.bs, Kahire, 1996.