Sanatı “En Güzel Kıssa”dan Talim Etmek -Abdurrahmân Câmî’nin Yusuf ve Züleyha Mesnevîsine Dair Bir İnceleme-

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 137 - 165, 30.05.2021

Zeynep Gemuhluoğlu

Öz

Bu çalışma, Abdurrahman Câmî’nin Yusuf ve Züleyha mesnevisini esas alarak güzel, güzellik ve aşk, suret ve hayâl, şiir/hikâye ve hakikat ilişkilerini “tâbir” terimi merkezinde incelemektedir. İnceleme, söz konusu terimlerin sûfîlerin eserlerinde kazandığı manalar kadar bu terimlerle birlikte İslam sanat düşüncesinde zaten var olan imkanları keşfetmeye çalışmaktadır. Yusuf ve Züleyha mesnevisi özellikle güzellik ve aşk ilişkisini suret meselesiyle birlikte düşünmek için önemli bir örnektir. Bu nedenle çalışmada, sanat felsefesi alnında hakim olan çizgilerin İslam sanat düşüncesinde de esas olarak kabul edilmesi zorunluluğunu ortadan kaldıracak noktalara dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

güzel, güzellik, aşk, şiir, sûret, hayal, tâbir, Din felsefesi

Kaynakça

• Abdurrahmân Câmî Beşinci Taht: Yûsuf ve Züleyhâ, trc. Ali Nihat Tarlan, Harvard Üniversitesi, Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü, 2003.
• Abdurrahman Câmî, Levâmî, trc. Tahirü’l-Mevlevî, haz. Halil Karabulut
• Abdurrahman Câmî, Baharistan, çev. M. Nuri Gençosman, İstanbul 1985
• Abdurrahmân Câmî, Neynâme, Şerh ve Tercüme Hoca Neş’et Efendi, Sufi Yay., İstanbul, 2007
• Aristoteles, Metafizik trc. Ahmet Arslan, Sosyal Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 1996.
• Aristoteles, Poetika, çev. Nazile Kalaycı, Ankara, Pharmakon Yayınları, 2012.
• Fatma Turğay, İbn Sînâ'nın Sembolik Hikayelerinde Ahlak Felsefesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, M.Ü.S.B.E., İstanbul, 2006
• Haşlakoğlu, Oğuz; Platon Düşüncesinde Techné, İstanbul, Sentez Yayınları, 2016
• Feridüddin Attâr, Mantîku’t-Tayr Çev. Abdülbâki Gölpınarlı, İş Bankası Yay., İstanbul, 2006
• Gemuhluoğlu, Zeynep; “Varlık Dağını Delmek: İbnü’l-Arabî’nin Eserleri Esâsında Varlık, Tecrübe ve Ahlâk Açısından Aşk”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 15 (2020) Bahar
• Giritli Sırrı Paşa, Yusuf Sûresinin Güzellikleri, hz. Tahir Galip Seratlı, Selis Yay., İstanbul, 2013,
• İbnü’l-Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, nşr. Ahmed Şemseddin, Beyrut, Dârü’l-Kitâbi’l-İlmî, 2011
• İbnü’l-Arabî, Futûhât-ı Mekkiyye, çev. Ekrem Demirli, Litera Yay. İstanbul, 2007
• İbnü’l-Arabî, Kitâbü’l-Celâl ve’l-Kemâl”, Resâilü İbnü’lArabî içinde. Beyrut, 1997
• İbn Sînâ, Poetika,, çev. Ferruh Özpilavcı, Litera Yay., İstanbul 2020
• İbn Rüşd, Poetika (Şiir) Orta Şerhi, nşr. Charles E. Butterworth, terc. Ali Tekin, Endülüs Yay., İstanbul, 2019
• Kırlangıç, Hicabi; Hicabi Kırlangıç, “Câmî’nin Şiir Görüşü” Nüsha, 2001
• Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Mesnevî, çev. Tahirü’l-Mevlevî, Kırkanbar Yay., 4. basım, İstanbul, Kasım 2012
• Platon, Devlet, çev. Sabahattin Eyüboclu - M. Ali Címcoz, İş Bankası Yay, İstanbul, 1999
• Platon, İon, çev. Furkan Akderin, Say yay., İstanbul, 2011
• Ricoeur, Poul; Hafıza, Tarih, Unutuş, çev. M. Emin Özcan, İstanbul, Metis Yayınları 2012
• Suad el-Hakim, İbnü’l-Arabi Sözlüğü, trc. Ekrem Demirli, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2004.