OSMANLI DEVLETİ'NDE İSTİMÂLET SİYÂSETİ VE İSTİMÂLETNÂMELER

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 18, 30.11.2021

Veysel Öz

Öz

Osmanlı istimâlet siyâseti, yönetimde çok yönlü olarak kullanılan bir gönül alma ve yönlendirme siyâsetidir Bu gönül alma ve yönlendirme muhatabın konumuna göre bazen maddî olarak verilen şeylerle, bazen de yüreklendirici ve iltifat dolu sözlerle gerçekleştirilmekteydi Bu makalede, Feridun Bey’in Münşeâtü's-selâtin adlı eserindeki istimâletnâleri esas alarak ve diğer tarihî kaynaklara da başvurarak istimâlet siyasetini ve bu siyasetin belgeleri olan istimâletnâlerin üslüp ve muhtevasını ortaya koymaya çalıştık İlk olarak istimâlet siyâseti ve kapsamı hakkında bilgi verdik İkinci olarak da İstimâletnâmelerin üslûp ve muhtevâsı hakkındaki çıkarımlarımızı sunduk. İstimaletnâmeler Osmanlı yazışmalarında önemli bir yere sahip olan nâme-i hümâyün üslubunda yazılmış belgelerdir. Bu belgeler genel olarak davet, elkâb, duâ, nâkil ve tenbîh olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Fakat her istimâletnâme bu bölümlerden tümünü içermeyebilir. İstimaletnâmeler genel olarak yöneticilere, komutanlara ve halkın ileri gelenlerine gönderilmekteydi. Bu yüzden istimâletnâler muhatabın gönlünü alacak üslupta yazılmıştı. Muhtevası da yöneticilerin yönetimde uygulayacakları halkın devlete bağlığını artıracak bir takım hoşgörü ve gönül almaya yönelik tembihleri içermekteydi. Bu tembihler netice olarak hem yöneticinin, hem halkın, hem de devletin lehine olan şeylerdi.
Anahtar Kelimeler
İstimâlet Siyaseti, Osmanlı Yönetimi, İstimaletnâme, Hoşgörü, Gönül alma

Anahtar Kelimeler

İstimâlet, İstimâletnâme, Hoşgörü, Gönül alma

Teşekkür

İlginiz için şimdiden teşekkür ederim.

Kaynakça

• Feridun, A. B. (1264). Münşeâtü’s-Selâtîn (C. 1-2). Dersaadet.---------------------------------------------------------------------
• Gibbons, H. A. (1928). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, Orjinal kitap adı: (The foundation of the Ottoman Empire a history of the Osmanlis up to the death of Bayezid (R. H. Özdem, Çev.). Devlet Matbaası.
• Güzel, C., & Çiçek, K. (2002). Türkler Ansiklopedisi (S. Koca, Ed.; C. 1-10). Yeni Türkiye Yayınları.------------------------------------------
• İbrahim Musafa, A. H. Z. (1996). El-Mu‘cemü’l- vesît. Çağrı Yayınları.-----------------------------------------------------------------
• İlgürel, M. (t.y.). İstimâlet. İçinde DİA: C. XXIII (ss. 362-363).-------------------------------------------------------------------------
• İlgürel, M. (1994). Osmanlı Devleti’nde İstimâlet Siyâseti. İçinde XII. Türk Tarih Kongresi.--------------------------------------------------
• İnalcık, H. (1954). Stefan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğuna. Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesîkalar, 137-184.-------------------------
• İnalcık, H. (1991). Türkler ve Balkanlar. Yeni Forum Aylık Siyâset, Kültür Dergisi, XII(363).--------------------------------------------------
• Kütükoğlu, M. (1994). Osmanlı Belgelerinin Dili. Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı.------------------------------------------------------
• Mutçalı, S. (1995). Arapça –Türkçe Sözlük. Dağarcık Yayınevi.----------------------------------------------------------------------------- Öz, V. (2010). Ferîdûn Beyʹin Münşeât Mecmuasıʹnda Bulunan İstimâletnâmeler Ve Osmanlıʹda İstimâlet Siyaseti [Y.L. tezi]. T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı Tarih Lugatı. Enderun Kitâbevi.---------------------------------------------------------------------
• Şemseddin Sâmi. (1989). Kâmûs-ı Türkî. Enderun Kitâbevi.----------------------------------------------------------------------
• TTK Belleten. (t.y.).--------------------------------------------------------------------------------------------------------
• Tuğlacı, P. (1971). Ansiklopedik Türkçe Sözlük. Pars Yayınevi.-----------------------------------------------------------------------