Dede Korkut Kitabı’nda Yapı, İdeoloji Ve Yaratım: Dresden Ve Vatikan Nüshalarının Mukayeseli Bir İncelemesi

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 7, 29 - 32, 24.11.2016

Emrah Pelvanoğlu

Öz

Dede Korkut, Dedem Korkut ya da Korkut Ata… Bu mitik ozan / bahşı / şaman / velinin Türk kültür
tarihinde çok özel bir yeri var. Muharrem Ergin’in Dede Korkut Kitabı,
Orhan Şaik Gökyay’ın Dede Korkut Hikâyeleri, Semih Tezcan ve Hendrik
Boeschoten’in Dede Korkut Oğuznameleri adıyla yayımladığı epik halk
anlatılarında Oğuzun “temam bilicisi” olarak kutsanan, boy boylayan, soy
soylayan Korkut Ata’nın, 1916 yılında Kilisli Rifat Bey’in, H. F. Von Diez’in
Dresden yazmasından kopyaladığı Berlin nüshasını yayımlaması ile başlayan Türkiye
macerası ise hâlâ devam ediyor. Bilimsel saiklerin ötesinde ilk yayımlandığı
yıllardan itibaren sağaltıcı / onarıcı bir millî köken anlatısı olarak
önemsenen Dede Korkut anlatılarının, son yirmi yıldır başarısız televizyon
dizileri ve animasyonlar aracılığı ile popüler kültüre de mal edilmeye
çalışıldığına tanık olduk. Hoş bu açığı Sezai Karakoç’un Hristiyan
eskatolojisinden mülhem siyasal “diriliş / resurrection” sloganını epik bir
tarih fantazmogoryası ile birleştiren “Ertuğrul” kapatmış gibi. Lâkin Amerika
kaynaklı süper kahraman fantezilerinin yerini alabilecek Oğuz yiğitlerinin,
Batılı zehirden mustarip Türk gençliğine şifa vereceğini hayal ederken; kan
döküp, baş kesmeyince isim alamayan bu ortaçağ cengaverlerinin günümüz değerler
eğitimi bağlamında ne ifade ettiğini pek de düşünmedik elbet. Nitekim TOBB’un
yaptırdığı ve son Dede Korkut yayını olarak göz dolduran Ha’nım Hey’in Mart
2015’deki lansman toplantısında konuşan başkan Rifat Hisarcıklıoğlu, Dede
Korkut anlatılarının “çocuk hikâyesi” olarak düşünülmesine itiraz etmiş ve
“Dede Korkut’a bu şekilde bakmak, zihnimizi ve fikrimizi küçük bir alana
sıkıştırıp bırakır. Bilakis, Dede Korkut, büyükler için, hatta yöneticiler
için, millet ve ülkesi için mücadele etmeyi hayat tarzı olarak benimseyenler
için, son derece faydalı ve değerli bir başvuru kitabıdır” demişti. 

Anahtar Kelimeler

yapı, ideoloji, yaratım

Kaynakça

• Pehlivan, G. (2015). Dede Korkut Kitabı’nda yapı, ideoloji ve yaratım: Dresden ve Vatikan nüshalarının mukayeseli bir incelemesi. İstanbul: Ötüken.