Psikolojik Danışman Adaylarının Ölüm Kaygılarının Psikolojik Dayanıklılık ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 12, 23 - 45, 30.06.2021

Burcu Dok , Fidan Korkut Owen

Öz

Bu araştırmanın ana amacı psikolojik danışman adaylarının ölüm kaygılarının psikolojik dayanıklılıklarına, cinsiyetlerine, sınıf düzeylerine, kayıp deneyimine sahip olma durumlarına göre değişip değişmediğini ortaya koymaktır. Veriler toplam 256 (211 Kadın, 45 Erkek) üniversite öğrencisinden Ölüm Kaygısı Ölçeği, Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve kişisel bilgi formu aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmanın bulguları psikolojik danışman adayları arasında cinsiyetlerine göre ölüm kaygısının maruz kalma alt boyutunda kadın öğrencileri lehine ve farklı psikolojik dayanıklılık düzeylerine göre, psikolojik dayanıklılığı düşük olan grup lehine farklılaştığını göstermektedir. Elde edilen diğer bulgular, farklı sınıf düzeylerine ve kayıp yaşama değişkenine göre ölüm kaygılarının farklılaşmadığı doğrultusundadır. Bulgular alanyazına göre tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman adayı, ölüm kaygısı, psikolojik dayanıklılık

Kaynakça

• Abdel-Khalek, A. M., & Tomas-Sabado, J. (2005). Anxiety and death ain Egyptian and Spain nursing student. Death Studies, 29(2), 157-169.
• Acehan, G., & Eker, F. (2003). Acil tıp hizmeti veren sağlık personelinin ölüm kaygısı, ölüme ilişkin depresyon düzeyleri ve kullandıkları başa çıkma yolları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 4(1), 27-35.
• Akça, F., & Köse, A. (2008). Ölüm Kaygısı Ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Klinik Psikiyatri Dergisi, 11,7-16.
• Aksöz, İ. (2014). Kayıp ve yas. Erdur-Baker, Ö. ve Doğan, T. (Ed.). Afetler, krizler, travmalar ve psikolojik yardım içinde (s. 43-61). Ankara: Türk PDR-Der.
• Aksu, T., & Okçay, H. (2010). Yaşam dönemlerine göre ölüm algısı ve hemşirelik yaklaşımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(14), 113- 126.
• Alkan, A. T. (1999). Bir düğün gecesi denemesi. Düşünen Siyaset, 4, 25-32.
• Arslan, A . (2019). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ile ölüm kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi . Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi , 6 (1) , 113-129 Ayten, A. (2014). Üniversite öğrencilerinde ölüm kaygısı: Türk ve Ürdünlü öğrenciler üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(1), 85-108.
• Basım, H. N., & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği'nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.
• Bonanno, G. A., Wortman, C. B., Lehman, D. R., Tweed, R. G., Haring, M., Sonnega, J., & Nesse, R. M. (2002). Resilience to loss and chronic grief: a prospective study from pre-loss to 18-months post-loss. Journal of Personality and Social Psychology, 83(5), 1150.
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events. American Psychologist, 59(1), 20.
• Bond, C. W. (1998). Religiosity, age, gender, and death anxiety. Unpublished Doctoral dissertation, Indiana State University. http://dunamai.com/survey/fddyq/fddy.htm.
• Chow, H. P. H. (2017). A time to be born and a time to die: Exploring the determinants of death anxiety among university students in a western Canadian city. Death Studies,41(6), 345- 352. doi:10.1080/07481187.2017.1279240.
• Çüçen, A. (2017). Yaşam ve ölüm felsefesi. Sentez Yayıncılık, Bursa.
• Eke, S. (2003). Farklı mesleklerde çalışanların ölüm kaygılarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdoğdu, M. Y., & Özkan, M. (2007). Farklı dini inanışlardaki bireylerin ölüm kaygıları ile ruhsal belirtiler ve sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14 (3), 171-179.
• Ertufan, H. (2008). Hekimlik uygulamalarında ölümle sık karşılaşmanın ölüm kaygısı üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Fortner, B. V., & Neimeyer, R. A. (1999); Death anxiety in older adults: a quantitative review, Death Studies, 22(5), 387-411.
• Gedik, Z. (2007). Ölüm kaygısı ve kendini gerçekleştirme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Gürgan, U. (2006). Yılmazlık Ölçeği (YÖ): Ölçek geliştirme, Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(2), 47-62.
• Greeff, A.P., & Joubert, A.M. (2007) Spirituality and resilience in families in which a parent has died. Psychological Reports, 100(3 Pt 1), 897-900.
• Harrawood, L. K., Doughty, E. A., & Wilde, B. (2011). Death Education and Attitudes of Counselors‐In‐Training Toward Death: An Exploratory Study.Counseling and Values, 56(1‐2), 83-95.
• Hökelekli, H. (2008). Ölüm, Ölüm Ötesi Psikolojisi ve Din. Dem Yayınları.
• Karaca, F. (2000). Ölüm psikolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Kelly, M. D., & Corriveau, D. P. (1985). The Corriveau-Kelly Death Anxiety Scale. Omega: Journal of Death and Dying, 31(4), 311-315.
• Khoshi, A., Nia, H. S., & Tokmandi, H. (2017). Investigation into the factors affecting death anxiety in Iranian students. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 11(12), 24- 27. doi:10.7860/JCDR/2017/27856.10996.
• Kıraç, F. (2007). Dindarlık eğilimi, varoluşsal kaygı ve psikolojik sağlık. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Kübler, R.E. (1997). Ölüm ve ölmek üzerine. (B. Büyükal, Çev.). İstanbul: Boyner Holding Yayınları.
• Lehto, R., & Stein, K. (2009). Death Anxiety: an analysis of an evolving concept. Research and Theory for Nursing Practice: An International Journal, 23(1), 23-41
• Lothe, E.A., & Heggen, K. (2003) A study of resilience in young Ethiopian famine survivors. J Transcult Nursing, 14, 313-320.
• Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: a critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
• Mallory, J. L. (2003). The impact of a palliative care educational component on attitudes toward care of the dying in undergraduate nursing students. Journal of Professional Nursing, 19(5), 305-312.
• Morris, G. C. (2002). Psikolojiyi anlamak (Psikolojiye Giriş). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Örsal, Ö., Yenilmez, Ç., Çelik, N. & Işıklı, B. (2012). Huzurevinde ve evinde yaşayan yaşlılarda ölüm anksiyetesi ve sosyal destek arasındaki ilişki. Turkish Journal of Geriatrics, 15(3), 332-338.
• Öz, F., İnci, F., & Bahadır-Yılmaz, E. (2012). Hemşirelik öğrencilerinin ölüm kaygısı ile psikolojik sağlamlık düzeyleri ve aralarındaki ilişki. Yeni Sempozyum, 50(4), 229-236
• Özen, D. (2008). Huzurevinde yaşayan yaşlılarda ölüm kaygısının günlük yaşam işlevlerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Haliç Üniversitesi.
• Öztürk, Z.K. (2010). Yaşlı bireylerde ölüm kaygısı. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adana.
• Popovic, N. (2002). Existential anxiety and existential joy.Practical Philosophy, 5(2), 32-40.
• Reyes, M. E. S., Amistoso, M. N. G., Babaran, C. A. C., Bulaong, G. B. M., Reyes, V. D. M., & Tubig, N. N. (2017). Death anxiety and self-esteem of Filipino youths and older adults. North American Journal of Psychology, 19(2), 435–450.
• Román, E. M., Sorribes, E., & Ezquerro, O. (2001). Nurses’ attitudes to terminally ill patients. -Journal of Advanced Nursing, 34(3), 338-345.
• Russac, R. J., Gatliff, C., Reece, M., & Spottswood, D. (2007). Death anxiety across the adult years: an examination of age and gender effects. Death Studies, 31(6), 549-561. DOI: 10.1080/07481180701356936.
• Sarıkaya, Y. (2013). Ölüm Kaygısı Ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. . Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Schumaker, J. F., Barraclough, R. A., & Vagg, L. M. (1988). Death anxiety in Malaysian and Australian university students. The Journal of social psychology, 128(1), 41-47.
• Singh, A., Singh, D., & Nizamie., S.H. (2003). Death and dying. Mental Health Reviews. 5(2), 22-47.
• Tanhan, F., & Arı, F . (2006). Üniversite öğrencilerinin ölüme verdikleri anlam ve öğrenim gördükleri program açısından ölüm kaygısı düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 3 (2), 34-43
• Tanhan, F. (2007). Ölüm kaygısıyla baş etme eğitiminin ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olma düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Teddlie, C., & Yu, F. (2007). Mixed methods sampling: A typology with examples. Journal of mixed methods research,1(1), 77-100.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3 (29), 1-9.
• Terzi, Ş. (2016). Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’ nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182.
• Thorson, J. A. & Powell, F. C. (1984). Revision and factor analysis of a Death Anxiety Scale. [Washington, D.C.] : Distributed by ERIC Clearinghouse, https://eric.ed.gov/?id=ED253803
• Tomas-Sabado, J. & Gomez-Benito, J. (2005). Construction and validation of the Death Anxiety Inventory (DAI). European Journal of Psychological Assessment, 21(2), 108-114.
• Turgay, M. (2003). Ölüm korkusu ve kişilik yapısı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yalom, I. (2013). Varoluşçu psikoterapi. (Z. Babayiğit, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Yıldız, M. (1998). Dini hayat ile ölüm kaygısı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yukay Yüksel, M., Güneş, F., & Akdağ, C. (2017). Investigation of the death anxiety and meaning in life levels among middle-aged adults. Spiritual Psychology and Counseling, 2, 165–181. http://dx.doi.org/10.12738/spc.2017.2.0024